Από την έντυπη έκδοση
Της Έφης Τριήρη
[email protected]
Μπορεί η συμφωνία της ομάδας των επτά πιο ανεπτυγμένων βιομηχανικά χωρών του πλανήτη (G7) για τη θέσπιση ενός παγκόσμιου ελάχιστου εταιρικού φόρου στο 15% να αποτελεί ένα πρώτο σημαντικό βήμα για τη μεταρρύθμιση του παγκόσμιου φορολογικού συστήματος, όμως ο δρόμος είναι ακόμη μακρύς και αβέβαιος, καθώς θα πρέπει να επιτευχθούν και άλλα σημαντικά ορόσημα έως το τελικό στάδιο για ένα αρτιότερο και δικαιότερο σύστημα φορολόγησης των πολυεθνικών.
Η συμφωνία της G7 θα πρέπει να επικυρωθεί από την ομάδα G20 τον επόμενο μήνα, για να ανοίξει πλέον ο νέος και τελικός, όπως ευελπιστούν οι περισσότεροι, γύρος της φορολογικής διαπραγμάτευσης μεταξύ των 140 χωρών του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), όπου αναμφισβήτητα θα υπάρξουν διαφωνίες και αντιθέσεις και θα απαιτηθεί μέγιστος βαθμός συντονισμού και συνεργασίας. Επιπλέον, η συμφωνία της G7 εξακολουθεί να έχει αρκετά σημεία που χρήζουν περαιτέρω διευκρινίσεων, με ασάφειες και αναπάντητα ερωτήματα. Παρ’ όλα αυτά, δεν μπορούν να αγνοηθούν τα θετικά σημεία τόσο για τις υπόλοιπες χώρες όσο και για την Ελλάδα, της οποίας ο φορολογικός συντελεστής για τις επιχειρήσεις διαμορφώνεται στο 24%.
Οφέλη για την Ελλάδα
Ο καθηγητής και πρόεδρος του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), Παναγιώτης Λιαργκόβας, εξέφρασε την εκτίμηση ότι θα υπάρχουν κέρδη στην Ελλάδα από την ιστορική συμφωνία των υπουργών Οικονομικών της ομάδας G7, για την επιβολή παγκόσμιου ελάχιστου εταιρικού φόρου 15%. Όπως εξήγησε, «μέχρι τώρα σε κάποιες χώρες ο συντελεστής φορολόγησης επιχειρήσεων ήταν πολύ χαμηλός, με αποτέλεσμα να μεταφέρουν τα κέρδη τους σε φορολογικούς παραδείσους πολυεθνικές εταιρείες, ακόμη και ιδιώτες». «Αυτό σημαίνει ότι η χώρα στην οποία είναι εγκαταστημένη η πολυεθνική δεν θα έχει τα έσοδα από τη δραστηριότητα της συγκεκριμένης επιχείρησης», σημείωσε. Πρόσθεσε ότι η Ελλάδα δεν είναι από τις χώρες με πολύ χαμηλό συντελεστή φορολόγησης, καθώς υπάρχουν άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε., όπως για παράδειγμα η Ιρλανδία και η Κύπρος, όπου ο φορολογικός συντελεστής βρίσκεται στο 12,5%.
«Το λογικό είναι μια επιχείρηση να μεταφέρει τα κέρδη που έχει στην Ιρλανδία ή στην Κύπρο. Με τον συντονισμό που αποφασίστηκε, όμως, αυτό θα σταματήσει. Δεν θα έχει περισσότερα κίνητρα η Ιρλανδία ή η Κύπρος σε σχέση με την Ελλάδα. Θα “παίζουν” όλοι με τους ίδιους όρους. Εμείς κέρδος έχουμε από αυτή την υπόθεση, γιατί θα φορολογούνται εδώ οι επιχειρήσεις. Θα μένουν εδώ οι επιχειρήσεις, επομένως θα αυξάνονται τα έσοδα», σημείωσε.
Σύμφωνα με τον κ. Λιαργκόβα, «είναι πιο δίκαιο να υπάρχει ένας ελάχιστος φόρος σε όλες τις χώρες». Μίλησε για «συντονισμό του συστήματος», διευκρινίζοντας ότι κανείς δεν συζητάει για υπερβολικά ασφυκτικούς και πολύ υψηλούς συντελεστές. «Το 15% είναι ένας λογικός συντελεστής. Τα οφέλη θα είναι λιγότερη φοροαπαλλαγή και λιγότερη φοροαποφυγή», υπογράμμισε.
Ο καθηγητής αναφέρθηκε και στον «φορολογικό ανταγωνισμό» που επικρατούσε ανάμεσα σε χώρες με χαμηλούς συντελεστές, προκειμένου να προσελκύουν όλο και περισσότερες επιχειρήσεις, επισημαίνοντας ότι με την απόφαση της G7 θα επέλθει μια εξισορροπημένη κατανομή και δεν θα αποτελεί κίνητρο για τις επιχειρήσεις ο φορολογικός συντελεστής.
Σε πρώτη φάση, η απόφαση θα εφαρμοστεί στις χώρες της Ε.Ε. και μετά θα πάει σε ΟΟΣΑ και G20 για να τεθεί σε ισχύ και σε άλλες χώρες, κυρίως στους λεγόμενους φορολογικούς παραδείσους.
