Από την έντυπη έκδοση
Η επίσημη οριοθέτηση της τετραήμερης εργασίας, τα νέα όρια στις υπερωρίες, οι αλλαγές στον τομέα των απολύσεων, οι παρεμβάσεις στις απεργίες και στη λειτουργία των συνδικάτων, αλλά και η εφαρμογή της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας, η οριοθέτηση της τηλεργασίας και οι ευνοϊκές ρυθμίσεις στις γονικές άδειες είναι τα βασικά σημεία του νομοσχεδίου Χατζηδάκη, που αλλάζει τον εργασιακό χάρτη της χώρας.
Το σχέδιο νόμου, που περιέχει αλλαγές και στο καθεστώς μερικής απασχόλησης, με 129 άρθρα, τέθηκε από χθες και για 15 μέρες σε δημόσια διαβούλευση, κατά την οποία θα γίνουν επαφές της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου με τους κοινωνικούς εταίρους, με προοπτική έως τις αρχές Ιουνίου να κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή.
Πρόκειται για ένα νομοσχέδιο που δημοσιοποιείται εν μέσω σφοδρών αντιδράσεων, από κόμματα και συνδικάτα.
Πάντως, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου θεωρεί ότι μπορεί να πείσει τους εργαζόμενους ότι η ενεργοποίηση του μέτρου της «ατομικής σύμβασης» με τον εργοδότη του μπορεί να επιτευχθεί χωρίς να θιχτεί το θεσμοθετημένο οκτάωρο / πενθήμερο / 40ωρο σε εβδομαδιαία βάση. Μια διαδικασία που θα εφαρμοστεί χωρίς να υπάρξει ενδεχόμενη μείωση αποδοχών για τους εργαζόμενους, αλλά μόνο για να προκύψει καλύτερη ισορροπία ανάμεσα στην επαγγελματική και στην οικογενειακή τους ζωή...
Δεκάωρη εργασία 4 μέρες τη βδομάδα
Το σχέδιο νόμου περιλαμβάνει την επίσημη οριοθέτηση της τετραήμερης εργασίας. Βασική παράμετρος του σχεδίου νόμου είναι η εφαρμογή διευθέτησης χρόνου εργασίας, σε εξάμηνη βάση, μέσω ατομικής συμφωνίας εργοδότη και εργαζόμενου. Θα πρέπει ο εργαζόμενος να έχει υποβάλει σχετική αίτηση και δεν θα έχει επιπτώσεις εάν τελικά δεν θα συναινέσει στις προτάσεις της εργοδοσίας. Όπως τονίζεται, εάν προκύψει απόλυση εξαιτίας αυτής της μη συναίνεσης του εργαζομένου, τότε θα θεωρείται άκυρη.
Το νομοσχέδιο, όπως είπε και ο υπουργός Εργασίας Κωστής Χατζηδάκης, «για πολιτικούς λόγους» εμπεριέχει ρητή πρόβλεψη για οκτάωρη απασχόληση, πέντε ημέρες την εβδομάδα και 40 ώρες εργασίας εβδομαδιαίως. Ταυτόχρονα όμως ανοίγει τον δρόμο για τετραήμερη εργασίας, μέσω διευθέτησης, και με δεκάωρη απασχόληση, χωρίς μείωση μισθού.
Άμεσα συνυφασμένη με τη διαδικασία της διευθέτησης είναι και η ενεργοποίηση της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας. Πρόκειται για μια εντελώς καινούργια πρωτοβουλία που θα αφορά, σε πρώτη φάση, μεγάλες επιχειρήσεις. Στόχος είναι να μπορεί το υπουργείο σε κεντρικό επίπεδο να παρακολουθεί σε «πραγματικό χρόνο» αν τηρούνται τα ωράρια εργασίας και αν χορηγούνται κανονικά οι άδειες. Η λειτουργία της ψηφιακής κάρτας αποτελούσε πάγιο αίτημα των συνδικάτων και συνοδεύεται από πρόστιμο 10.500 ευρώ, ανά εργαζόμενο, σε περίπτωση μη συμμόρφωσης της επιχείρησης. Μάλιστα, προβλέπεται μέχρι και «λουκέτο» της επιχείρησης, εάν μετά από επανέλεγχο εντοπιστεί υπότροπη.
