Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Στην επανεκτίμηση όλων των βασικών οικονομικών μεγεθών του κρατικού προϋπολογισμού προχωρά το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης μετά την εκτεταμένη -προς τα κάτω- αναθεώρηση του ΑΕΠ στην οποία προχώρησε η Ελληνική Στατιστική Αρχή, αλλά και την ανακοίνωση του νέου πακέτου μέτρων στήριξης απόρροια της επιβολής -από σήμερα- των αυστηρών περιορισμών. Το πρωτογενές έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης θα αναπροσαρμοστεί σε πάνω από 7% του ΑΕΠ, ενώ το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης -συμπεριλαμβανομένων δηλαδή και των τόκων- θα ξεπεράσει το 10%. Τα φορολογικά έσοδα, μετά και τις αναστολές πληρωμών που ανακοινώθηκαν αλλά και την ένταξη της Θεσσαλονίκης σε καθεστώς lockdown, θα πέσουν κάτω από τα 44 δισ. ευρώ.
Όσο για το δημόσιο χρέος, πολύ δύσκολα θα αποφευχθεί τελικώς η εκτόξευσή του σε επίπεδα άνω του 204%-205% του ΑΕΠ ακόμη και αν δεν υπάρξει νέος δανεισμός μέχρι το τέλος του έτους.
Όσο για το ποσοστό της ύφεσης, με την τροπή που παίρνουν τα πράγματα από αύριο εκτιμάται ότι το -8,2% είναι πολύ αισιόδοξο. Στόχος πλέον είναι να διασωθεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κομμάτι από τον εορταστικό τζίρο, ώστε η ποσοστιαία μείωση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος να μη γίνει διψήφια.
Αναλυτικά, οι επανεκτιμήσεις των βασικών οικονομικών μεγεθών για τη φετινή χρονιά αναμένεται να είναι οι εξής:
* Πρωτογενές αποτέλεσμα: Πριν ανακοινωθούν τα νέα μέτρα οικονομικής στήριξης, το οικονομικό επιτελείο είχε υπολογίσει το φετινό πρωτογενές έλλειμμα στα 9,723 δισ. ευρώ με βάση τον ορισμό ESA 2010 ή στα 10,643 δισ. ευρώ με βάση τη μεθοδολογία της ενισχυμένης εποπτείας. Ως ποσοστό του ΑΕΠ, το πρωτογενές έλλειμμα εκτιμήθηκε στο 5,7% με βάση τον ορισμό ESA και στο 6,23% με βάση τον ορισμό της αυξημένης εποπτείας. Ωστόσο, μετά τα γεγονότα των τελευταίων ημερών, έχουμε σημαντικότατες τροποποιήσεις και στον αριθμητή και στον παρονομαστή του κλάσματος. Στον αριθμητή θα πρέπει να προστεθεί το μεγαλύτερο τμήμα από το πρόσθετο κόστος των μέτρων στήριξης, δηλαδή τουλάχιστον 2 δισ. ευρώ (σ.σ.: το οικονομικό επιτελείο είχε προϋπολογίσει ότι θα υπάρξει 4ος κύκλος Επιστρεπτέας Προκαταβολής, αλλά όχι ότι το κόστος της θα φτάσει στα 900 εκατ. ευρώ). Με πρόσθετο δημοσιονομικό κόστος 2 δισ. ευρώ στην καλύτερη περίπτωση, το πρωτογενές έλλειμμα θα φτάσει κοντά στα 12 δισ. ευρώ (με βάση τον ορισμό ESA) ή ακόμη και στα 12,6 δισ. ευρώ με βάση τον μνημονιακό ορισμό. Από την άλλη, το ΑΕΠ δεν θα είναι 170,721 δισ. ευρώ (σ.σ.: τόσο είχε υπολογιστεί με δεδομένη την εκτίμηση για ύφεση 8,2%) αλλά πολύ χαμηλότερο. Και αυτό για δύο λόγους:
1. Πρώτον, αναμένεται ότι θα «βαθύνει» η ύφεση και μάλιστα σημαντικά από τη στιγμή που η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας μπαίνει από σήμερα σε lockdown. Με δεδομένο ότι ένα μέρος της ζημιάς από το πάγωμα της οικονομικής δραστηριότητας θα αναπληρωθεί από τα μέτρα στήριξης, εκτιμάται ότι η ύφεση θα κινηθεί τελικώς ανάμεσα στο 9%-10%.
2. Δεύτερον, το ΑΕΠ του 2020 θα υπολογιστεί με βάση τα νέα δεδομένα που δημιουργήθηκαν μετά και την αναθεώρηση που έκανε η ΕΛΣΤΑΤ. Εκτιμάται ότι πλέον το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν του 2020 δεν θα ξεπεράσει τα 165 δισ. ευρώ.
Με πρωτογενές έλλειμμα στην περιοχή των 12-13 δισ. ευρώ και ΑΕΠ της τάξεως των 165 δισ. ευρώ, το πρωτογενές έλλειμμα θα φτάσει στο 7,2%-7,3% για φέτος.