Θα χρειαστεί χρόνος
Παρ’ όλα αυτά, τίποτε δεν έχει ακόμη διασφαλιστεί, καθώς πολλές κυβερνήσεις κρατούν αυτή τη στιγμή χαμηλούς τόνους, επιλέγοντας τη στάση αναμονής για να δουν πώς θα διαμορφωθεί η συνέχεια των διαπραγματεύσεων. Ο Γιλς Μόεκ, επικεφαλής οικονομολόγος της AXA Investment Managers, σημειώνει ότι θα χρειαστεί πολύ μεγαλύτερος συντονισμός, διαπραγμάτευση και χρόνος για την ολοκλήρωση της όποιας συμφωνίας και αυτό μπορεί να διαρκέσει αρκετά χρόνια. Ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών, Μπρουνό Λεμέρ, είπε την Κυριακή ότι μπορεί να περάσουν και τρία χρόνια, καθώς απαιτείται τεράστιος φόρτος εργασίας σε τεχνικό επίπεδο.
«Η συμφωνία της G7 θα πρέπει να επικυρωθεί από την G20 τον Ιούλιο και εν συνεχεία να διαπραγματευθεί σε ευρύτερη βάση στο πλαίσιο του ΟΟΣΑ. Το ποσοστό του 15%, τη στιγμή που ο Αμερικανός πρόεδρος το ξεκίνησε από το 21% και το κατέβασε, το καθιστά ευκολοχώνευτο από τις χώρες με χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές, όπως η Ιρλανδία με 12,5%, με αποτέλεσμα να καταστεί πιο εύκολη μία τελική συμφωνία. Ενδεχομένως όμως οι χώρες αυτές να σκεφθούν ότι όταν η αρχή του ελάχιστου φόρου συμφωνηθεί, μπορεί να υπάρξει μεγάλη πιθανότητα σταδιακής αύξησής του -το ανακοινωθέν αναφέρει τουλάχιστον 15%- οπότε θα ακολουθήσουν πολλές συζητήσεις και ενδεχομένως να ζητήσουν να γίνουν και αλλαγές», αναφέρει ο οικονομολόγος της ΑΧΑ.
Κρίσιμα ερωτήματα
Ο φόρος αυτός θα εφαρμοστεί παγκοσμίως; Θα καταργήσει τους φορολογικούς παραδείσους; Πώς θα εφαρμοστεί στις πολυεθνικές; Ποια η θέση της Ελβετίας, του Λουξεμβούργου και της Ολλανδίας; Ποια είναι τα πιθανά «παραθυράκια»; Είναι μερικά μόνο από τα ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν, αλλά ακόμη είναι πολύ νωρίς για ξεκάθαρες απαντήσεις. Ειδικοί σε θέματα φορολογίας αναφέρουν ότι ορισμένες χώρες θα ζητήσουν να υπάρχουν περιθώρια φοροαπαλλαγών για ορισμένους τομείς, όπως έρευνα και ανάπτυξη, ενώ άλλες, όπως η Κίνα, θα θελήσουν διακαώς να προστατεύσουν τις οικονομικές ζώνες χαμηλής φορολόγησης που χρησιμοποιούν για την προσέλκυση επενδύσεων.
Επιπλέον, περίπου 15 χώρες δεν εφαρμόζουν κανένα γενικό φόρο για τα έσοδα των επιχειρήσεων. Ανάμεσα σε αυτές είναι οι Βερμούδες, τα Νησιά Κέιμαν και οι Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι. Οι δικαιοδοσίες αυτές, γνωστές και ως «φορολογικοί παράδεισοι», ωφελούνται από τις θέσεις εργασίας που δημιουργούνται προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι εκεί δραστηριότητες των πολυεθνικών και οι θυγατρικές τους.
Όπως εξήγησε στο CNBC ο Ντάνιελ Μπαν του Tax Foundation, πολλά ερωτήματα παραμένουν ως προς τον τρόπο με τον οποίο θα εφαρμοστεί ο ελάχιστος εταιρικός φόρος και ποια κομμάτια των εταιρικών εσόδων θα αφορά. Εκτίμησή του είναι ότι οι φορολογικοί παράδεισοι δεν θα πάψουν να υπάρχουν. «Είναι ασαφές το πού θα ισορροπήσουν τα πράγματα σε μερικά χρόνια. Ίσως ακόμα να υπάρχουν ευκαιρίες για φοροδιαφυγή ή φοροαποφυγή ή για αλλαγές στους κανόνες από κάποιες χώρες, με τρόπο που να ανεβαίνουν στις προτιμήσεις», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Ενδεικτικό είναι και το γεγονός ότι οι μετοχές των αμερικανικών τεχνολογικών κολοσσών αντέδρασαν ελάχιστα στη συμφωνία της G7, με τους επενδυτές να υποστηρίζουν ότι θα χρειαστεί η στήριξη κρατών με χαμηλό φορολογικό συντελεστή για να έχει ουσιαστικό αντίκτυπο στα καθαρά αποτελέσματα των εταιρειών. Αναλυτές υποστηρίζουν ότι η φορολογική συμφωνία δεν θα πλήξει τις εταιρείες, εκτός και εάν υπάρξει συμφωνία με χώρες που θεωρούνται φορολογικοί παράδεισοι, όπως η Ιρλανδία, της οποίας η οικονομία ευημερεί με την εισροή δισ. δολαρίων σε επενδύσεις από πολυεθνικές λόγω των χαμηλότερων φορολογικών συντελεστών.
Οι πολυεθνικές
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, ο παγκόσμιος ελάχιστος εταιρικός φόρος θα αναγκάσει τις πολυεθνικές να πληρώσουν 50 έως 80 δισ. δολάρια σε πρόσθετους φόρους. Βεβαίως, το ποσό αυτό μοιάζει με «σταγόνα στον ωκεανό» σε σχέση με τα τρισεκατομμύρια δολάρια που δαπάνησαν οι κυβερνήσεις ανά τον κόσμο για να στηρίξουν τις οικονομίες τους στη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού.
