Από την έντυπη έκδοση
Του Γιώργου Παλαιτσάκη
[email protected]
Σε 898 ανέρχονται συνολικά οι διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας που προβλέπουν φορολογικές απαλλαγές και μειώσεις-εκπτώσεις φόρων. Η απώλεια εσόδων που προκαλούν στον κρατικό προϋπολογισμό μόνο μερικές δεκάδες από τις διατάξεις αυτές φθάνει στο ποσό-μαμούθ των 9,592 δισ. ευρώ. Από το ποσό αυτό ένα μεγάλο μέρος είναι απώλεια εσόδων που προκύπτει από απαλλαγές και μειώσεις φόρων που θεσπίστηκαν προς όφελος ολιγάριθμων εταιρειών με μεγάλης αξίας ακίνητη περιουσία στην Ελλάδα. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο οι διατάξεις φορολογικών απαλλαγών οι οποίες θεσπίστηκαν προς όφελος 7.570 αλλοδαπών και άλλων εταιρειών με πολυτελή ακίνητα στην Ελλάδα προκαλούν ετήσια απώλεια φορολογικών εσόδων άνω των 3,6 δισ. ευρώ.
Αποκαλυπτικά στοιχεία για όλες τις διατάξεις της ισχύουσας νομοθεσίας με τις οποίες προβλέπονται απαλλαγές και εκπτώσεις από τη φορολογία προκύπτουν από έναν αναλυτικό τόμο καταγραφής των φοροαπαλλαγών τον οποίο κατέθεσε η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών στη Βουλή μαζί με τον κρατικό προϋπολογισμό του 2021. Στον τόμο αυτό, ο οποίος αποτελείται από 398 σελίδες, παρατίθενται αναλυτικά όλες οι ισχύουσες έως τις 30-9-2020 διατάξεις του ελληνικού φορολογικού συστήματος που προβλέπουν απαλλαγές από την επιβολή φόρων, εκπτώσεις φόρων ή εφαρμογή μειωμένων φορολογικών συντελεστών.
Σύμφωνα, ειδικότερα, με τα όσα καταγράφονται στον τόμο των φοροαπαλλαγών που συνοδεύει τον κρατικό προϋπολογισμού του 2020:
α) Στη φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων ισχύουν 153 ρυθμίσεις που προβλέπουν φοροαπαλλαγές και εκπτώσεις φόρου. Το δημοσιονομικό κόστος όσων από τις ρυθμίσεις αυτές έχουν αποτιμηθεί φθάνει τo 1,365 δισ. ευρώ. Από τις ρυθμίσεις που προβλέπουν απαλλαγές ή εκπτώσεις από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων ξεχωρίζουν ιδιαίτερα:
* Οι πλήρεις απαλλαγές διαφόρων κατηγοριών εισοδημάτων από τη φορολογία εισοδήματος. Οι απαλλαγές αυτές ωφέλησαν φέτος 2.219.025 φορολογούμενους οι οποίοι γλίτωσαν φόρους συνολικού ύψους 931,73 εκατ. ευρώ.
* Η έκπτωση φόρου εισοδήματος των 1.900 - 2.100 ευρώ η οποία καθιερώθηκε από το 2016 για τους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες και ισοδυναμεί με αφορολόγητο όριο εισοδήματος 8.636 - 9.545 ευρώ. Από την έκπτωση αυτή ωφελήθηκαν φέτος περίπου 272.964 κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, γλιτώνοντας από την πληρωμή φόρων συνολικού ύψους 225,3 εκατ. ευρώ.
* Η έκπτωση φόρου εισοδήματος ύψους 200 ευρώ που παρέχεται σε κάθε φορολογούμενο με αναπηρία 67%. Δικαιούχοι της έκπτωσης αυτής ήταν φέτος 197.235 φορολογούμενοι οι οποίοι γλίτωσαν από την πληρωμή φόρων ύψους 14,29 εκατ. ευρώ.
* Το ειδικό καθεστώς αυτοτελούς φορολόγησης των αμοιβών των ναυτικών, από το όποιο ευνοήθηκαν φέτος συνολικά 28.963 φορολογούμενοι με μείωση φορολογικών επιβαρύνσεων συνολικού ύψους 88,75 εκατ. ευρώ.
* Οι απαλλαγές από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης και το τέλος επιτηδεύματος, οι οποίες ωφέλησαν φέτος 160.255 φορολογούμενους με απαλλαγή από την πληρωμή ποσού συνολικού ύψους 20,38 εκατ. ευρώ.
* Η απαλλαγή του ΕΚΑΣ από τον φόρο εισοδήματος, από την οποία ωφελήθηκαν 197.500 χαμηλοσυνταξιούχοι, γλιτώνοντας φόρους συνολικού ύψους 1,3 εκατ. ευρώ.
* Η απαλλαγή του επιδόματος ανεργίας του ΟΑΕΔ από τον φόρο εισοδήματος. Από την απαλλαγή αυτή ωφελήθηκαν φέτος 599.908 άνεργοι φορολογούμενοι, γλιτώνοντας από την πληρωμή φόρων συνολικού ύψους 9,2 εκατ. ευρώ.
β) Στη φορολογία εισοδήματος νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων ισχύουν 148 διατάξεις που προβλέπουν φορολογικές απαλλαγές. Όσες εξ αυτών αποτιμήθηκαν διαπιστώθηκε ότι προκάλεσαν απώλειες φορολογικών εσόδων συνολικού ύψους 894,46 εκατ. ευρώ στον κρατικό προϋπολογισμό. Από τις απαλλαγές αυτής της κατηγορίας το μεγαλύτερο δημοσιονομικό κόστος προκάλεσαν μόλις 3 διατάξεις με τις οποίες προβλέπεται ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς για:
* έσοδα από μερίσματα ή κέρδη από συμμετοχή σε νομικά πρόσωπα
* χρεωστική διαφορά λόγω ανταλλαγής ομολόγων στο πλαίσιο του PSI
* χρεωστική διαφορά λόγω πιστωτικού κινδύνου.