Στις βασικές αλλαγές του νομοσχεδίου τοποθετείται και η μεταρρύθμιση στην Επιθεώρηση Εργασίας. Μετατρέπεται σε Ανεξάρτητη Αρχή και θα λειτουργεί κατά τα πρότυπα της ΑΑΔΕ, έτσι ώστε να μη μπορεί να γίνουν παρεμβάσεις από τυχόν κόμματα και «ημέτερους». Μάλιστα, τα πρόστιμα θα μπορούν σε ένα μεγάλο βαθμό να επιβάλλονται χωρίς να προηγείται απαραίτητα ακρόαση του όποιου εργοδότη-παραβάτη.
Στο σκέλος των υπερωριών θα υπάρχει αύξησή τους στις 150 τον χρόνο, από 120 που είναι σήμερα για τις υπηρεσίες και 96 για τις βιομηχανίες. Επίσης, για τυχόν υπέρβαση στις υπερωρίες η αμοιβή θα ισούται στο 120%, αντί για 80% που ήταν έως τώρα. Ταυτόχρονα ρυθμίζεται και το καθεστώς των διαλειμμάτων στους χώρους εργασίας. Θα είναι υποχρεωτικό το διάλειμμα να έχει διάρκεια 15-30 λεπτά και θα πρέπει να χορηγείται υποχρεωτικά μετά από τέσσερις συνεχείς ώρες εργασίας και όχι μετά από ένα εξάωρο, όπως ίσχυε μέχρι τώρα. Επίσης, θα απαγορεύεται η χορήγησή του κατά την έναρξη ή μετά τη λήξη της βάρδιας, για να εξαλειφθούν φαινόμενα κατάχρησης από την πλευρά της εργοδοσίας.
Επέκταση της λίστας κυριακάτικης εργασίας
Ταυτόχρονα το νομοσχέδιο προβλέπει αλλαγές και ως προς την κυριακάτικη εργασία. Σύμφωνα με διάταξη που συμπεριλήφθηκε στο σχέδιο νόμου, επεκτείνεται σημαντικά η λίστα των επιχειρήσεων που θα μπορούν να είναι ανοιχτά και τις Κυριακές.
Πιο αναλυτικά, αυτές είναι οι δραστηριότητες που προστέθηκαν στην κυριακάτικη εργασία:
- Παραγωγή - αποθήκευση - μεταφορά - διανομή φαρμάκων και παραϊατρικού υλικού.
- Εφοδιαστική αλυσίδα (logistics).
- Κέντρα κοινών υπηρεσιών (shared services centers) ομίλων επιχειρήσεων.
- Κέντρα δεδομένων (data centers) και γενικότερα μηχανογραφικά κέντρα ομίλων επιχειρήσεων.
- Ψηφιοποίηση έγχαρτου αρχείου.
- Παροχή υπηρεσιών τηλεφωνικού κέντρου εξυπηρέτησης και τεχνικής υποστήριξης πελατών.
- Παραγωγή έτοιμου σκυροδέματος και λατομείων.
- Εξωσχολικές δράσεις ιδιωτικών σχολείων.
- Συντήρηση δημοσίων δομών εκπαίδευσης.
- Εξετάσεις φροντιστηρίων.
Με αυξημένη αποζημίωση οι μη έγκυρες απολύσεις
Διατήρηση, αλλά και επέκταση όλων των περιπτώσεων, όπου μια απόλυση μπορεί να λογιστεί ως άκυρη, εμπεριέχεται στο νομοσχέδιο που τέθηκε σε διαβούλευση από το υπουργείο Εργασίας. Παράλληλα, υπάρχουν και ειδικές διατάξεις που αποσαφηνίζουν το καθεστώς που θα διέπει στο εξής τις απολύσεις.
Όμως υπάρχει και ένα σημείο που χρήζει περαιτέρω ανάλυσης, καθώς ενδέχεται να υποκρύπτει έμμεση απελευθέρωση των απολύσεων: Πρόκειται για τη διάταξη που παρέχει το δικαίωμα της επιλογής ανάμεσα στον εργοδότη ή στον εργαζόμενο, εάν μια απόλυση κριθεί δικαστικά ως άκυρη, να μη γίνει επαναπρόσληψη. Εάν υποβληθεί σχετικό αίτημα, τότε αντί για επιστροφή στην εργασία ο απολυμένος θα λάβει πρόσθετη αποζημίωση. Αυτή θα κυμαίνεται ανάλογα με την οικονομική κατάσταση της επιχείρησης, από τρεις μισθούς έως και το διπλάσιο του ανώτατου νομίμου ποσού αποζημίωσης που είναι οι 12 μισθοί. Συνεπώς, η διαβάθμιση θα είναι από 3-24 μισθοί κατ’ ανώτατο επίπεδο. Εάν δεν υποβληθεί αίτημα από καμία από τις δύο πλευρές, τότε το δικαστήριο έχει την ευχέρεια να διατάξει την επαναπρόσληψη του αδίκως απολυθέντα εργαζόμενου.
