Της Ζωρζέτ Ζολώτα
[email protected]
Εάν το 2020 ήταν το έτος που κατέρριψε κάθε ταμπού στον εκτεταμένο ρόλο των κυβερνήσεων για την εξισορρόπηση των χτυπημένων από την πανδημία οικονομιών τους, το 2021 θα καθιερώσει την άσκηση μιας επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής και την ανάληψη ενός πιο ενεργού ρόλου από το κράτος, με γνώμονα τη δικαιότερη φορολόγηση ή την προστασία του περιβάλλοντος και των στρατηγικών κλάδων για την ευημερία των χωρών. Η κυβέρνηση του Δημοκρατικού Τζο Μπάιντεν βρίσκεται ήδη στο επίκεντρο με την προαναγγελία πακέτου στήριξης 1,9 τρισ. δολαρίων, πέραν των 900 δισ. δολαρίων που εγκρίθηκαν μερικές εβδομάδες πριν τη λήξη της θητείας του προκατόχου του Ντόναλντ Τραμπ, και αφού είχαν προηγηθεί πολύμηνες διαπραγματεύσεις. Μέλη του Ρεπουμπλικανικού κόμματος ήδη εκφράζουν επιφυλάξεις για το μέγεθος της οικονομικής βοήθειας, αλλά η κυβέρνηση Μπάιντεν αναμένεται να μη συναντήσει αξεπέραστα εμπόδια με τους Δημοκρατικούς να υπερτερούν στο Κογκρέσο. Η πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, Νάνσι Πελόσι, δήλωσε προχθές πως οι διαδικασίες για την έγκρισή του θα έχουν δρομολογηθεί μέχρι τις αρχές Φεβρουαρίου.
Είναι μια από τις άμεσες προτεραιότητες στην Ουάσινγκτον. Ο νέος επικεφαλής του Συμβουλίου Οικονομικής Πολιτικής του Λευκού Οίκου δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου την Παρασκευή πως ελλοχεύει κίνδυνος «μιας ακόμη πιο σοβαρής οικονομικής κρίσης» στις ΗΠΑ, εάν δεν εγκριθεί το πακέτο των 1,9 τρισ. δολαρίων, το οποίο περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την επιδότηση τροφίμων με κουπόνια και την υποχρεωτική καταβολή ωρομίσθιου 15 δολαρίων για τους εργολάβους του ομοσπονδιακού κράτους. O Mπράιαν Ντίζι πρόκειται να συναντηθεί με μέλη της Γερουσίας μέσα στις επόμενες ημέρες για την άμεση προώθηση του πακέτου σε μια περίοδο, όμως, που το ανώτατο κοινοβουλευτικό σώμα του Κογκρέσο θα είναι απορροφημένο με τη δίκη του κ. Τραμπ για την υποκίνηση των ταραχών της 6ης Ιανουαρίου.
Γιατί, όμως, η κυβέρνηση των Δημοκρατικών θεωρεί πως το πακέτο αυτό είναι κρίσιμο για την οικονομία και τη χώρα, ειδικά όταν ήδη έχουν δρομολογηθεί μέτρα 900 δισ. δολαρίων; Διότι ένας στους οκτώ πολίτες των ΗΠΑ είχαν δηλώσει τον Νοέμβριο πως δεν είχαν επάρκεια τροφίμων, σύμφωνα με έρευνα της Household Pulse Survey. Οι τράπεζες τροφίμων καλύπτουν πια τις ανάγκες νέων ανθρώπων και οικογενειαρχών όταν προ πανδημίας οι βασικοί επισκέπτες τους ήταν άνεργοι και ηλικιωμένοι. Τρεις είναι οι βασικοί πυλώνες του πακέτου των 1,9 δισ. δολαρίων: 400 δισ. δολάρια για την καταπολέμηση της πανδημικής κρίσης, ένα τρισ. δολάρια για την οικονομική βοήθεια των νοικοκυριών και 400 δισ. δολάρια για τη στήριξη των επιχειρήσεων και των κοινοτήτων που δέχτηκαν πλήγμα από την πανδημία. Σε μεμονωμένη βάση, 160 δισ. θα κατευθυνθούν στην τόνωση του προγράμματος των μαζικών εμβολιασμών και τεστ. Σε ορισμένες κατηγορίες πολιτών θα καταβληθεί έκτακτο βοήθημα 1.400 δολαρίων, ανεβάζοντας τη συνολική επιδότηση στα 2.000 δολάρια, μαζί με τα 600 δολάρια που προβλέπονταν από το πακέτο των 900 δισ. που ψηφίστηκε τον Δεκέμβριο. Δίνεται, επίσης, παράταση των πρόσθετων επιδομάτων ανεργίας μέχρι τον Σεπτέμβριο και αύξηση των καταβολών στα 400 δολάρια την εβδομάδα, από τα υφιστάμενα 300 δολάρια. Στήριξη 170 δισ. δολαρίων θα δοθεί σε σχολεία και πανεπιστήμια για την επανέναρξη της λειτουργίας τους με την πρόσληψη υποστηρικτικού ιατρικού προσωπικού και τη μείωση του αριθμού των μαθητών και φοιτητών ανά τάξη.
