ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ για ευρεία μεταρρύθμιση της Κοινής Οργάνωσης της Αγοράς (ΚΟΑ) οίνου ενέκρινε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι προτάσεις αυτές είναι απόρροια διαλόγου με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, που διήρκεσε πάνω από ένα έτος και βασίστηκε στις ιδέες οι οποίες διατυπώθηκαν στη σχετική ανακοίνωση του Ιουνίου του 2006.
Με τη μεταρρύθμιση επιδιώκεται να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα των παραγωγών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), να ανακτηθούν αγορές, να εξισορροπηθεί η προσφορά με τη ζήτηση, να απλουστευθούν οι κανόνες, να διατηρηθούν οι καλύτερες παραδόσεις της οινοπαραγωγής της ΕΕ, να ενισχυθεί ο κοινωνικός ιστός των αγροτικών περιοχών και να διαφυλαχθεί το περιβάλλον.
Σύμφωνα με ανακοίνωση της Κομισιόν, το καθοριστικό στοιχείο της μεταρρύθμισης θα είναι η καλύτερη αξιοποίηση του προϋπολογισμού (1,3 δις ευρώ), ο οποίος θα παραμείνει στα σημερινά επίπεδα.
Σύμφωνα με τις προτάσεις,
- Καταργούνταi από την πρώτη στιγμή όλα τα μη αποδοτικά μέτρα στήριξης της αγοράς – διάφορες ενισχύσεις για απόσταξη, ενισχύσεις ιδιωτικής αποθεματοποίησης, επιστροφές κατά την εξαγωγή.
- Θα απαγορευθεί ο εμπλουτισμός του οίνου με την προσθήκη ζάχαρης – γλύκανση – και θα καταργηθεί η ενίσχυση τα γλεύκη εμπλουτισμού, η οποία είχε θεσπιστεί για να αντισταθμίσει το υψηλότερο κόστος του έναντι της γλύκανσης. Η απόσταξη κρίσης θα αντικατασταθεί από δύο μέτρα διαχείρισης των κρίσεων, τα οποία θα χρηματοδοτούνται από εθνικά κονδύλια.
- Θα αυξηθούν κατά πολύ οι χρηματοδοτικοί πόροι που θα διατίθενται για την εμπορική προώθηση των οίνων της ΕΕ, ιδίως στις αγορές τρίτων χωρών. Οι περιορισμοί φύτευσης θα εξακολουθήσουν να ισχύουν για πενταετή μεταβατική περίοδο, στη διάρκεια της οποίας οι παραγωγοί που δεν είναι ανταγωνιστικοί θα έχουν τη δυνατότητα να αποσυρθούν από τον κλάδο λαμβάνοντας ελκυστική χρηματοδοτική στήριξη.
Μετά το 2013, θα αρθούν οι περιορισμοί στη φύτευση, ώστε να δοθεί στους ανταγωνιστικούς παραγωγούς η δυνατότητα να επεκτείνουν την παραγωγή τους, εάν το επιθυμούν. Θα απλουστευθούν οι κανόνες επισήμανσης, θα υιοθετηθούν από την ΕΕ ορισμένες οινολογικές πρακτικές αποδεκτές από όλες τις χώρες παραγωγής που είναι μέλη του Διεθνούς Οργανισμού Αμπέλου και Οίνου (OIV), ενώ η πολιτική στο θέμα της ποιότητας θα βασίζεται σε προσέγγιση γεωγραφικής προέλευσης.
- Θα τεθεί στη διάθεση των κρατών μελών ένα εθνικό κονδύλιο και ένας κατάλογος μέτρων προς επιλογή, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να λάβουν τα μέτρα που ανταποκρίνονται καλύτερα στις εθνικές συνθήκες. Θα αυξηθεί η χρηματοδότηση μέτρων αγροτικής ανάπτυξης, στα οποία περιλαμβάνονται η εγκατάσταση νέων οινοπαραγωγών και η προστασία του περιβάλλοντος.