Σε ό,τι αφορά τις ισχύουσες περιπτώσεις κατά τις οποίες μια απόλυση μπορεί να θεωρηθεί άκυρη, το νομοσχέδιο τις διατηρεί όλες. Μάλιστα σε αυτές τις περιπτώσεις παραμένουν και οι διατάξεις περί αποζημίωσης και επαναπρόσληψης ως ισχύουν έως τώρα. Πρόκειται για απολύσεις που οφείλονται σε δυσμενή διάκριση, λόγω φύλου, συνδικαλιστικής δράσης ή σεξουαλικών πεποιθήσεων. Εάν για κάποιον από τους ανωτέρω λόγους υπάρξει απόλυση, τότε αυτή κρίνεται άκυρη και ο απολυμένος επαναπροσλαμβάνεται. Μάλιστα, πρέπει να λάβει και όλους τους μισθούς που απώλεσε μέχρι την επαναπρόσληψή του.
Στον ίδιο κατάλογο προστίθενται με το νέο σχέδιο νόμου και οι εξής περιπτώσεις, όπου μία απόλυση μπορεί να θεωρηθεί ως άκυρη:
- Άσκηση δικαιωμάτων σε περίπτωση βίας και παρενόχλησης.
- Πατέρας τέκνου μέχρι έξι μηνών.
- Εργαζόμενοι που απολύονται επειδή έλαβαν κάποια άδεια.
- Εργαζόμενοι που αρνήθηκαν τη διευθέτηση χρόνου εργασίας.
- Τηλεργαζόμενοι που άσκησαν το δικαίωμα της αποσύνδεσης.
Στις καινοτομίες του νομοσχεδίου εντάσσεται και η διαδικασία της λεγόμενης αντιστροφής του βάρους της απόδειξης. Δηλαδή, αν ο απολυθείς εργαζόμενος αποδείξει με στοιχεία στο δικαστήριο ότι η απόλυση είναι άκυρη, εναπόκειται στον εργοδότη να αποδείξει ότι η απόλυση είναι έγκυρη. Συνεπώς, το βάρος του να αποδειχθεί εάν μία απόλυση έπρεπε να γίνει ή όχι, φεύγει από την πλευρά του εργαζόμενου και μεταφέρεται στην πλευρά του εργοδότη.
Πώς τροποποιούνται οι γονικές άδειες
Μέτρα κατά της βίας και της παρενόχλησης στους εργασιακούς χώρους, αλλά και μια σειρά από άδειες και παροχές που στηρίζουν τον εργαζόμενο, ως προς την οικογενειακή του ζωή, εμπεριέχονται στο σχέδιο νόμου.
Ειδικότερα, απαγορεύεται η απόλυση και η όποια δυσμενής μεταχείριση των θιγόμενων. Επιβάλλονται αυστηρές κυρώσεις από την Επιθεώρηση Εργασίας για τον εργοδότη που παρενοχλεί ή δεν αντιμετωπίζει περιστατικό. Συστήνεται αυτοτελές τμήμα στην Επιθεώρηση Εργασίας για την παρακολούθηση της βίας παρενόχλησης στην εργασία. Ενισχύεται το Σήμα Ισότητας στις επιχειρήσεις. Επεκτείνεται στις πολιτικές καταπολέμησης της βίας και παρενόχλησης στην εργασία.
Σε ό,τι αφορά την ισορροπία επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής θα ισχύουν τα ακόλουθα:
* Άδεια πατρότητας: 14 μέρες με αποδοχές έναντι 10 που προβλέπει η Οδηγία και δύο που είναι σήμερα.
* Προστασία του νέου πατέρα κατά της απόλυσης για έξι μήνες από τη γέννηση του τέκνου. Περιορίζονται τα αντικίνητρα για πρόσληψη γυναικών.
