Από την έντυπη έκδοση
Του Γιώργου Παλαιτσάκη
[email protected]
Χιλιάδες υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος, ΦΠΑ, φορολογίας ακινήτων και άλλων φορολογικών αντικειμένων που παραγράφονται οριστικά στις 31-12-2021 μπαίνουν στο στόχαστρο των φοροελεγκτικών υπηρεσιών της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ). Πρόκειται κυρίως για φορολογικές υποθέσεις που αφορούν το έτος 2015, καθώς το περιθώριο που έχουν οι εν λόγω υπηρεσίες για να ολοκληρώσουν τις προβλεπόμενες διαδικασίες ελέγχων είναι, πλέον, μικρότερο από 7 μήνες.
Η προθεσμία παραγραφής του δικαιώματος του Δημοσίου να επιβάλει φόρους και πρόστιμα επί των υποθέσεων αυτών λήγει μεν τυπικά στις 31 Δεκεμβρίου 2021, όμως η πραγματική ημερομηνία λήξης είναι για το Δημόσιο η 1η Δεκεμβρίου 2021. Κι αυτό διότι αυτή είναι, ουσιαστικά, η τελευταία μέρα στην οποία το Δημόσιο, διά της αρμόδιας φορολογικής αρχής, έχει τη δυνατότητα να κοινοποιήσει προσωρινή πράξη διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου, δεδομένου ότι, βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, πρέπει να δίδεται σε κάθε ελεγχόμενο φορολογούμενο χρονικό περιθώριο 20 ημερών, από τη στιγμή της κοινοποίησης της πράξης αυτής, προκειμένου να έχει τη δυνατότητα να απαντήσει στα ευρήματα των ελεγκτών και να τεκμηριώσει τυχόν σφάλματα εξαιτίας των οποίων τα προς καταβολή ποσά μπορεί να έχουν υπολογιστεί σε αδικαιολόγητα υψηλά επίπεδα.
Στη συνέχεια, η αρμόδια φορολογική αρχή πρέπει να έχει περιθώριο άλλων 10 ημερών περίπου προκειμένου να προλάβει να εξετάσει τις απόψεις των φορολογουμένων κι αν χρειαστεί να αναθεωρήσει τις τελικές διαπιστώσεις του ελέγχου και εν τέλει να προλάβει να εκδώσει και να κοινοποιήσει σε κάθε ελεγχθέντα φορολογούμενο το αργότερο μέχρι την 31η-12-2021 την οριστική πράξη διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου. Το επιπλέον αυτό χρονικό περιθώριο είναι αναγκαίο για τη φορολογική αρχή, δεδομένου ότι με πρόσφατες αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας (τις υπ’ αριθμόν 616/2020 και 618/2020) έγινε δεκτό ότι η παραγραφή δεν διακόπτεται αν η πράξη προσδιορισμού του φόρου έχει μεν εκδοθεί αλλά δεν έχει κοινοποιηθεί στον φορολογούμενο πριν από τη λήξη της προθεσμίας παραγραφής. Ουσιαστικά, λοιπόν, μέχρι την 31η-12-2021, η αρμόδια φοροελεγκτική υπηρεσία πρέπει, σε κάθε περίπτωση ελεγχθέντος φορολογουμένου, όχι απλά να έχει εκδώσει αλλά και να έχει κοινοποιήσει αποδεδειγμένα την οριστική πράξη διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου στην οποία τα τελικά ποσά φόρων και προστίμων που θα έχουν καταλογιστεί μπορεί να είναι μικρότερα από αυτά που αναγράφονταν στην προσωρινή πράξη.
