Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Τεράστιες πληγές και σε οικονομικό επίπεδο ανοίγουν οι καταστροφικές πυρκαγιές που μαίνονται από τις αρχές της προηγούμενης εβδομάδας. Και ενώ οι φωτιές δεν έχουν σβήσει ακόμη, με τις καμένες εκτάσεις να ξεπερνούν τα 600.000 στρέμματα, οι πρώτοι υπολογισμοί ανεβάζουν τις απώλειες εθνικού πλούτου σε πάνω από 600 εκατ. ευρώ λόγω των καταστροφών σε κατοικίες, επιχειρήσεις, αγροτικές καλλιέργειες, φυτικό και ζωικό κεφάλαιο. Σε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ ανέρχεται και το δημοσιονομικό κόστος. Το τελικό ποσό θα προσδιοριστεί μόλις σβήσει και η τελευταία φλόγα και ολοκληρωθεί η απογραφή των ζημιών.
Ωστόσο, τα εκατοντάδες καμένα σπίτια, για την αποκατάσταση των οποίων το κράτος θα αναλάβει το 80% του κόστους, τα εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα καλλιεργήσιμης γης αλλά και οι ζημιές σε επιχειρήσεις -συν τις αναστολές φορολογικών υποχρεώσεων, τις απαλλαγές στον ΕΝΦΙΑ κ.λπ.- ανεβάζουν τον λογαριασμό σε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ.
Ανεβάζουν ταυτόχρονα και τον δημοσιονομικό κίνδυνο, καθώς καμένες εκτάσεις τέτοιας έκτασης δημιουργούν έντονο προβληματισμό για το τι θα ακολουθήσει τον χειμώνα.
Με αυτά τα δεδομένα, η επόμενη μέρα των καταστροφικών πυρκαγιών φέρνει για το οικονομικό επιτελείο:
1. επανυπολογισμό των κονδυλίων που θα απαιτηθούν για τη χρηματοδότηση των αποζημιώσεων μέσα στο τρέχον έτος,
2. εκτίμηση των συνεπειών που θα προκληθούν βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα στο ΑΕΠ της χώρας, αλλά και
3. διερεύνηση των δυνατοτήτων ανακατανομής των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης προκειμένου να χρηματοδοτηθούν περισσότερα έργα κυρίως στο «μέτωπο» της πρόληψης φυσικών καταστροφών.
Η καταστροφή εθνικού πλούτου εκτιμάται ότι θα είναι σημαντική, ξεπερνώντας ενδεχομένως και τα 600-700 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις κυβερνητικών παραγόντων. Εκτιμήσεις βέβαια οι οποίες προς το παρόν είναι σε αρχικό στάδιο, δεδομένου ότι η διαδικασία καταγραφής των ζημιών είναι μπροστά. Σε επίπεδο ΑΕΠ, τη μεγαλύτερη ζημιά προκαλεί η καταστροφή κατοικιών και επιχειρήσεων, αλλά και η τεράστια απώλεια φυτικού και ζωικού κεφαλαίου. Επίσης, στον κατάλογο ενσωματώνονται και οι ζημιές στις υποδομές της χώρας, με τον πρώτο απολογισμό του ΔΕΔΔΗΕ -και ενώ οι φωτιές ήταν σε εξέλιξη- να «μετρά» 22 κατεστραμμένες γραμμές μέσης τάσης, 120 καμένους υποσταθμούς, 109 χιλιόμετρα κομμένου δικτύου και 2.150 κομμένες ή καμένες κολόνες.
Το πλήγμα των πυρκαγιών έρχεται την ώρα που άρχισαν να εξασθενούν οι επιπτώσεις από την πανδημία και η οικονομία επιχειρεί να βρει τα πατήματά της και να επιστρέψει στην κανονικότητα.