* Παραμένει η προστασία της εγκύου και εργαζόμενης μητέρας για 18 μήνες μετά τον τοκετό.
* Γονική άδεια 4 μηνών για κάθε γονέα με επιδότηση από τον ΟΑΕΔ για τους δύο μήνες.
* Δικαίωμα ευέλικτων ρυθμίσεων (π.χ. τηλεργασία, ευέλικτο ωράριο, μερική απασχόληση) για γονείς και φροντιστές.
* Για λόγους ανώτερης βίας δικαιολογείται απουσία δύο μέρες κατ’ έτος με αποδοχές.
* Άδεια φροντιστή για συγγενείς ή συνοίκους που αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα υγείας.
* Επέκταση της άδειας λοχείας 9 εβδομάδων μετά τη γέννα και στην υιοθεσία τέκνου.
* Επέκταση της ειδικής άδειας προστασίας της μητρότητας 6 μηνών, με επιδότηση από τον ΟΑΕΔ και στην υιοθεσία τέκνου.
* Επέκταση του μειωμένου ωραρίου (άδεια φροντίδας τέκνου) και στη μητέρα που απέκτησε τέκνο με τη διαδικασία της παρένθετης μητρότητας.
* Θέσπιση άδειας 7 ημερών για υποβολή σε διαδικασίες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
* Άκυρη η απόλυση εργαζομένου επειδή ζήτησε ή έλαβε άδεια - Αντιστροφή του βάρους της απόδειξης υπέρ του εργαζόμενου στο Δικαστήριο.
Θα απεργούν μόνο όσοι το επιθυμούν
* Η προκήρυξη απεργίας, αλλά και η πραγματοποίηση μιας κινητοποίησης, στο εξής θα είναι πιο σύνθετη διαδικασία. Το εργασιακό νομοσχέδιο που τέθηκε χθες σε δημόσια διαβούλευση προβλέπει μια σειρά από τροποποιήσεις, που εκκινούν από την καταγραφή των συνδικαλιστών οργανώσεων και καταλήγουν μέχρι και στη διακοπή μιας απεργιακής κινητοποίησης, αν διαπιστωθεί ότι παρεμποδίζονται εργαζόμενοι που επιθυμούν να μεταβούν στον χώρο εργασίας τους και να δουλέψουν.
Οι νέες διατάξεις προβλέπουν τα εξής:
* Καθιερώνεται Γενικό Μητρώο Συνδικαλιστικών Οργανώσεων. Η καταχώρηση των οργανώσεων σε αυτό είναι προϋπόθεση για να αποκτήσουν νομική προσωπικότητα και για να ασκούν τα δικαιώματα των συλλογικών διαπραγματεύσεων και της κήρυξης απεργίας. Επίσης, αποτελεί προϋπόθεση για να μπορούν τα συνδικάτα να συμμετάσχουν σε διαπραγματεύσεις για υπογραφή Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας (ΣΣΕ).
* Δυνατότητα εξ αποστάσεως ψηφοφορίας για την κήρυξη απεργιακών κινητοποιήσεων. Σε κάθε περίπτωση, θα διασφαλίζεται το αδιάβλητο της διαδικασίας και η μυστικότητα της ψήφου.
* Απαγόρευση της παρεμπόδισης εργαζομένων, οι οποίοι κατά τη διάρκεια απεργίας επιθυμούν να εργαστούν. Στην περίπτωση αυτή, όπως προαναφέρθηκε, θα μπορεί να κινηθεί η σχετική διαδικασία και με δικαστική απόφαση να λήξει η απεργία.
* Πρόβλεψη για προσωπικό ελάχιστης εγγυημένης λειτουργίας 33% κατά τη διάρκεια απεργίας. Αφορά επιχειρήσεις των οποίων η λειτουργία έχει ζωτική σημασία για το κοινωνικό σύνολο. Πρόκειται για επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην υγεία, στην ύδρευση, στην ηλεκτροδότηση, στη διύλιση πετρελαίου, στην αποκομιδή απορριμμάτων, στη φορτοεκφόρτωση εμπορευμάτων στα λιμάνια και στη μισθοδοσία στο Δημόσιο (συντάξεις).
