Από την έντυπη έκδοση
Του Νίκου Μπέλλου
[email protected]
Η οριστική έγκριση του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (ΠΔΠ) της περιόδου 2021-2027 στην τελευταία σύνοδο κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις 10 Δεκεμβρίου, σήμανε και την αντίστροφη μέτρηση για την έναρξη υλοποίησης του Ταμείου Ανάκαμψης, όπου τα κράτη-μέλη προετοιμάζουν πυρετωδώς τα εθνικά σχέδια χρηματοδότησης, τα οποία αναμένεται να έχουν υποβληθεί μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2021.
Τα εθνικά σχέδια θα απορροφήσουν τα 672,5 από τα 750 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης, ενώ τα υπόλοιπα αφορούν τη χρηματοδότηση του μέσου ReactEU (απασχόληση συνοχή), καθώς επίσης και συλλογικές δράσεις στους τομείς της υγείας, της πολιτικής προστασίας, της δίκαιης μετάβασης (απολιγνιτοποίηση), του ΙnvestEU (επενδύσεις) και της αγροτικής ανάπτυξης.
Το 70% των επιχορηγήσεων που παρέχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης θα δεσμευθεί το 2021 και το 2022, σύμφωνα με τα κριτήρια της πρότασης της Κομισιόν. Το υπόλοιπο 30% θα δεσμευθεί πλήρως έως το τέλος του 2023. Το κριτήριο κατανομής για το εν λόγω ποσοστό θα είναι το ύψος της απώλειας του πραγματικού ΑΕΠ εξαιτίας της πανδημίας του κορονοϊού το 2020 σε ίση αναλογία με τη σωρευτική απώλεια του ΑΕΠ την περίοδο 2020-2021. Ο υπολογισμός θα γίνει μέχρι το τέλος του 2022.
Συμφωνήθηκε, επίσης, ότι το 13% του συνολικού ποσού που προορίζεται για τα κράτη-μέλη θα διατεθεί ως προχρηματοδότηση αμέσως μετά την έγκριση των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, έτσι ώστε οι εκταμιεύσεις να ξεκινήσουν το ταχύτερο δυνατόν.
Οι έξι πυλώνες
Τα χρήματα του πακέτου των 672,5 δισ. ευρώ θα επικεντρωθούν γύρω από έξι πυλώνες:
1. Την πράσινη μετάβαση.
2. Τον ψηφιακό μετασχηματισμό.
3. Την έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη και τις θέσεις εργασίας.
4. Την κοινωνική και εδαφική συνοχή.
5. Την υγεία και την ανθεκτικότητα.
6. Τις πολιτικές για την επόμενη γενιά, τα παιδιά και τους νέους, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης και των δεξιοτήτων.
Υπενθυμίζεται ότι η Ε.Ε. έχει δεσμευτεί να επιτύχει κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 με μηδενικές εκπομπές άνθρακα, ενώ στις 10 Δεκεμβρίου οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν επίσης σε έναν ενδιάμεσο στόχο, που είναι η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Κατά συνέπεια, τα κράτη-μέλη θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στις μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις που στηρίζουν την κλιματική μετάβαση.
Η συμφωνία προβλέπει ότι τουλάχιστον το 37% των δαπανών για τις επενδύσεις και τις μεταρρυθμίσεις που θα περιληφθούν στο εθνικό σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας του κάθε κράτους-μέλους θα πρέπει να συμβάλλει στην επίτευξη των κλιματικών στόχων.
Τα κράτη-μέλη θα πρέπει επίσης να διασφαλίζουν υψηλό βαθμό φιλοδοξίας κατά τον καθορισμό των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων για τη διευκόλυνση της ψηφιακής μετάβασης. Τουλάχιστον το 20% των δαπανών για τις επενδύσεις και τις μεταρρυθμίσεις που θα περιληφθούν σε κάθε εθνικό σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας θα πρέπει να συμβάλλει στην επίτευξη της ψηφιακής μετάβασης.
Η κατανομή των 750 δισ.