«Συζητήσαμε εντατικά επί ένα έτος πώς θα επαναφέρουμε στην κορυφή τον κλάδο του οίνου της ΕΕ. Επισκέφθηκα πολλές αμπελουργικές περιοχές για να ακούσω τα προβλήματα των παραγωγών και να τους εκθέσω τις απόψεις μου. Στη σημερινή μας πρόταση έχουν ληφθεί υπόψη οι ανησυχίες που εκφράστηκαν, κυρίως με τις διατάξεις που αφορούν την τόνωση της προώθησης των κρασιών μας στις εξαγωγικές αγορές και τον περιορισμό της εκρίζωσης στις περιβαλλοντικά τρωτές περιοχές», δήλωσε η Επίτροπος Mariann Fischer Boel, αρμόδια για τη γεωργία και την αγροτική ανάπτυξη, συνεχίζοντας:
«Σήμερα δαπανούμε τεράστια ποσά – πάνω από το 1/3 του προϋπολογισμού μας – για να απαλλαγούμε από τα πλεονάσματα οίνου, αντί να ενισχύσουμε την ανταγωνιστικότητά μας και να προωθήσουμε τα κρασιά μας στην αγορά. Είμαι πεπεισμένη ότι η πρότασή μου θα αναζωογονήσει τον κλάδο του οίνου στην Ευρώπη και θα τον οδηγήσει στη θέση που δικαιούται ως ο μεγαλύτερος και ο καλύτερος παγκοσμίως. Ας αφήσουμε λοιπόν τα μεγάλα λόγια και ας κάνουμε το καλύτερο για τους ευρωπαίους παραγωγούς και καταναλωτές κρασιών.»
Επεξήγηση της πρότασης:
Ενιαία ενίσχυση ανά εκμετάλλευση: όλοι οι αμπελώνες θα είναι επιλέξιμοι για δικαιώματα ενιαίας ενίσχυσης ανά εκμετάλλευση, ενώ όσοι εκριζωθούν θα πληρούν αυτομάτως τα κριτήρια ενίσχυσης, ώστε να εξασφαλιστεί η διατήρηση των εκτάσεών τους σε καλή γεωργική και περιβαλλοντική κατάσταση.
Τερματισμός των περιορισμών φύτευσης: το σύστημα των δικαιωμάτων φύτευσης θα παραταθεί μέχρι τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, το 2013, και από 1ης Ιανουαρίου 2014 θα καταργηθεί, ώστε να μπορέσουν οι ανταγωνιστικοί οινοπαραγωγοί να επεκτείνουν τη παραγωγή τους. Η απόφαση για την αύξηση της παραγωγής θα εξαρτάται από την ικανότητα των παραγωγών να πωλούν τα προϊόντα τους.
Εθνικά κονδύλια: χάρη σ’ αυτά, τα κράτη μέλη θα μπορούν να προσαρμόσουν τα μέτρα στις ιδιαίτερες συνθήκες τους. Ο συνολικός προϋπολογισμός θα κυμανθεί από 623 εκατομ. ευρώ (το 2009) μέχρι 830 εκατομ. ευρώ (από το 2015 και μετά). Το διαθέσιμο για κάθε χώρα ποσό θα υπολογίζεται με βάση τις αμπελόφυτες εκτάσεις, την παραγωγή και τις δαπάνες του παρελθόντος. Τα πιθανά μέτρα περιλαμβάνουν την προώθηση στην αγορά τρίτων χωρών, την αναδιάρθρωση/μετατροπή αμπελώνων, τη στήριξη του πρώιμου τρύγου, νέα μέτρα διαχείρισης κρίσεων, δηλ. ασφάλιση κατά των φυσικών καταστροφών και διοικητικές δαπάνες για τη σύσταση κλαδικού ταμείου αμοιβαίας ασφάλισης.