Μερική απασχόληση με «υπερωρίες»
Εκπλήξεις περιμένουν και τους εργαζόμενους που δουλεύουν με όρους μερικής απασχόλησης. Όπως τονίζεται στο άρθρο 56 του νομοσχεδίου, υποχρεώνονται να παρέχουν πρόσθετη εργασία «πέραν της συμφωνημένης», αν παραστεί ανάγκη. Εάν συμφωνεί ο εργαζόμενος η πρόσθετη εργασία μπορεί να παρασχεθεί και σε ωράριο που δεν είναι συνεχόμενο «σε σχέση με το συμφωνημένο ωράριο της ίδιας ημέρας». Όλα αυτά βέβαια πάντα με την επιφύλαξη της ημερήσιας ανάπαυσης.
Στην περίπτωση που παρασχεθεί εργασία πέραν της συμφωνημένης, ο εργαζόμενος με όρους μερικής απασχόλησης θα πρέπει να λάβει προσαύξηση 12% για κάθε επιπλέον ώρα εργασίας που θα προσφέρει. Αν πάντως η πρόσθετη εργασία ζητείται συνεχώς (λαμβάνει χώρα κατά συνήθη τρόπο, τονίζει η σχετική διάταξη), τότε ο εργαζόμενος μπορεί να αρνηθεί την παροχή της. Βέβαια, σε μια τέτοια περίπτωση η άρνηση του εργαζόμενου θα ήταν αντίθετη με την καλή πίστη, ορίζει η διάταξη. Πάντως, η πρόσθετη εργασία δεν μπορεί να υπερβαίνει στο ανώτατο επίπεδο τη συμπλήρωση του πλήρους ημερήσιου ωραρίου ενός εργαζόμενου.
Τηλεργασία με δικαίωμα αποσύνδεσης
Τάξη επιδιώκει να βάλει το υπουργείο Εργασίας στο άναρχο τοπίο που επικρατεί στο νέο μοντέλο απασχόλησης, την τηλεργασία. Στο σχέδιο νόμου έχουν ενσωματωθεί μια σειρά από διατάξεις που ακολουθούν το παράδειγμα χωρών όπως η Γαλλία και η Ιταλία. Ξεχωρίζει η νομοθέτηση της αναγνώρισης του δικαιώματος αποσύνδεσης. Ορίζεται ότι είναι δικαίωμα κάθε τηλεργαζόμενου να απέχει από την παροχή εργασίας με τηλεφωνικό, ηλεκτρονικό ή ψηφιακό τρόπο, εκτός ωραρίου εργασίας και κατά τη διάρκεια των αδειών του. Η τηλεργασία επιβάλλεται με συμφωνία μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών. Κατ’ εξαίρεση μόνο για λόγους δημόσιας υγείας ή υγείας του εργαζόμενου μπορεί να εισάγεται μονομερώς. Ο εργοδότης αναλαμβάνει το κόστος του εξοπλισμού, της συντήρησης και των τηλεπικοινωνιών.
Με αποζημιώσεις οι εργατοτεχνίτες
Σε ό,τι αφορά τους εργατοτεχνίτες, το νομοσχέδιο καταργεί τη διάκριση μεταξύ υπαλλήλων και εργατοτεχνιτών ως προς τις αποζημιώσεις απόλυσης. Έτσι, οι αποζημιώσεις των εργατοτεχνιτών που ήταν λίγα μεροκάματα, εξισώνονται με εκείνες των υπαλλήλων (μισθοί έως 12 μηνών).
Θέσπιση πλαισίου σε e-πλατφόρμες
Σχετικά με τις συνεργατικές ψηφιακές πλατφόρμες, θεσπίζεται πλαίσιο προστασίας των εργαζομένων και απασχολούμενων σε αυτές, ακολουθώντας τις βέλτιστες πρακτικές του ILO και του ΟΟΣΑ. Αναγνωρίζονται δύο τρόποι συνεργασίας των παρόχων υπηρεσιών με τις πλατφόρμες: συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας ή ανεξάρτητων υπηρεσιών / έργου. Εισάγονται νομοθετικά κριτήρια για τη διάκριση συμβάσεων σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Δίνονται συνδικαλιστικά δικαιώματα για τους απασχολούμενους με συμβάσεις ανεξάρτητων υπηρεσιών / έργου: Έτσι θα μπορούν να προχωρήσουν σε σύσταση οργανώσεων, σε διαπραγμάτευση συλλογικών συμφωνιών, ακόμα και σε απεργία.
