Της Ζωρζέτ Ζολώτα
[email protected]
Αυξάνονται οι δημοσιονομικές ανάγκες των χωρών-μελών της Ευρωζώνης για το τρέχον και το επόμενο έτος καθώς το δεύτερο κύμα της πανδημίας να έχει αιφνιδιάσει τον δυτικό κόσμο και αναγκάζει τις κυβερνήσεις να επιβάλουν αυστηρότερους περιορισμούς στην κίνηση των πολιτών τους. Ισχυρό πλεονέκτημα είναι η μεγάλη υποχώρηση των αποδόσεων στα κρατικά ομόλογα της Ευρωζώνης που ενδεχομένως να αποθαρρύνει τις κυβερνήσεις κάποιων κρατών-μελών να καταφύγουν στα δάνεια από το Ταμείο Ανάκαμψης των 750 δις ευρώ.
Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγει ρεπορτάζ των Financial Times, τονίζοντας πως οι κυβερνήσεις ίσως να επιδιώξουν να έχουν μεγαλύτερη αυτονομία στη διαχείριση των υποχρεώσεών τους. Να μην χρειαστεί, δηλαδή, να συμφωνήσουν σε όρους και προϋποθέσεις που ακόμη δεν έχουν διευκρινιστεί κατά γράμμα από την Κομισιόν. Είναι περισσότερο πιθανό τα κράτη-μέλη να στραφούν πρώτα στις επιδοτήσεις των 390 δις ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης όταν αυτό ενεργοποιηθεί μέσα στο 2021. Μια τέτοια προοπτική μάλλον θα είναι πιθανότερη για τα ισχυρότερα δημοσιονομικά κράτη-μέλη της Ευρωζώνης και όχι τόσο για εκείνα που είχαν υψηλό χρέος πριν το ξέσπασμα της πανδημίας, όπως η Ιταλία ή η Πορτογαλία.
Απρόβλεπτο το κόστος της πανδημίας
Η υγειονομική κρίση που προκαλεί ο Covid-19 αναγκάζει τα κράτη-μέλη να προχωρήσουν σε νέους περιορισμούς, που σημαίνει πως θα χρειαστεί να παρατείνουν τα μέτρα στήριξης όσο μικρομεσαίες επιχειρήσεις παραμένουν κλειστές λόγω της απαγόρευσης κυκλοφορίας για ένα σημαντικό κομμάτι του 24ώρου. Στη Βρετανία, που αποχώρησε από την Ε.Ε, μια ημέρα αφότου ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον δρομολόγησε αυστηρότερα μέτρα για τον περιορισμό της κίνησης των ανθρώπων, ο υπουργός Οικονομικών Ρίσι Σουνάκ επέκτεινε το πρόγραμμα στήριξης των επιχειρήσεων. «Δεν θα απολογηθώ διότι προσαρμόζομαι στην αλλαγή των συνθηκών», δήλωσε ο κ. Σουνάκ.
Την περασμένη εβδομάδα, ο υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας έκανε λόγο για επιπλέον κόστος 2 δις ευρώ αφού η κυβέρνηση επέβαλε μέτρα απαγόρευσης σε εννέα μεγάλες πόλεις της χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Παρισιού, για πρώτη φορά μετά το πρώτο κύμα της πανδημίας. Ο Μπρούνο Λεμέρ προειδοποίησε πως ενδεχομένως να υπάρξει συρρίκνωση του ΑΕΠ μέσα στο δ΄ τρίμηνο Μέτρα περιορισμού υιοθετήθηκαν άμεσα στην Ιταλία και στην Ισπανία μέσα στο Σαββατοκύριακο λόγω της μεγάλης αύξησης των κρουσμάτων και είναι πιθανό οι κυβερνώντες και εκεί να αναθεωρήσουν προς τα πάνω και τα σχέδια των δημοσίων δαπανών. Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς το ακριβές δημοσιονομικό κόστος αυτής της πρωτοφανούς υγειονομικής κρίσης, ιδιαίτερα όταν δεν έχει ακόμη βρεθεί το κατάλληλο εμβόλιο για την καταπολέμηση του Covid-19.
