Από την έντυπη έκδοση
Του Νίκου Μπέλλου
[email protected]
Υποδείγματα καθοδήγησης που θα βοηθήσουν τα κράτη-μέλη στην εκπόνηση των εθνικών σχεδίων τους -τα οποία με τη σειρά τους θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης- ώστε να είναι σύμφωνα με τους κοινοτικούς κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων και να μη χαθεί χρόνος, δημοσίευσε χθες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Όπως επισημαίνει η Κομισιόν, στο πλαίσιο των σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας των κρατών-μελών, ο έλεγχος των κρατικών ενισχύσεων θα συμβάλει στο να διασφαλιστεί ότι οι δημόσιες δαπάνες των κρατών-μελών δεν παραγκωνίζουν τις ιδιωτικές δαπάνες, ότι αποφεύγεται η υπεραντιστάθμιση και ότι διασφαλίζονται ίσοι όροι ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά. Για την εκ των προτέρων αντιμετώπιση πιθανών ζητημάτων που αφορούν τις κρατικές ενισχύσεις, η Επιτροπή θα συνεργαστεί εγκαίρως με τα κράτη-μέλη σχετικά με τις υπό εξέταση επενδύσεις στα εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να εξετάσει από κοινού με τις εθνικές αρχές τις πιθανές διαστάσεις των κρατικών ενισχύσεων των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης και να παράσχει την απαραίτητη βοήθεια για τον σχεδιασμό επενδυτικών προγραμμάτων σύμφωνα με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις.
Πολλά μέτρα που ενδέχεται να προταθούν από τα κράτη-μέλη, όπως ορισμένες επενδύσεις σε υποδομές και η άμεση στήριξη των πολιτών, δεν υπόκεινται σε έλεγχο των κρατικών ενισχύσεων, καθώς δεν είναι επιλεκτικά ή δεν αφορούν οικονομικές δραστηριότητες. Άλλα μέτρα ενδέχεται να εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του γενικού κανονισμού απαλλαγής κατά κατηγορία και ως εκ τούτου δεν χρειάζεται να κοινοποιηθούν στην Επιτροπή, καθώς μπορούν να εφαρμοστούν αμέσως από τα κράτη-μέλη.
Όσον αφορά τα μέτρα που συνιστούν κρατική ενίσχυση και για τα οποία απαιτείται μεμονωμένη έγκριση, η Κομισιόν θα τα εξετάσει κατά προτεραιότητα. Σε κάθε περίπτωση, η Επιτροπή δεσμεύεται να ολοκληρώσει την αξιολόγησή της εντός έξι εβδομάδων από την παραλαβή της πλήρους κοινοποίησης από το κράτος-μέλος.
Υποδείγματα καθοδήγησης
Η Κομισιόν δημοσίευσε χθες 11 υποδείγματα καθοδήγησης για τις κρατικές ενισχύσεις. Αυτά καλύπτουν πολυάριθμα είδη επενδυτικών έργων, ενώ σκοπός των τεχνικών αυτών εγγράφων είναι να βοηθήσουν τα κράτη-μέλη στον σχεδιασμό των εθνικών σχεδίων τους σύμφωνα με τους κανόνες της Ε.Ε. για τις κρατικές ενισχύσεις. Τα υποδείγματα αφορούν:
- Υποδομές ενέργειας και υδρογόνου.
- Ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής υδρογόνου από ανανεώσιμες πηγές.
- Υποδομές παραγωγής και διανομής τηλεθέρμανσης / τηλεψύξης.
- Ενεργειακή απόδοση στα κτήρια.
- Ηλεκτρικοί σταθμοί επαναφόρτισης και σταθμοί υδρογόνου για οδικά οχήματα.
- Απόκτηση οδικών οχημάτων μηδενικών και χαμηλών εκπομπών.
- Άλλοι τρόποι μεταφοράς χαμηλών εκπομπών.
- Εγκατάσταση και υιοθέτηση δικτύων πολύ υψηλής χωρητικότητας σταθερών και κινητών επικοινωνιών, συμπεριλαμβανομένων των δικτύων 5G και οπτικών ινών.
- Ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης, συμπεριλαμβανομένης της υγειονομικής περίθαλψης.
- Καινοτόμοι επεξεργαστές και καινοτόμες τεχνολογίες ημιαγωγών.
- Αναβάθμιση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών δεξιοτήτων και της σχετικής συνδεσιμότητας.
Τα παραπάνω υποδείγματα παρέχουν ειδική καθοδήγηση ανά τομέα σχετικά με τις περιπτώσεις στις οποίες: α) η ύπαρξη κρατικής ενίσχυσης μπορεί να αποκλειστεί, επομένως δεν είναι απαραίτητη η προηγούμενη κοινοποίηση στην Επιτροπή, β) υφίσταται κρατική ενίσχυση, αλλά δεν είναι απαραίτητη η κοινοποίησή της γιατί εμπίπτει σε κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία και γ) υφίσταται κρατική ενίσχυση και είναι απαραίτητη η κοινοποίηση λαμβανομένων υπόψη των εφαρμοστέων κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις.