Μέτρα αγροτικής ανάπτυξης: πολλά από τα μέτρα που προβλέπει ο κανονισμός για την αγροτική ανάπτυξη μπορεί να ενδιαφέρουν τον κλάδο του οίνου, κυρίως η εγκατάσταση νέων γεωργών, η καλύτερη προώθηση στην αγορά, η επαγγελματική κατάρτιση, η στήριξη των οργανώσεων παραγωγών, η στήριξη για την κάλυψη των πρόσθετων δαπανών και της απώλειας εισοδήματος που συνεπάγεται η διατήρηση τοπίων της πολιτιστικής κληρονομιάς, η πρόωρη συνταξιοδότηση. Για να καταστεί δυνατή η χρήση των μέτρων αυτών, θα μεταφερθούν στον προϋπολογισμό της αγροτικής ανάπτυξης κονδύλια ύψους μεταξύ 100 εκατ. ευρώ (το 2009) και 400 εκατ. ευρώ (από το 2014 και μετά). Τα ποσά αυτά θα δεσμευθούν για να διατεθούν στις περιοχές οινοπαραγωγής.
Οινολογικές πρακτικές: η αρμοδιότητα για την έγκριση νέων ή την τροποποίηση υφισταμένων οινολογικών πρακτικών θα μεταφερθεί στην Επιτροπή, η οποία θα αξιολογεί τις οινολογικές πρακτικές που αποδέχεται ο OIV και θα τις προσθέτει στον κατάλογο των αποδεκτών πρακτικών της ΕΕ. Η ΕΕ θα επιτρέπει τη χρήση διεθνώς συμφωνημένων πρακτικών οινοποιίας για εξαγωγές προς τους αντίστοιχους προορισμούς. Θα συνεχιστεί η απαγόρευση των εισαγωγών γλεύκους για οινοποίηση και της ανάμιξης οίνων της ΕΕ με εισαγόμενους.
Βελτίωση των κανόνων επισήμανσης: Η έννοια των οίνων ποιότητας της ΕΕ θα βασίζεται στη γεωγραφική προέλευση (οίνος ποιότητας παραγόμενος σε καθορισμένη περιοχή). Οι οίνοι με γεωγραφική ένδειξη θα υποδιαιρούνται σε οίνους με προστατευόμενη γεωγραφική ένδειξη και σε οίνους με προστατευόμενη ονομασία προέλευσης. Οι ετικέτες θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες των καταναλωτών, διότι θα είναι απλούστερες και, κυρίως, διότι θα επιτραπεί για πρώτη φορά η αναγραφή της ποικιλίας αμπέλου και του έτους συγκομιδής, προκειμένου για οίνους χωρίς γεωγραφική ένδειξη, ώστε να ικανοποιηθεί η καταναλωτική ζήτηση για μονοποικιλιακά κρασιά.
Προώθηση και ενημέρωση: η Επιτροπή σκοπεύει να υλοποιήσει με αυστηρότητα μια υπεύθυνη πολιτική προώθησης και ενημέρωσης, η οποία περιλαμβάνει προϋπολογισμό 120 εκατομ. ευρώ, που θα αντληθούν από τα εθνικά κονδύλια, για μέτρα προώθησης εκτός της ΕΕ, με συγχρηματοδότηση κατά 50 % από την EΕ. Θα δρομολογηθούν νέες ενημερωτικές εκστρατείες στην ΕΕ για τους οίνους με γεωγραφική ένδειξη και για την κατανάλωση οίνου με σύνεση/μέτρο• στη δεύτερη περίπτωση, προβλέπεται αύξηση του ποσοστού συγχρηματοδότησης σε 60 %. Προστασία του περιβάλλοντος: η επιλεξιμότητα όλων των αμπελόφυτων εκτάσεων για το καθεστώς ενιαίας ενίσχυσης θα έχει ως αποτέλεσμα την ευρύτερη εφαρμογή των περιβαλλοντικών προτύπων στο πλαίσιο της πολλαπλής συμμόρφωσης. Η πολλαπλή συμμόρφωση θα ισχύει για όλες τις εκτάσεις υπό καθεστώς εκρίζωσης. Θα προβλέπονται ελάχιστες περιβαλλοντικές απαιτήσεις για την