Σύμφωνα με τον προγραμματισμό του τακτικού ελεγκτικού έργου, που έχει εκπονήσει ήδη η ΑΑΔΕ για το 2021, στο στόχαστρο των φοροελεγκτικών υπηρεσιών θα βρεθούν οι ακόλουθες περιπτώσεις υποθέσεων φορολογουμένων που παραγράφονται έως τις 31-12-2021:
1) Υποθέσεις φορολογουμένων που δεν δήλωσαν ή δήλωσαν ανακριβώς αναδρομικά ποσά αποδοχών τα οποία εισέπραξαν μέσα στο 2015, αλλά αφορούν παλαιότερα έτη. Θα επαναληφθούν και το τρέχον έτος οι διαδικασίες εντοπισμού μισθωτών και συνταξιούχων που ενώ έλαβαν καθυστερημένα μέσα σε μια χρονιά ποσά αποδοχών που αφορούσαν παλαιότερα έτη, δεν προέβησαν στη δήλωση των αναδρομικών αυτών ποσών είτε τμηματικά στα έτη τα οποία αφορούν είτε εφάπαξ μέσα στο έτος που τα εισέπραξαν. Οι διαδικασίες θα έχουν ως στόχο περιπτώσεις μισθωτών και συνταξιούχων που δεν δήλωσαν εισπραχθέντα μέσα στο έτος 2015 αναδρομικά ποσά αποδοχών. Στους φορολογούμενους που θα εντοπιστούν θα αποσταλούν ειδοποιητήρια για την ηλεκτρονική υποβολή εκπρόθεσμων τροποποιητικών δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος για το φορολογικό έτος 2015. Όσοι ανταποκριθούν και υποβάλουν τις εκπρόθεσμες τροποποιητικές δηλώσεις θα επιβαρυνθούν με τα επιπλέον ποσά φόρου εισοδήματος και ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης που αναλογούν, καθώς και με τόκους εκπρόθεσμης καταβολής. Όσοι δεν προβούν στην υποβολή εκπρόθεσμων τροποποιητικών δηλώσεων θα βρεθούν αντιμέτωποι όχι μόνο με καταλογισμούς των επιπλέον ποσών φόρου εισοδήματος και ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης, αλλά και με βαρύτατα πρόστιμα για υποβολή ανακριβών αρχικών δηλώσεων, καθώς επίσης και με τόκους εκπρόθεσμης καταβολής.
2) Υποθέσεις επιχειρήσεων που δήλωσαν ψευδή στοιχεία για τα ακαθάριστα έσοδα ή τις δαπάνες που πραγματοποίησαν κατά τη διαχειριστική περίοδο του 2015. Η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων θα αξιοποιήσει ένα σημαντικό εργαλείο που έχει στη διάθεσή της για τον εντοπισμό επιχειρήσεων και ελευθέρων επαγγελματιών που απέκρυψαν φορολογητέα έσοδα και εισοδήματα για να γλιτώσουν από την καταβολή ΦΠΑ και φόρου εισοδήματος. Αξιοποιώντας τις δυνατότητες που παρέχει η διασύνδεση των βάσεων δεδομένων που περιλαμβάνονται στις ηλεκτρονικές εφαρμογές του ΤΑΧΙSnet για την υποβολή δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος, την υποβολή δηλώσεων ΦΠΑ και την υποβολή καταστάσεων φορολογικών στοιχείων πελατών-προμηθευτών (ΜΥΦ), μπορούν να προχωρούν σε διασταυρώσεις και επαληθεύσεις για τον εντοπισμό περιπτώσεων με ισχυρές ενδείξεις για απόκρυψη φορολογητέας ύλης. Το επόμενο βήμα, μετά τη διενέργεια των διασταυρώσεων, είναι η δημιουργία και η επιλογή δείγματος ύποπτων περιπτώσεων επιχειρήσεων και ελευθέρων επαγγελματιών, προκειμένου να παραπεμφθούν στις αρμόδιες ΔΟΥ και να προτεραιοποιηθούν για τη διενέργεια φορολογικών ελέγχων.
Η ταυτόχρονη διασταύρωση στοιχείων από τρεις πηγές πληροφοριών, από τα δεδομένα των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος, των δηλώσεων ΦΠΑ και των ΜΥΦ, έχει ήδη φέρει στην επιφάνεια χιλιάδες περιπτώσεις επιχειρήσεων και ελευθέρων επαγγελματιών που εμφανίζουν σημαντικές αποκλίσεις δηλωθέντων στοιχείων για τα ακαθάριστα έσοδα και τις δαπάνες μεταξύ δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος, δηλώσεων ΦΠΑ και συγκεντρωτικών καταστάσεων φορολογικών στοιχείων. Οι αποκλίσεις αυτές συνιστούν σε πολλές περιπτώσεις ισχυρές ενδείξεις πως πρόκειται για επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες που είτε έχουν αποκρύψει φορολογητέα ακαθάριστα έσοδα είτε έχουν δηλώσει ανακριβώς δαπάνες υψηλότερες από αυτές που πραγματοποίησαν, με αποτέλεσμα, σε κάθε περίπτωση, να έχουν περιορίσει το ύψος των φορολογητέων εισοδημάτων τους σε επίπεδα χαμηλότερα από τα πραγματικά. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις το αποτέλεσμα είναι να έχουν μειωθεί ή ακόμη και να έχουν μηδενιστεί τα ποσά του ΦΠΑ και του φόρου εισοδήματος που οφείλουν να καταβάλουν οι συγκεκριμένοι φορολογούμενοι. Γενικά όσες σημαντικές ασυμφωνίες και αποκλίσεις ποσών εντοπίζονται από τη διασταύρωση των δεδομένων των ΜΥΦ με τα δεδομένα των δηλώσεων φόρου εισοδήματος και ΦΠΑ θα αξιοποιηθούν για τη διενέργεια φορολογικών ελέγχων προκειμένου να διαπιστωθεί εάν όντως πρόκειται για μεθοδεύσεις με σκοπό τη διάπραξη φοροδιαφυγής. Προτεραιότητα θα δοθεί σε υποθέσεις του φορολογικού έτους 2015, οι οποίες παραγράφονται στο τέλος του 2021.