Περιθώρια ευελιξίας από το χαμηλό κόστος δανεισμού
Ενθαρρυντικό είναι πως οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων στην Ευρώπη κινούνται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα χάρις στην επεκτατική νομισματική πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας αλλά και της ιστορικής συμφωνίας του περασμένου Ιουλίου για την δημιουργία του Ταμείου Ανάκαμψης. Μετά την έκδοση των πρώτων «κοινωνικών» ομολόγων από την Κομισιόν, ύψους 17 δις ευρώ, στις αρχές της περασμένης εβδομάδας κατέστη σαφές πως είναι ισχυρή η επενδυτική ζήτηση για τις ευρωπαϊκές εκδόσεις χρέους. Οι προσφορές ανήλθαν στο ρεκόρ των 233 δις ευρώ.
Μέσα στην ίδια εβδομάδα, η Ιταλία δανείστηκε 8 δις ευρώ με την έκδοση 30ετών ομολόγων, γεγονός που θωρακίζει την οικονομία από μια αύξηση του κόστους εξυπηρέτησης των υποχρεώσεών της στο εγγύς μέλλον. Η απόδοση των ομολόγων κινήθηκε στο 1,78% με τις προσφορές να υπερβαίνουν τα 90 δις ευρώ. Παράλληλα, η Ιταλία επαναγόρασε ομόλογα με λήξη το 2021, το 2023 και το 2025, περιορίζοντας άμεσες πιέσεις από τις αγορές.
«Θέλαμε να αυξήσουμε τη μέση διάρκεια των χρεογράφων μας σε μια περίοδο που η ζήτηση είναι ισχυρή», σχολίασε προ ημερών στους Financial Times ο Νταβίντ Ιακοβόνι, υπεύθυνος διαχείρισης του ιταλικού χρέους που υπερβαίνει συνολικά τα 2,4 τρις ευρώ. Η Κομισιόν «έστειλε ένα ισχυρό μήνυμα αλληλεγγύης και η Ιταλία πάντα επωφελούνταν από τη δημιουργία ενός τόσο θετικού κλίματος στις αγορές», συμπλήρωσε ο κ. Ιακοβόνι. Υπό αυτό το πρίσμα, ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης S&P αναβάθμισε απροσδόκητα την προοπτική του δημόσιου χρέους της Ιταλίας σε σταθερή από αρνητική.
Εξοικονόμηση για την Ελλάδα και τον υπόλοιπο ευρωπαϊκό Νότο από τα δάνεια της Κομισιόν
Οι κυβερνήσεις, ωστόσο, προβληματίζονται από τη μεγάλη αύξηση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων τους. Σύμφωνα με υπολογισμούς της ING που αναφέρουν οι Financial Times, η Ελλάδα θα μπορούσε να εξοικονομήσει 12,8 εκατ. ευρώ για κάθε δισεκατομμύριο που θα δανείζονταν από την Κομισιόν, λαμβανομένης υπόψη της έκδοσης των «κοινωνικών ομολόγων» που πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα. Αντίστοιχα, η Πορτογαλία θα εξοικονομούσε 5,5 εκατ. ευρώ, η Ισπανία 5,6 εκατ. ευρώ και η Ιταλία 12,8 εκατ. ευρώ.
Ο επίτροπος Προϋπολογισμού της Ε.Ε, Γιοχάνες Χαν, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα πως το χαμηλό κόστος με το οποίο δανείστηκε η Κομισιόν ίσως να πείσει ορισμένα κράτη-μέλη να εξετάσουν αναλυτικότερα το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσουν τα δάνεια των 360 δις ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης. Η Νάντια Καλβίνο, υπουργός Οικονομίας στην Ισπανία, δεν έχει αποκλείσει την αξιοποίηση του μεριδίου που αντιστοιχεί στη χώρα από τα δάνεια των 360 δις ευρώ που περιλαμβάνονται στο Ταμείο Ανάκαμψης. Μια τέτοια συζήτηση εκτιμάται πως θα γίνει μετά το 2021-23. Προς το παρόν, το τοπίο παραμένει ρευστό όσο το δεύτερο κύμα της πανδημίας βρίσκεται σε έξαρση.