* Έλλειμμα γενικής κυβέρνησης: Για τους ίδιους ακριβώς λόγους που ισχύουν για το πρωτογενές αποτέλεσμα, αναμένεται και εκτόξευση του ελλείμματος σε επίπεδο γενικής κυβέρνησης. Μόνο οι τόκοι του 2020 εκτιμώνται σε περίπου 5 δισ. ευρώ, οπότε το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης ύστερα και από τα νέα δεδομένα θα αναπροσαρμοστεί κοντά στα 17 δισ. ευρώ (από περίπου 14,699 δισ. ευρώ που είχε εκτιμηθεί στο προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού). Με δεδομένη και τη συρρίκνωση του ΑΕΠ στα 165 δισ. ευρώ, η χώρα επανέρχεται στις ημέρες του 2009 με έλλειμμα γενικής κυβέρνησης της τάξεως του 10%-10,5%.
* Φορολογικά έσοδα: Με το προσχέδιο του προϋπολογισμού είχε εκτιμηθεί ότι οι εισπράξεις από φόρους θα ανέλθουν στα 44,594 δισ. ευρώ για ολόκληρο το 2020. Με τη νέα αναστολή των φορολογικών υποχρεώσεων (μεταξύ των οποίων και του ΦΠΑ του Νοεμβρίου) για δεκάδες χιλιάδες επιχειρήσεις, τα φορολογικά έσοδα είναι πολύ πιθανό να πέσουν και κάτω από τα 44 δισ. ευρώ. Μόνο οι αναστολές φορολογικών υποχρεώσεων (δηλαδή τα ποσά που έχουν ήδη βεβαιωθεί και δεν θα πληρωθούν στην προβλεπόμενη ημερομηνία) θα στερήσουν 150 εκατ. ευρώ τα έσοδα του Νοεμβρίου. Ωστόσο, θα πρέπει να συνυπολογιστεί και η απώλεια εσόδων από την αναστολή λειτουργίας δεκάδων χιλιάδων επιχειρήσεων ανά την ελληνική επικράτεια. Ειδικά στον ΦΠΑ οι απώλειες αναμένεται ότι θα είναι σημαντικές.
* Δημόσιες δαπάνες: Οι δαπάνες της γενικής κυβέρνησης θα αναπροσαρμοστούν κατά τουλάχιστον 2 δισ. ευρώ, προκειμένου να ενσωματωθεί στην εκτίμηση αποτελέσματος το δημοσιονομικό κόστος της επιστρεπτέας προκαταβολής 4 και 5 (900 και 750 εκατ. ευρώ αντίστοιχα), το κονδύλι για την καταβολή δύο επιπλέον επιδομάτων ανεργίας (300 εκατ. ευρώ), αλλά και η δαπάνη για την καταβολή της αποζημίωσης ειδικού σκοπού σε όσους εργαζόμενους μπουν σε καθεστώς αναστολής (περίπου 500 εκατ. ευρώ).
* Δημόσιο χρέος: Η ανάγκη αναθεώρησης αφορά κυρίως τον δείκτη του χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ και πηγάζει από την αναθεώρηση της εκτίμησης του ΑΕΠ και τη συνακόλουθη μείωσή του κατά 5 δισ. ευρώ. Η αναθεώρηση του ΑΕΠ θα φέρει τον δείκτη χρέους / ΑΕΠ ακόμη και στο 205%.
Επίδραση «ντόμινο» στα μεγέθη του 2021
Είναι προφανές ότι η αναπροσαρμογή των βασικών οικονομικών μεγεθών του κρατικού προϋπολογισμού του 2020, εξαιτίας της νέας έξαρσης της πανδημίας του κορονοϊού -με τα αυστηρά μέτρα περιορισμού της μετάδοσης του ιού, τη βαθύτερη ύφεση που αυτά συνεπάγονται, καθώς και το νέο πακέτο στήριξης επιχειρήσεων και εργαζομένων- δεν θα αφήσει ανεπηρέαστες ούτε τις προβλέψεις του προϋπολογισμού της επόμενης χρονιάς.
Ειδικότερα, με τα μέχρι τώρα δεδομένα είναι βέβαιο ότι το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης θα εγγράψει στο τελικό σχέδιο του προϋπολογισμού προβλέψεις για μεγαλύτερο έλλειμμα μέσα στο 2021, τόσο σε επίπεδο πρωτογενούς αποτελέσματος όσο και σε επίπεδο γενικής κυβέρνησης.
Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί πως σε απόλυτο νούμερο το έλλειμμα ενδέχεται να μην αναθεωρηθεί σημαντικά, καθώς αφενός -προς το παρόν- δεν έχουν ανακοινωθεί μέτρα που να επηρεάζουν δημοσιονομικά το 2021 και αφετέρου αναστολές φορολογικών βαρών που μεταφέρονται για το 2021 ουσιαστικά ευνοούν την εκτέλεση του προϋπολογισμού του επόμενου έτους.
Ωστόσο, αυτό που θα αλλάξει αισθητά είναι η διεύρυνση του ελλείμματος, αλλά και του χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ. Συγκεκριμένα, το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν του 2021 θα επανεκτιμηθεί προς τα κάτω από τα 185 δισ. ευρώ που ήταν η αρχική πρόβλεψη του οικονομικού επιτελείου και θα διαμορφωθεί στα 180 δισ. ευρώ στην καλύτερη περίπτωση. Με αυτό ως δεδομένο, το πρωτογενές έλλειμμα του 2021 θα ξεπεράσει το 1%-1,2%, ενώ το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης αναμένεται να προσεγγίσει το 4% του ΑΕΠ.
