Της Ειρήνης Σακελλάρη
Από τις ελάχιστες χώρες που διατηρούν αυξητική τάση στα spread μεταξύ των επιτοκίων καταθέσεων και χορηγήσεων είναι η Ελλάδα ενώ την ίδια στιγμή η προοπτική του δείκτη δανείων προς καταθέσεις για την προσεχή τριετία είναι αυτός να μειωθεί έναντι της αυξητικής τάσης των περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών.
Σε ότι αφορά τα ακριβά επιτόκια χορηγήσεων αυτά ενσωματώνουν τους αυξημένους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές τράπεζες, ενώ σε ότι αφορά την πτωτική τάση του δείκτη δανείων προς καταθέσεις αυτός θα πρέπει να αποδοθεί αφενός στη σχετικώς περιορισμένη πιστωτική επέκταση αλλά και στην τάση επιστροφής των καταθέσεων στις τράπεζες.
Ανάμεσα στις λίγες λοιπόν ευρωπαϊκές χώρες που αύξησε τα spread μεταξύ επιτοκίων καταθέσεων και των αντίστοιχων επιτοκίων χορηγήσεων βρέθηκε η Ελλάδα σύμφωνα με την ετήσια ενημέρωση της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών για τα σχέδια χρηματοδότησης των τραπεζών της Ευρωπαϊκής Ενωση.
Η μελέτη της EBA
Τα στοιχεία της EBA καταγράφουν πτωτική τάση στα spreads των ευρωπαϊκών χωρών εκτός από κάποιες εξαιρέσεις. Οπως αναφέρεται στην έκθεση: "Τα δεδομένα δείχνουν ότι η διαφορά μεταξύ των επιτοκίων καταθέσεων και χορηγήσεων συνέχισε να υποχρεί την πτωτική της πορεία. Το Δεκέμβριο του 2020, το μέσο spread ήταν 2,22%, δηλαδή 10 μονάδες βάσης σε σχέση με ένα χρόνο νωρίτερα (2,31%). Η μεγαλύτερη ετήσια μείωση αναφέρθηκε από τις τράπεζες στην Ουγγαρία (-190 bps), τη Ρουμανία (-64 bps) και την Κροατία (-57 bps). Σε κάποιες χώρες όμως η τάση ήταν αντίστροφη". Αναφορά γίνεται στην Τσεχία (+144 bps), την Πορτογαλία (+57 bps) και την Ελλάδα (+42 bps), όπου η ψαλίδα των επιτοκίων παρουσιάζει άνοδο. Την ίδια στιγμή η χώρα μας δεν παρακολουθεί ούτε τους δείκτες δάνεια προς καταθέσεις όπου τις περισσότερες χώρες δείχνουν τάση αυξητική ενώ η πρόβλεψη για τη χώρα μας είναι μείωση.
Ο αντίκτυπος της πανδημίας στη χρηματοδοτική σύνθεση των τραπεζών
Η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών δημοσίευσε χθες την ετήσια ενημέρωσή της για τα σχέδια χρηματοδότησης των τραπεζών της ΕΕ, η οποία βοηθά τους εποπτικούς φορείς της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αξιολογήσουν τη βιωσιμότητα των κύριων πηγών χρηματοδότησης των τραπεζών. Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης των σχεδίων χρηματοδότησης δείχνουν τον αντίκτυπο που είχε η πανδημία στη χρηματοδοτική σύνθεση των τραπεζών της ΕΕ. Τα σχέδια δείχνουν μια σταδιακή «ομαλοποίηση» των πηγών χρηματοδότησης των τραπεζών τα επόμενα τρία χρόνια. Αυτό συνεπάγεται ιδίως μερική αντικατάσταση της χρηματοδότησης της κεντρικής τράπεζας με χρηματοδότηση που βασίζεται στην αγορά.
Εκατόν εξήντα τράπεζες υπέβαλαν τα σχέδιά τους για χρηματοδότηση για περίοδο τριών ετών (2021 έως 2023). Το συνολικό ενεργητικό των τραπεζών αυξήθηκε κατά 8% το 2020, κυρίως λόγω της αύξησης των ταμειακών υπολοίπων στις κεντρικές τράπεζες λόγω των μέτρων στήριξης των κεντρικών τραπεζών που θεσπίστηκαν ως απάντηση στην πανδημία. Ενώ η ανάπτυξη των δανείων ήταν υποτονική το 2020, οι τράπεζες αναμένουν ότι τα δάνεια προς μη χρηματοοικονομικές εταιρείες και προς νοικοκυριά θα αυξηθούν κατά 4% ετησίως κατά την περίοδο πρόβλεψης 2021 - 2023.
Οι πηγές χρηματοδότησης
Το 2020, οι καταθέσεις πελατών αυξήθηκαν και μέχρι το τέλος του έτους αντιπροσώπευαν το 73% των συνολικών πηγών χρηματοδότησης των τραπεζών. Η εξάρτηση των τραπεζών από πηγές χρηματοδότησης του δημόσιου τομέα (όπως το πρόγραμμα TLTRO της ΕΚΤ) αυξήθηκε σημαντικά και από τον Δεκέμβριο του 2020 και συνέβαλε σχεδόν στο 7% στη συνολική χρηματοδότηση των τραπεζών. Ενώ οι καταθέσεις θα συνεχίσουν να είναι η κύρια πηγή χρηματοδότησης, οι τράπεζες σχεδιάζουν να επικεντρωθούν στην έκδοση περισσότερων χρεωστικών τίτλων (κυρίως μη εξασφαλισμένων μέσων) τα επόμενα χρόνια, για να αναπληρώσουν την αναμενόμενη μείωση της χρηματοδότησης της κεντρικής τράπεζας, αλλά και να συμμορφώνονται εξίσου με τις απαιτήσεις του MREL.
Τα spread
Τα δεδομένα δείχνουν επίσης ότι τα spread των επιτοκίων καταθέσεων και χορηγήσεων που μειώθηκαν το 2020 και αναμένεται να μειωθούν περαιτέρω το 2021. Παρά τις αναταράξεις της αγοράς το πρώτο εξάμηνο του 2020, οι τράπεζες ανέφεραν μείωση της χρηματοδότησής . Το 2021, οι περισσότερες τράπεζες αναμένουν ότι οι συνθήκες χρηματοδότησης θα παραμείνουν καλές και το κόστος θα μειωθεί ακόμη περισσότερο.
O λόγος δανείων προς καταθέσεις σε συνολικό επίπεδο στην Ευρωπαϊκή Ένωση αναμένεται να αυξηθεί κατά την τριετία από 109,1% τον Δεκέμβριο 2020 σε 114,1% το 2023 . Αυτό οφείλεται στην ενίσχυση της πιστωτικής επέκτασης έναντι των καταθέσεων.
Για τις περισσότερες χώρες της ΕΕ, ο λόγος δανείων προς καταθέσεις είτε θα αυξηθεί είτε θα παραμείνει σταθερός τα επόμενα τρία χρόνια. Οι μεγαλύτερες αυξήσεις προγραμματίζονται από τράπεζες στην Κύπρο, τη Βουλγαρία, τη Λετονία, Γερμανία και Εσθονία. Αντιμετωπίζοντας τη γενική τάση, οι τράπεζες στη Ρουμανία, την Ελλάδα και την Ιρλανδία αναμένεται να καταγράψουν πτώση στον δείκτη που σημαίνει περισσότερες καταθέσεις έναντι δανείων.