εκρίζωση, την αναδιάρθρωση και τον πρώιμο τρύγο, και αυξημένοι χρηματοδοτικοί πόροι για γεωργοπεριβαλλοντικά μέτρα στα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης. Καθεστώς εκρίζωσης: Θα χορηγείται πριμοδότηση εκρίζωσης στους παραγωγούς που επιθυμούν να αποσυρθούν από τον κλάδο. Το πρώτο έτος, η πριμοδότηση θα είναι κατά 30% υψηλότερη από τα σημερινά επίπεδα, ενώ θα μειώνεται προοδευτικά κατά τα πέντε έτη ισχύος του καθεστώτος, ώστε να ενθαρρυνθεί η υιοθέτησή του από το πρώτο έτος. Για να αποφευχθούν τα κοινωνικά ή περιβαλλοντικά προβλήματα, θα επιτραπεί στα κράτη μέλη να περιορίζουν την εκρίζωση σε αμπελώνες ορεινών περιοχών και όπου η κλίση του εδάφους είναι μεγάλη, καθώς και σε περιβαλλοντικά ευπαθείς περιοχές και να παύουν την εκρίζωση όταν η συνολική έκταση φθάνει το 10 % της έκτασης των αμπελώνων της χώρας. Συνολικά, πρέπει να εκριζωθούν 200.000 εκτάρια. Ο σχετικός προϋπολογισμός θα μειωθεί από 430 εκατομ. ευρώ το πρώτο έτος σε 59 εκατομ. ευρώ το πέμπτο και τελευταίο έτος, ενώ η μέση πριμοδότηση θα μειωθεί από 7.174 ευρώ/εκτάριο το πρώτο έτος σε 2.938 ευρώ/εκτάριο το πέμπτο.
Κατάργηση των μέτρων διαχείρισης της αγοράς: τα ακόλουθα μέτρα θα καταργηθούν από την πρώτη ημέρα ισχύος της μεταρρύθμισης: απόσταξη κρίσης, στήριξη για την απόσταξη υποπροϊόντων, απόσταξη εδώδιμης αλκοόλης και σταφυλιών διπλής χρήσης, ενισχύσεις ιδιωτικής αποθεματοποίησης, επιστροφές κατά την εξαγωγή, ενισχύσεις για τα γλεύκη που προορίζονται για εμπλουτισμό του οίνου.
Απαγόρευση του εμπλουτισμού με ζάχαρη: η χρήση ζάχαρης για εμπλουτισμό του οίνου θα απαγορευθεί από την ημερομηνία έναρξης ισχύος της μεταρρύθμισης. Η διεργασία αυτή δεν συνάδει με τους ορισμούς ούτε του OIV ούτε της EΕ. Η κατάργηση της γλύκανσης και των ενισχύσεων για τα γλεύκη θα επιτρέψει τη διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ Βορρά και Νότου. Στο εξής, όλοι οι παραγωγοί θα παρασκευάζουν οίνο μόνο από σταφύλια και από μη επιδοτούμενα γλεύκη.
Ο κλάδος του οίνου στην ΕΕ
Στην ΕE λειτουργούν περισσότερες από 2,4 εκατομ. εκμεταλλεύσεις οινοπαραγωγής, που καλύπτουν 3,6 εκατομ. εκτάρια ή ποσοστό 2 % των γεωργικών εκτάσεων της Ένωσης. Το 2006, η οινοπαραγωγή αντιπροσώπευε ποσοστό 5 % της αξίας της γεωργικής παραγωγής της ΕΕ. Η κατανάλωση οίνου στην Ένωση μειώνεται σταθερά, παρά την αύξηση των πωλήσεων των οίνων ποιότητας. Στο διάστημα της τελευταίας δεκαετίας σημειώθηκε άνοδος των εισαγωγών κατά 10 % ετησίως, ενώ οι εξαγωγές αυξάνονται με αργό ρυθμό. Εάν διατηρηθούν οι τρέχουσες τάσεις, το 2010/11 το πλεόνασμα οινοπαραγωγής θα φθάνει το 15 % της ετήσιας παραγωγής. Η ΕΕ δαπανά κάθε χρόνο περίπου μισό δις ευρώ απλώς και μόνο για να απαλλαγεί από τα πλεονάσματα οίνου για τα οποία δεν υπάρχει αγορά να τα απορροφήσει.