Το Ταμείο χρηματοδοτείται μέχρι ποσού 750 δισ. ευρώ σε τιμές 2018, που σημαίνει ότι στο παραπάνω ποσό προστίθεται ετησίως ένα 2% βάσει σταθερού αποπληθωριστή. Το παραπάνω ποσό κατανέμεται ως εξής:
1. Στήριξη έως 384,4 δισ. ευρώ σε τιμές 2018 με τη μορφή επιχορήγησης για τις εξής δράσεις:
* Έως 47,5 δισ. ευρώ για διαρθρωτικά προγράμματα και προγράμματα συνοχής, μέσω του ReactEU.
* Έως 312,5 δισ. ευρώ για πρόγραμμα χρηματοδότησης της ανάκαμψης και της οικονομικής κοινωνικής ανθεκτικότητας μέσω της στήριξης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων.
* Έως 1,9 δισ. ευρώ για προγράμματα που σχετίζονται με την πολιτική προστασία.
* Έως 5 δισ. ευρώ για προγράμματα που σχετίζονται με την έρευνα και την καινοτομία, συμπεριλαμβανομένης της στήριξης με χρηματοοικονομικά μέσα.
* Έως 10 δισ. ευρώ για προγράμματα στήριξης περιοχών στη μετάβασή τους προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία.
* Έως 7,5 δισ. ευρώ για ανάπτυξη σε αγροτικές περιοχές.
2. Έως 360 δισ. ευρώ σε δάνεια προς κράτη-μέλη για πρόγραμμα χρηματοδότησης της ανάκαμψης και της οικονομικής κοινωνικής ανθεκτικότητας μέσω της στήριξης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων.
3. Έως 5,6 δισ. ευρώ για σχηματισμό προβλέψεων για εγγυήσεις από τον προϋπολογισμό και σχετικές δαπάνες για προγράμματα που αποσκοπούν στη στήριξη επενδυτικών δραστηριοτήτων στον τομέα των εσωτερικών πολιτικών της Ένωσης.
Οι επιπτώσεις της πανδημίας
Ο κοινοτικός κανονισμός χρηματοδοτεί κυρίως τα ακόλουθα μέτρα για την αντιμετώπιση των δυσμενών οικονομικών συνεπειών της κρίσης του κορονοϊού:
* μέτρα για την αποκατάσταση της απασχόλησης και τη δημιουργία θέσεων εργασίας,
* μέτρα υπό τη μορφή μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων για την αναζωογόνηση των δυνατοτήτων για βιώσιμη ανάπτυξη και απασχόληση με στόχο την ενίσχυση της συνοχής μεταξύ των κρατών-μελών και την αύξηση της ανθεκτικότητάς τους,
* μέτρα για τις επιχειρήσεις που πλήττονται από τις οικονομικές επιπτώσεις της κρίσης, ιδίως υπέρ των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, καθώς και στήριξη για επενδύσεις σε δραστηριότητες που είναι ουσιαστικές για την ενίσχυση της βιώσιμης ανάπτυξης στην Ένωση, συμπεριλαμβανομένων των άμεσων χρηματοοικονομικών επενδύσεων σε επιχειρήσεις,
* μέτρα για την έρευνα και την καινοτομία ως απάντηση στην κρίση της νόσου του κορονοϊού,
* μέτρα για την αύξηση του επιπέδου της ετοιμότητας της Ένωσης για την αντιμετώπιση κρίσεων και την παροχή δυνατότητας ταχείας και αποτελεσματικής αντίδρασης σε σοβαρές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, συμπεριλαμβανομένων μέτρων όπως ο σχηματισμός βασικών αποθεμάτων προμηθειών και ιατρικού εξοπλισμού και η απόκτηση των απαραίτητων υποδομών για ταχεία αντιμετώπιση έκτακτων καταστάσεων,
* μέτρα για να εξασφαλιστεί ότι η δίκαιη μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία δεν θα υπονομευθεί από την κρίση, μέτρα για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων από την πανδημία στη γεωργία και την αγροτική ανάπτυξη.
