Από την έντυπη έκδοση
Της Ζωρζέτ Ζολώτα
[email protected]
Η παραγωγή υδρογόνου ως βασικής πηγής τροφοδότησης της βαριάς βιομηχανίας αλλά και άλλων τομέων της οικονομίας συζητείται όλο και πιο πολύ από κυβερνήσεις και ομίλους. Μόλις χθες ο πετρελαϊκός κολοσσός της Σαουδικής Αραβίας, Aramco, ανακοίνωσε πως σχεδιάζει να «επεκτείνει και να εντατικοποιήσει» τη συνεργασία του με την Κίνα στην έρευνα σε τομείς εναλλακτικών πηγών ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής υδρογόνου και αμμωνίας από φυσικό αέριο.
Μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, με τη συνείδηση του κόσμου να έχει οξυνθεί αισθητά σε ό,τι αφορά την προστασία του περιβάλλοντος, έχει γίνει πιεστική η ανάγκη μετάβασης των οικονομιών σε πηγές ενέργειας που είναι φιλικότερες ως προς περιβάλλον.
Με την υιοθέτηση μιας πιο ενεργής στάσης για την προστασία του περιβάλλοντος στις ισχυρότερες οικονομίες του κόσμου από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία μέχρι την Κίνα, οι πετρελαϊκές εταιρείες και οι βαριές βιομηχανίες καλούνται να προσαρμοστούν άμεσα σε νέα δεδομένα. Προ ημερών, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ υποχρέωσε τις ConocoPhillips και Occidental Petroleum, τις δύο ισχυρότερες πετρελαϊκές εταιρείες στις ΗΠΑ, να ενημερώνουν λεπτομερώς τους μετόχους και να τους εκχωρήσουν δικαιώματα ψήφου σε θέματα εκπομπών ρύπων. Είναι η πρώτη φορά που η αμερικανική επιτροπή λαμβάνει αυστηρή στάση απέναντι στις εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου, αντικατοπτρίζοντας την αποφασιστικότητα της κυβέρνησης του Τζο Μπάιντεν να λάβει μέτρα για τη μείωση εκπομπών ρύπων, ιδιαίτερα σε αντίθεση με τον προκάτοχό του, Ντόναλντ Τραμπ.
Μια υποσχόμενη αγορά
Δεδομένων των στόχων για τη μείωση των εκπομπών καυσαερίων εντός των επόμενων ετών, το υδρογόνο και ειδικά το «πράσινο» υδρογόνο φαίνεται να είναι το κατάλληλο υποκατάστατο στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Ωστόσο, η παραγωγή καθαρού υδρογόνου είναι μεγάλη πρόκληση, καθώς θα πρέπει να παράγεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, απαιτώντας τη δημιουργία τεράστιων εγκαταστάσεων σε αιολικά ή φωτοβολταϊκά πάρκα. Εκείνοι, όμως, που θα πρωτοστατήσουν στην παραγωγή και τη χρήση του πράσινου υδρογόνου θα έχουν καταφέρει να αποκτήσουν ένα συγκριτικό πλεονέκτημα σε ένα προσοδοφόρο πεδίο.
Σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg, υπολογίζεται πως η αγορά του υδρογόνου μπορεί να φθάσει έως και 700 δισ. δολάρια μέχρι το 2050.
Προκλήσεις
Στην Ε.Ε., τα κράτη-μέλη θα πρέπει να έχουν μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% μέχρι το 2030. Ολόκληροι κλάδοι της βαριάς βιομηχανίας καλούνται να μειώσουν δραματικά τα υπολείμματα άνθρακα, από τις χαλυβουργίες μέχρι τις τσιμεντοβιομηχανίες. Ο χάλυβας αναλογεί στο 7% με 9% των εκπομπών από ορυκτά καύσιμα, σύμφωνα με την Παγκόσμια Ένωση Χάλυβα (World Steel Association).
Το τσιμέντο αντιστοιχεί στο 8% όλων των εκπομπών ρύπων. Όπως επισημαίνουν οι «Financial Times», μόνο το εργοστάσιο της Thyssenkrupp στο Ντούισμπουργκ στις όχθες του Ρήνου παράγει 11 εκατ. τόνους χάλυβα ανά έτος, εκπέμποντας περίπου 20 εκατ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα, που αντιστοιχεί στο 2,5% των εκπομπών CO2 όλης της Γερμανίας. Οπότε οι διαδικασίες απανθρακοποίησης θα πρέπει ενταθούν σε ένα μικρό χρονικό διάστημα. Στην Ε.Ε. έχει ήδη τεθεί στόχος για την αύξηση της παραγωγής καθαρού υδρογόνου 13 φορές μέχρι το 2024 και 130 φορές έως το 2030. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη δεσμεύσει 500 δισ. ευρώ για τη δημιουργία των κατάλληλων υποδομών. Η Βρετανία έχει θέσει σε τροχιά δέκα σχέδια θέρμανσης κτηρίων με υδρογόνο και στην Κίνα κυκλοφορούν λεωφορεία και εμπορικά οχήματα με κυψέλες υδρογόνου. Η Ιαπωνία ήδη χρησιμοποιεί υδρογόνο για την παραγωγή χάλυβα.