Τα υποδείγματα καθοδήγησης μπορούν να επικαιροποιηθούν και η Επιτροπή θα τα επικαιροποιεί κατά περίπτωση, αφού αποκτήσει καλύτερη εικόνα και κατανόηση του περιεχομένου των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης των κρατών-μελών.
Τέλος, τα κράτη-μέλη μπορούν να χρησιμοποιούν την ειδική ηλεκτρονική θυρίδα και την ανοικτή τηλεφωνική γραμμή που έχει δημιουργήσει η Επιτροπή για ερωτήματα σχετικά με τα υποδείγματα καθοδήγησης.
Κρατικές ενισχύσεις
Αναφορικά με το προσωρινό πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων που είχε εκδοθεί τον Μάρτιο επιτρέποντας παρεκκλίσεις από την κοινοτική νομοθεσία λόγω της πανδημίας, η Κομισιόν βρίσκεται σε φάση διαβούλευσης με τα κράτη-μέλη για την περαιτέρω προσαρμογή του. Μέχρι σήμερα η Επιτροπή έχει λάβει περισσότερες από 380 αποφάσεις για την έγκριση άνω των 460 εθνικών μέτρων, ύψους άνω των 3,07 τρισ. ευρώ, ως στήριξη προς τα 27 κράτη-μέλη και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Η Κομισιόν εξακολουθεί να παρακολουθεί και να αξιολογεί την εφαρμογή του προσωρινού πλαισίου υπό τις συνθήκες της εξελισσόμενης κρίσης. Για τον σκοπό αυτόν, κατόπιν δημόσιων διαβουλεύσεων με όλα τα κράτη-μέλη, το προσωρινό πλαίσιο τροποποιήθηκε μέχρι τώρα τέσσερις φορές, ώστε να δώσει τη δυνατότητα στα κράτη-μέλη να στηρίξουν περαιτέρω τις εταιρείες που πλήττονται περισσότερο από την έξαρση του κορονοϊού.
Στις 7 Δεκεμβρίου 2020 η Επιτροπή απηύθυνε έρευνα στα κράτη-μέλη για να συγκεντρώσει τις απόψεις τους σχετικά με την εφαρμογή και την ενδεχόμενη ανάγκη περαιτέρω προσαρμογής του προσωρινού πλαισίου για τις κρατικές ενισχύσεις, ώστε να αντιμετωπιστούν οι οικονομικές επιπτώσεις του δεύτερου κύματος της έξαρσης της νόσου και να καταστεί δυνατή η ομαλή ανάκαμψη από την κρίση. Επιπλέον, η Επιτροπή συλλέγει επίσης στοιχεία από τα κράτη-μέλη σχετικά με τις δαπάνες κρατικών ενισχύσεων στο πλαίσιο των καθεστώτων που εγκρίθηκαν έως τον Δεκέμβριο του 2020. Η Επιτροπή θα λάβει απόφαση σχετικά με ενδεχόμενη περαιτέρω δράση με βάση τις παρατηρήσεις που θα λάβει από τα κράτη-μέλη.
Το προσωρινό πλαίσιο θα εφαρμοστεί έως τα τέλη Ιουνίου 2021. Δεδομένου ότι ζητήματα φερεγγυότητας ενδέχεται να προκύψουν μόνο σε μεταγενέστερο στάδιο, καθώς η κρίση εξελίσσεται, η Κομισιόν έχει παρατείνει την εν λόγω περίοδο έως τα τέλη Σεπτεμβρίου του 2021 μόνο όσον αφορά τα μέτρα για την ανακεφαλαιοποίηση.
Απαλλαγή κατά κατηγορία
Η Κομισιόν απέστειλε χθες προς διαβούλευση στα κράτη-μέλη πιθανή επέκταση του πεδίου εφαρμογής του γενικού κανονισμού απαλλαγής κατά κατηγορία, ώστε να καταστεί δυνατή η ομαλή εφαρμογή του προγράμματος InvestEU (διαδέχεται το επενδυτικό πακέτο Γιούνκερ το 2021) και του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, καθώς και η εκτέλεση άλλων κονδυλίων της Ε.Ε. και εθνικών κονδυλίων που στοχεύουν στην ανάκαμψη και την επίτευξη των ψηφιακών και πράσινων στόχων της Ε.Ε. Προτείνει, για παράδειγμα, να καλύπτονται οι δυνατότητες για επενδύσεις που θα καταστήσουν δυνατή την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης ή την ψηφιοποίηση των κτηρίων, την κατασκευή δικτύων σταθμών φόρτισης για ηλεκτρικά αυτοκίνητα, την ψηφιοποίηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (μμε) ή την ανάπτυξη της ευρυζωνικότητας. Ο γενικός κανονισμός απαλλαγής κατά κατηγορία χαρακτηρίζει συγκεκριμένες κατηγορίες κρατικών ενισχύσεων ως συμβατές με τη Συνθήκη, εφόσον πληρούν σαφείς προϋποθέσεις, και απαλλάσσει τις κατηγορίες αυτές από την υποχρέωση προηγούμενης κοινοποίησης και έγκρισης από την Επιτροπή. Μόλις τα μέτρα αυτά εγκριθούν οριστικά από την Επιτροπή, τα κράτη-μέλη θα μπορούν να τα εφαρμόσουν άμεσα, με πλήρη ασφάλεια δικαίου.