Μόνο από τις 3 αυτές περιπτώσεις ρυθμίσεων, με τις οποίες θεσπίστηκαν φορολογικές απαλλαγές, ο κρατικός προϋπολογισμός απώλεσε φέτος φορολογικά έσοδα ύψους 790,3 εκατ. ευρώ.
γ) Στη φορολογία πλοίων περιλαμβάνονται 41 διατάξεις που προβλέπουν απαλλαγές ή εκπτώσεις από το φόρο εισοδήματος.
δ) Στη νομοθεσία για την επιβολή του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ) και τους λοιπούς φόρους κεφαλαίου περιλαμβάνονται 123 διατάξεις που προβλέπουν απαλλαγές. Το συνολικό δημοσιονομικό κόστος όσων από τις απαλλαγές αυτές ποσοτικοποιήθηκαν φθάνει τα 3,859 δισ. ευρώ. Από το τεράστιο αυτό ποσό τα 3,636 δισ. ευρώ περίπου είναι το δημοσιονομικό κόστος των απαλλαγών από τον Ειδικό Φόρο Ακινήτων 15%. Πρόκειται για έναν φόρο που θεσπίστηκε το 2002 για να επιβαρύνει τα ακίνητα που είχαν μεταβιβαστεί σε εξωχώριες εταιρείες, αλλά συνοδεύτηκε κι από την καθιέρωση ενός μεγάλου αριθμού απαλλακτικών διατάξεων για διάφορες κατηγορίες εταιρειών, με αποτέλεσμα ο φόρος ουσιαστικά να μην εφαρμόζεται. Λόγω του πλήθους των απαλλαγών από τον ΕΦΑ, από τις οποίες επωφελούνται 7.570 εταιρείες με ακίνητα στην Ελλάδα, αλλά και εξαιτίας του μεγάλου ύψους του συντελεστή του ΕΦΑ (15%), το συνολικό δημοσιονομικό κόστος των απαλλαγών από τον φόρο αυτό φτάνει στο δυσθεώρητο ύψος των 3,636 δισ. ευρώ.
Αξίζει, επίσης, να επισημανθεί ότι οι απαλλαγές από τον ΕΝΦΙΑ κόστισαν φέτος στον κρατικό προϋπολογισμό 102,49 εκατ. ευρώ. Μόνο η απαλλαγή από το 50% του ΕΝΦΙΑ που εφαρμόστηκε και φέτος για οικονομικά αδύναμα φυσικά πρόσωπα ίσχυσε για 1.220.476 ιδιοκτήτες ακινήτων με πολύ χαμηλά ετήσια εισοδήματα και προκάλεσε απώλεια φορολογικών εσόδων ύψους 77,24 εκατ. ευρώ.
ε) Στον Κώδικα του ΦΠΑ περιλαμβάνονται 86 διατάξεις που προβλέπουν απαλλαγές από τον φόρο ή εκπτώσεις φόρου. Οι 14 εξ αυτών έχουν ποσοτικοποιηθεί και έχει διαπιστωθεί ότι κοστίζουν στον κρατικό προϋπολογισμό περίπου 1,77 δισ. ευρώ. Σ' αυτές περιλαμβάνονται:
* Η εφαρμογή υπερμειωμένου συντελεστή ΦΠΑ 6% για τα βιβλία, τις εφημερίδες, τα φάρμακα, τα εμβόλια και τα εισιτήρια των θεάτρων και των συναυλιών, εξαιτίας της οποίας η ετήσια απώλεια φορολογικών εσόδων φτάνει τα 910,328 εκατ. ευρώ.
* Η απαλλαγή των υπηρεσιών ιδιωτικής εκπαίδευσης, η οποία κοστίζει ετησίως την απώλεια φορολογικών εσόδων ύψους 396,587 εκατ. ευρώ.
* Η απαλλαγή των χρηματοοικονομικών και συναφών υπηρεσιών από τον ΦΠΑ, η οποία κοστίζει ετησίως την απώλεια εσόδων ύψους 221,11 εκατ. ευρώ.
στ) Στη νομοθεσία για τους Ειδικούς Φόρους Κατανάλωσης ισχύουν σήμερα 44 διατάξεις που προβλέπουν απαλλαγές ή μειωμένους συντελεστές ΕΦΚ (πετρέλαιο θέρμανσης, ναυτιλιακό πετρέλαιο κ.λπ.) Οι διατάξεις αυτές κοστίζουν στον κρατικό προϋπολογισμό 1,182 δισ. ευρώ.
ζ) Στη νομοθεσία για τα τέλη χαρτοσήμου περιλαμβάνονται 76 διατάξεις απαλλαγών με κόστος 68,52 εκατ. ευρώ στον κρατικό προϋπολογισμό.
η) Στις νομοθετικές διατάξεις για τα τέλη ταξινόμησης οχημάτων περιλαμβάνονται 23 ρυθμίσεις που προβλέπουν απαλλαγές από τα τέλη ή μειώσεις τελών. Το συνολικό δημοσιονομικό κόστος των ρυθμίσεων αυτών έφτασε φέτος τα 54,33 εκατ. ευρώ.
θ) Έχουν καταγραφεί επίσης άλλες 43 διατάξεις που προβλέπουν απαλλαγές από τέλη κυκλοφορίας, φόρους ασφαλίστρων και άλλες φορολογίες, το δημοσιονομικό κόστος των οποίων υπερβαίνει τα 397 εκατ. ευρώ.