Ως εναλλακτικές λύσεις σε μεγαλύτερη κλίμακα, η Κίνα εξετάζει ακόμη και τη χρήση μεθόδων για τη δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα για την παραγωγή μπλε υδρογόνου. Άλλοι μελετούν τη στροφή στο φυσικό αέριο. Οι ειδικοί σε περιβαλλοντικά θέματα τονίζουν, ωστόσο, πως μοναδική επιλογή είναι η στροφή στο πράσινο υδρογόνο προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι για την αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος.
Απαραίτητο και εφαρμόσιμο
Υπάρχουν πολλά προβλήματα στην προσαρμογή των υποδομών, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης της παραγωγής για να καλυφθούν οι ανάγκες σε ολόκληρους τομείς της βαριάς βιομηχανίας.
Σε τελική ανάλυση, όμως, τα ζητήματα αυτά θα πρέπει να επιλυθούν «διότι έτσι πρέπει να γίνει», δήλωσε ο Τζούλιο Φρίντμαν, συνεργάτης στο Κέντρο Παγκόσμιας Ενεργειακής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Κολούμπια SIPA.
Στο Ντούισμπουργκ, η Thyssenkrupp ήδη ετοιμάζει το πρώτο εργοστάσιο παραγωγής σιδηρομεταλλεύματος άμεσης αναγωγής (DRI), το οποίο θα χρησιμοποιεί αρχικά αέριο ή το υδρογόνο αντί του μεταλλουργικού κοκ. Αλλά το κόστος των προσαρμογών ώστε να λειτουργεί το εργοστάσιο αποκλειστικά με υδρογόνο ανέρχεται στα 10 δισ. ευρώ.
Θεαματική στροφή
Ένα από τα πιο φιλόδοξα σχέδια έχει ανακοινωθεί από τη Σαουδική Αραβία. Εκεί οι κυβερνώντες έχουν αναθέσει στον Πίτερ Τερέουμ, πρώην διευθύνοντα σύμβουλο του πάροχου υπηρεσιών κοινής ωφέλειας RWE στη Γερμανία, την κατασκευή υποδομών στην ευρύτερη παραθαλάσσια περιοχή της φουτουριστικής μεγαλούπολης Νεόμ αποκλειστικά με πράσινο υδρογόνο, το οποίο θα παράγεται από αιολική και ηλιακή ενέργεια. Το εγχείρημα αυτό υπολογίζεται στα 5 δισ. δολάρια, με τον Τερέουμ να δηλώνει στο Bloomberg πως «δεν έχω ακούσει να γίνεται κάτι ανάλογο στην ίδια κλίμακα», προσθέτοντας πως βρίσκονται στο εκτελεστικό στάδιο. Απώτερος στόχος της Σαουδικής Αραβίας είναι η απεξάρτησή της από το πετρέλαιο και η εξέλιξή της σε έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς «πράσινου» υδρογόνου. Μέχρι το 2025 αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί το έργο σε μια έκταση ερήμου ανάλογη του Βελγίου στα παράλια της Ερυθράς Θάλασσας.
Ο Αντίτγια Μιτάλ, διευθύνων σύμβουλος της ArcellorMittal, ενός κολοσσού παραγωγής χάλυβα και εξόρυξης πρώτων υλών, θεωρεί πως είναι πολύ νωρίς για να στηριχθεί κανείς αποκλειστικά στο πράσινο υδρογόνο. Αφενός, ο βιομηχανικός όμιλος έχει ήδη δρομολογήσει ορισμένες διαδικασίες απανθρακοποίησης, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης υδρογόνου σε εργοστάσιο στο Αμβούργο. Αφετέρου, όπως επισημαίνει ο κ. Μιτάλ, ο δρόμος είναι μακρύς για την πλήρη απεξάρτηση από τον άνθρακα. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς τα δεδομένα. Για την παραγωγή 100 εκατ. τόνων χάλυβα ανά έτος χρησιμοποιείται άνθρακας για την εξασφάλιση ηλεκτροδότησης 400 τεραβατωρίων, όσο είναι το 15% της συνολικής κατανάλωσης στη γηραιά ήπειρο. Όλη αυτή η ενέργεια θα πρέπει να πηγάζει από ΑΠΕ, αντανακλώντας το μέγεθος της πρόκλησης που καλείται να αντιμετωπίσει το πράσινο υδρογόνο