Καμένες κατοικίες
Σε δημοσιονομικό επίπεδο, το πρόσθετο κόστος εκτιμάται σε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ. Ασφαλής πρόβλεψη δεν μπορεί να γίνει σε αυτή τη φάση, καθώς ο «λογαριασμός» εξαρτάται από τον αριθμό των καμένων κατοικιών (σ.σ.: εκτιμώνται ήδη σε πολλές εκατοντάδες ανά τη χώρα), από την έκταση των ζημιών που έχουν γίνει σε επιχειρήσεις, την έκταση της κατεστραμμένης καλλιεργήσιμης γης και φυσικά τις απώλειες σε ζωικό κεφάλαιο. Το δημοσιονομικό κόστος θα ανέλθει σε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ, ενώ ο τελικός απολογισμός των καταστροφών θα κρίνει και το ύψος των κονδυλίων που θα μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ήδη θεωρείται δεδομένο ότι οι περιοχές που έχουν πληγεί περισσότερο αναλογικά με το τοπικό ΑΕΠ τους (Εύβοια και Ηλεία) θα ενταχθούν στα σχετικά κοινοτικά προγράμματα. Το αν η καταστροφή θα χαρακτηριστεί τελικώς «εθνική», θα εξαρτηθεί από τον τελικό απολογισμό των ζημιών. Με βάση την κοινοτική νομοθεσία, εθνική είναι η καταστροφή που καταστρέφει πλούτο της τάξεως του 0,6% του εθνικού ΑΕΠ. Αυτό θα συμβεί για την Ελλάδα αν οι ζημιές εκτιμηθούν τελικώς σε πάνω από 1 δισ. ευρώ.
Το δημοσιονομικό κόστος από τις φυσικές καταστροφές που έχουν πλήξει τη χώρα από τις αρχές του χρόνου έχει ήδη ξεπεράσει τα 500 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του οικονομικού επιτελείου. Προφανώς, αυτός ο λογαριασμός θα ανέβει σε πολύ υψηλότερα επίπεδα. Αν μάλιστα, συνυπολογιστεί και το κόστος των φυσικών καταστροφών του 2020, τότε ο λογαριασμός αναμένεται να ξεπεράσει ακόμη και το 1,5 δισ. ευρώ. Τα στοιχεία 18μηνου που έδωσε στη δημοσιότητα το υπουργείο Οικονομικών αποδεικνύουν πώς εκτινάσσεται το δημοσιονομικό κόστος από φαινόμενα όπως οι πυρκαγιές και οι πλημμύρες που έχουν εκδηλωθεί ιδιαίτερα έντονα στη χώρα το τελευταίο 18μηνο:
1. Το υπουργείο Οικονομικών έχει προβεί σε έκτακτες επιχορηγήσεις από τον τακτικό προϋπολογισμό για αποζημιώσεις πληγέντων από φυσικές καταστροφές μέσω των συναρμόδιων υπουργείων (Εσωτερικών, Υποδομών και Μεταφορών και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων) συνολικού ύψους 352,1 εκατ. ευρώ από τον Ιανουάριο του 2020 έως τις 4 Αυγούστου 2021, εκ των οποίων 209,6 εκατ. ευρώ εκταμιεύτηκαν εντός του 2020 και 142,5 εκατ. ευρώ εντός του 2021.
2. Στο πλαίσιο του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων προς περιφέρειες και υπουργεία (σ.σ.: το ΠΔΕ είναι το χρηματοδοτικό εργαλείο μέσω του οποίου καλύπτονται οι αποκαταστάσεις ακινήτων), έχουν ενταχθεί νέα έργα αποκατάστασης και στήριξης περιοχών που επλήγησαν από φυσικές καταστροφές συνολικού ύψους 787,2 εκατ. ευρώ από τον Ιανουάριο 2020 έως το πρώτο εξάμηνο του 2021, εκ των οποίων 398,9 εκατ. ευρώ το 2020 και 388,3 εκατ. ευρώ το πρώτο εξάμηνο του 2021. Οι πόροι που ήδη εκταμιεύτηκαν για φυσικές καταστροφές από το ΠΔΕ από τον Ιανουάριο του 2020 έως το πρώτο εξάμηνο του 2021 ανέρχονται σε 269,5 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 156,7 εκατ. ευρώ το 2020 και 112,8 εκατ. ευρώ το πρώτο εξάμηνο του 2021.
