Από την έντυπη έκδοση
Του Νίκου Μπέλλου
[email protected]
Η αναχαίτιση της ανεργίας των νέων, η οποία κατέγραψε δραματική αύξηση, ακόμη και διψήφια σε κράτη-μέλη, θα αποτελέσει μία από τις βασικές προτεραιότητες της Ε.Ε. τα επόμενα χρόνια, με μαζικές χρηματοδοτήσεις από όλα τα διαρθρωτικά ταμεία, συμπεριλαμβανομένου και του Ταμείου Ανάκαμψης των 750 δισ. ευρώ.
Όπως επισημαίνει η Κομισιόν στην τελευταία οικονομική έκθεση, η πανδημία του κορονοϊού έπληξε καίρια τους νέους και τους μη εξειδικευμένους εργαζόμενους, δηλαδή τις δύο κατηγορίες οι οποίες παραδοσιακά θεωρούνται ευάλωτες, λόγω των πολλών συμβάσεων ορισμένου χρόνου.
Από τον Φεβρουάριο, τελευταίο μήνα πριν από την πρώτη καραντίνα, μέχρι τον Νοέμβριο και παρά τις μαζικές χρηματοδοτήσεις των κρατών-μελών για τη συγκράτηση της απασχόλησης, η ανεργία των νέων αυξήθηκε με ρυθμό τριπλάσιο σε σχέση με την ανεργία επί του συνόλου του ενεργού πληθυσμού. Ο μέσος όρος στην Ευρωζώνη από 15,5% τον Φεβρουάριο του 2020 αυξήθηκε στο 18,4% τον Νοέμβριο. Το συνολικό ποσοστό ανεργίας την ίδια περίοδο αυξήθηκε μόλις μία μονάδα, από το 7,3% στο 8,3%.
Στην Ισπανία η αύξηση της ανεργίας των νέων μέσα σε οκτώ μήνες έφτασε τις 10 μονάδες, στην Κύπρο 6 μονάδες, στην Πορτογαλία και στο Λουξεμβούργο 4 μονάδες, ενώ το ρεκόρ αύξησης καταγράφηκε στη Λιθουανία με 14 μονάδες. Ακόμη και σε χώρες με διαχρονικά χαμηλά ποσοστά ανεργίας, όπως η Ολλανδία, η αύξηση ήταν της τάξης των 3 μονάδων. Η Ελλάδα ήταν από τις ελάχιστες χώρες στις οποίες η ανεργία μειώθηκε, από το 34,7% στο 33,8%, ωστόσο τα στοιχεία για τη χώρα μας αφορούν τον Σεπτέμβριο και όχι -όπως τις άλλες χώρες- τον Νοέμβριο.
Σύμφωνα με την Κομισιόν, η πανδημία ενδέχεται να επαναφέρει τα δραματικά υψηλά ποσοστά ανεργίας των νέων. Κι αυτό γιατί οι νέοι που ήδη βρίσκονταν σε επισφαλή κατάσταση στην αγορά εργασίας ή που αντιμετώπιζαν εμπόδια στην πρόσβαση στην εργασία πριν από την έναρξη της πανδημίας θα υποφέρουν περισσότερο, ενώ εκείνοι που εισέρχονται στο εργατικό δυναμικό αυτή την περίοδο θα αντιμετωπίσουν μεγαλύτερες δυσκολίες στην εξασφάλιση της πρώτης τους εργασίας.
Είναι προφανές, λοιπόν, ότι εάν δεν ληφθούν έκτακτα μέτρα άμεσα τόσο σε επίπεδο κρατών-μελών όσο και σε κοινοτικό, η ανεργία στους νέους θα συνεχίσει να αυξάνεται ίσως και με ακόμη μεγαλύτερο ρυθμό το επόμενο διάστημα, γιατί η ανεργία ακολουθεί την οικονομική κρίση με καθυστέρηση μηνών.
Γέφυρα της Ε.Ε.
Αναφορικά με την Ε.Ε., τις προηγούμενες μέρες το Συμβούλιο Υπουργών ενέκρινε τη σύσταση της Κομισιόν για μια γέφυρα προς την απασχόληση από την 1η Ιουλίου, με την οποία θα ενισχυθεί το υπάρχουν πρόγραμμα «Εγγυήσεις για τη νεολαία». Με τον τρόπο αυτό η συνολική στήριξη της απασχόλησης που παρέχεται στους νέους σε ολόκληρη την Ε.Ε. αναβαθμίζεται και καθίσταται πιο στοχευμένη και χωρίς αποκλεισμούς, και όσον αφορά τις προκλήσεις της πανδημίας.
Σύμφωνα με το ισχύον κοινοτικό καθεστώς, που εφαρμόζεται από το 2014, τα κράτη-μέλη έχουν δεσμευτεί να διασφαλίζουν ότι όλοι οι νέοι ηλικίας έως 25 ετών λαμβάνουν προσφορά απασχόλησης, συνεχή εκπαίδευση, μαθητεία ή πρακτική άσκηση καλής ποιότητας εντός τεσσάρων μηνών από τη στιγμή που καθίστανται άνεργοι ή εξέρχονται από την τυπική εκπαίδευση.