Το κράτος και οι δημόσιες δαπάνες πρωταγωνιστούν εδώ και καιρό στην Ε.Ε
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η συζήτηση περί δημοσιονομικής λιτότητας έχει προ πολλού τεθεί στο περιθώριο, με τις κυβερνήσεις να λαμβάνουν γενναία μέτρα για να αποφύγουν τη μαζική ανεργία. Ακόμη και η Γερμανία, ιστορικά καθηλωμένη στο δόγμα της δημοσιονομικής λιτότητας και στον στόχο των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών, προγραμματίζει φέτος αύξηση των δημοσίων δαπανών μετά το έλλειμμα στον περσινό προϋπολογισμό που ήταν το πρώτο μετά από μια 25ετία. Εκτός της οικονομικής στήριξης σε εταιρείες που επεκτείνουν την παραγωγή τους σε υποβαθμισμένες περιοχές ή στρατηγικών κλάδων όπως η υγεία και οι εφαρμογές σε δίκτυα 5ης γενιάς, η Γαλλία παρενέβη στην προγραμματισμένη εξαγορά της αλυσίδας σούπερ μάρκετ Carrefour από την καναδική Alimentation Couch-Tard, εγκαλούμενη την ανάγκη θωράκισης της τροφοδοσίας της χώρας σε εποχή πανδημίας. Στην Ιταλία και σε άλλες χώρες της Ε.Ε ήδη καταστρώνονται σχέδια για την αξιοποίηση του Ταμείο Ανάκαμψης των 750 δις ευρώ που η Κομισιόν επιθυμεί να μοιράσει τάχιστα στις οικονομίες τους.
Σε πρόσφατη έκθεση της Citigroup που παραθέτει το πρακτορείο Bloοmberg, η αμερικανική τράπεζα εικάζει πως είναι απίθανο να επιτρέψει η Ε.Ε στους αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες του παρελθόντος που προτάσσουν δημοσιονομικά ελλείμματα στο 3% του ΑΕΠ και δημόσιο χρέος όχι μεγαλύτερο από το 60%, αντίστοιχα. Στην απέναντι όχθη του Ατλαντικού, μια από τις μεγάλες προκλήσεις του Τζο Μπάιντεν θα είναι να καταργήσει τις φοροαπαλλαγές του κ. Τραμπ που αφορούν τα υψηλά εισοδηματικά στρώματα αλλά συμβάλλουν και στην ανεπιθύμητη αύξηση του δημοσιονομικού ελλείμματος προκειμένου να αντισταθμίσει τη διόγκωση δημοσίων δαπανών λόγω πανδημίας. Αυτή την αποστολή θα αναλάβει η Τζάνετ Γιέλεν από το «τιμόνι» του υπουργείου Οικονομικών.
Κάποια στιγμή, όταν οι πληθυσμοί θα έχουν αποκτήσει την απαραίτητη ανοσία για να απεγκλωβιστούν οι οικονομίες από την αδράνεια της πανδημίας, η συζήτηση για το υψηλό χρέος θα επανέλθει στην κυβερνητική ατζέντα. Προς το παρόν, όμως, όλος ο κόσμος προσπαθεί να επιβιώσει μέχρι την επόμενη ημέρα όσο τα κρούσματα βρίσκονται σε έξαρση από τις νέες μεταλλάξεις και οι φαρμακοβιομηχανίες που παράγουν τα εμβόλια προσπαθούν να ανταπεξέλθουν στην πρωτόγνωρη πρόκληση να εμβολιάσουν εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπων σε κάθε γωνιά του κόσμου.