Υποθέσεις από το 2010 αλλά και από το 2005
Σημειώνεται, εξάλλου, ότι οι διατάξεις των νόμων 2238/1994 (Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος για τις χρήσεις των ετών προ του 2014), 4172/2013 (Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος για τις χρήσεις από το 2014 και μετά), 4174/2013 (Κώδικας Φορολογικών Διαδικασιών) και 2859/2000 (Κώδικας ΦΠΑ), όπως ισχύουν αυτή τη στιγμή, προβλέπουν ότι στις 31-12-2021 λήγουν οι προθεσμίες παραγραφής του δικαιώματος του Δημοσίου για την οριστική επιβολή φόρων και προστίμων όχι μόνο σε υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος και ΦΠΑ του έτους 2015 αλλά και στις ακόλουθες φορολογικές υποθέσεις:
α) Υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος που αφορούν τη χρήση του έτους 2012, για τις οποίες υποβλήθηκαν αρχικές εκπρόθεσμες δηλώσεις εντός του 2018. Για τις υποθέσεις αυτές η αρχική 5ετής προθεσμία παραγραφής, η οποία έληγε κανονικά στις 31-12-2018 (5 χρόνια από τη λήξη του έτους 2013 στο οποίο έπρεπε να είχε υποβληθεί η αρχική εμπρόθεσμη δήλωση), παρατάθηκε για 3 ακόμη χρόνια, μέχρι τις 31-12-2021, επειδή οι αρχικές δηλώσεις υποβλήθηκαν στο τελευταίο έτος (στο πέμπτο έτος) της κανονικής 5ετούς περιόδου παραγραφής.
β) Υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος που αφορούν τη χρήση του έτους 2010, για τις οποίες, μετά τη λήξη της κανονικής 5ετούς περιόδου παραγραφής, δηλαδή μετά την 31η-12-2016, περιήλθαν σε γνώση των αρμοδίων φορολογικών αρχών «συμπληρωματικά στοιχεία», από την εξέταση των οποίων διαπιστώθηκε ότι η φορολογητέα ύλη ήταν μεγαλύτερη από αυτήν που δηλώθηκε και ότι οι υποβληθείσες δηλώσεις ήταν ανακριβείς.
γ) Υποθέσεις ΦΠΑ που αφορούν τη χρήση του έτους 2010 στις οποίες διενεργήθηκε αρχικός φορολογικός έλεγχος εντός της κανονικής πενταετούς προθεσμίας παραγραφής, δηλαδή μέχρι 31-12-2016, αλλά, μετά την ημερομηνία αυτή, περιήλθαν σε γνώση των αρμοδίων φορολογικών αρχών «συμπληρωματικά στοιχεία», από την εξέταση των οποίων διαπιστώθηκε ότι η φορολογητέα ύλη ήταν μεγαλύτερη από αυτήν που δηλώθηκε και ότι οι υποβληθείσες δηλώσεις ήταν ανακριβείς.
δ) Υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος που αφορούν τη χρήση του έτους 2005, για τις οποίες δεν είχε υποβληθεί ποτέ η οικεία δήλωση. Για τις υποθέσεις αυτές προβλέπεται 15ετής περίοδος παραγραφής, η οποία άρχισε να «τρέχει» αμέσως μετά το τέλος του έτους εντός του οποίου έπρεπε να υποβληθούν οι αρχικές εμπρόθεσμες δηλώσεις, δηλαδή από την 1η-1-2007 (αμέσως μετά τη λήξη του έτους 2006), και λήγει στις 31-12-2021.
Οι φοροελεγκτικές υπηρεσίες (το Κέντρο Ελέγχου Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου, το Κέντρο Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων και οι ΔΟΥ) θα επικεντρώσουν τους ελέγχους τους και στις παραπάνω υποθέσεις προκειμένου να κοινοποιήσουν εγκαίρως, πριν από τις 31-12-2021, τις πράξεις οριστικού διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου, ώστε το Δημόσιο να μη χάσει το δικαίωμα βεβαίωσης και είσπραξης ποσών σημαντικού ύψους.