Η κοινοτική πρωτοβουλία για την απασχόληση των νέων (ΠΑΝ) για την περίοδο 2014-2020 (στην οποία η Ένωση συνεισφέρει σχεδόν κατά 9 δισ. ευρώ), από κοινού με πρόσθετες επενδύσεις του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ), υπήρξε βασικός χρηματοδοτικός πόρος για τη στήριξη της υλοποίησης των εγγυήσεων για τη νεολαία.
Μηχανισμός React-EU
Τα κοινοτικά κονδύλια που θα διατεθούν για την ενίσχυση της απασχόλησης των νέων την περίοδο 2021-2027 θα είναι πολύ περισσότερα απ’ ό,τι την επταετία 2014-2020, γιατί στο ΠΑΝ, που ήταν το βασικό χρηματοδοτικό εργαλείο, προστίθενται τώρα και νέα.
Πρόκειται για τον μηχανισμό React-EU, ο οποίος είναι συνιστώσα του Ταμείου Ανάκαμψης, που έχει προικοδοτηθεί με περίπου 50 δισ. ευρώ για να στηρίξει περιφέρειες που πλήττονται περισσότερο οικονομικά από την πανδημία. Ένα μέρος αυτών των χρημάτων αφορά τη στήριξη της απασχόλησης των νέων.
Θα αξιοποιηθούν επίσης τα άλλα κοινοτικά χρηματοδοτικά μέσα, όπως το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το Γεωργικό Ταμείο, το πρόγραμμα ΙnvestEU που θα διαδεχθεί το 2021 το επενδυτικό πακέτο Γιούνκερ, το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, το πρόγραμμα Εrasmus+. Όλα τα παραπάνω εργαλεία θα χρηματοδοτήσουν τη στήριξη της απασχόλησης των νέων, της εκπαίδευσης, της κατάρτισης και την πρόληψη της ανεργίας.
Ηλικιακή διεύρυνση
Με τη σύσταση που ενέκρινε το Συμβούλιο στις 30 Οκτωβρίου διευρύνεται η ηλικιακή ομάδα, προκειμένου να συμπεριληφθούν και οι νέοι ηλικίας 25-29 ετών. Κι αυτό γιατί η οικονομική ύφεση που προκάλεσε η πανδημία θα οδηγήσει μεγαλύτερο ποσοστό ατόμων ηλικίας 25-29 ετών σε ανεργία και σε ανάγκη στήριξης. Έτσι επιτυγχάνεται και η ευθυγράμμιση με τα μέτρα και τα προγράμματα που αφορούν τη νεολαία των κρατών-μελών, τα οποία είναι σε γενικές γραμμές διαθέσιμα στους νέους ηλικίας μεταξύ 15 και 29 ετών.
Χαρτογράφηση, προβολή, προπαρασκευή και προσφορά
Σύμφωνα με τις συστάσεις του Συμβουλίου, τα προγράμματα εγγυήσεων για τη νεολαία θα πρέπει να βασίζονται σε κατευθυντήριες γραμμές, οι οποίες διαρθρώνονται γύρω από τέσσερα στάδια: χαρτογράφηση, προβολή, προπαρασκευή και προσφορά. Η χαρτογράφηση αφορά τον προσδιορισμό της ομάδας-στόχου, των διαθέσιμων υπηρεσιών και των αναγκών σε δεξιότητες. Η προβολή θα περιλαμβάνει σύγχρονους, φιλικούς προς τους νέους και τοπικούς διαύλους ενημέρωσης και δραστηριότητες ευαισθητοποίησης, διασφαλίζοντας προσβάσιμες και εύκολα κατανοητές πληροφορίες σχετικά με όλες τις μορφές διαθέσιμης στήριξης, μέσω, για παράδειγμα, μιας ενιαίας δικτυακής πύλης στη γλώσσα ή στις γλώσσες της εκάστοτε χώρας. Η προπαρασκευή θα περιλαμβάνει εργαλεία και πρακτικές κατάρτισης προφίλ και αναγνώρισης, ώστε να επιτευχθεί αντιστοίχιση ανάμεσα στις ανάγκες και στις προσφερόμενες λύσεις. Θα λαμβάνονται υπόψη οι προτιμήσεις και τα κίνητρα, οι δεξιότητες και η προηγούμενη επαγγελματική πείρα, τα εμπόδια και τα μειονεκτήματα του ενδιαφερόμενου νέου, συμπεριλαμβανομένων των λόγων για τους οποίους είναι άνεργος ή άεργος ή εκείνων που σχετίζονται με τη διαμονή του σε αγροτικές, απομακρυσμένες και μειονεκτούσες αστικές περιοχές. Όσον αφορά την προσφορά, προβλέπεται η χρησιμοποίηση στοχευμένων και σωστών σχεδιασμένων κινήτρων για την απασχόληση, όπως μισθολογικές επιδοτήσεις, έκτακτες παροχές για πρόσληψη, μείωση των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης, πιστώσεις φόρου και κίνητρα για τη σύσταση επιχειρήσεων, ώστε να δημιουργηθούν ποιοτικές ευκαιρίες βιώσιμης ένταξης των νέων στην αγορά εργασίας.
