Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Επεισοδιακή και γεμάτη εκπλήξεις -άλλες ευχάριστες και άλλες δυσάρεστες- θα είναι η διαδικασία επιστροφής στην κανονικότητα μέσα στο 2021. Η πανδημία και τα μέτρα που έλαβε ή έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση, για να περιορίσει τις οικονομικές συνέπειες, φέρνουν τα πάνω κάτω σε μισθούς, κρατήσεις, ρυθμίσεις οφειλών και φορολογικές υποχρεώσεις.
Οι αλλαγές που θα φανούν μέσα στο 2021 θα γίνουν αισθητές σχεδόν στο σύνολο του πληθυσμού της χώρας, ενώ, στη δεδομένη χρονική συγκυρία, ουδείς μπορεί να δώσει διαβεβαιώσεις ότι δεν θα υπάρξουν και άλλες αλλαγές. Με τα μέχρι τώρα δεδομένα, κερδισμένοι αναμένεται να βγουν πάνω από 800.000 ελεύθεροι επαγγελματίες και μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα, καθώς οι μεν θα έχουν πολύ μεγάλη μείωση φορολογικών βαρών και οι δε σημαντική αύξηση των καθαρών αποδοχών τους. Οι ιδιοκτήτες ακινήτων θα πληρώσουν λιγότερο φόρο εισοδήματος για τα ενοίκια που εισπράττουν, ενώ ο ΕΝΦΙΑ που θα κληθούν να καταβάλουν θα εξαρτηθεί από το «κοκτέιλ μέτρων» που θα ενεργοποιηθεί την επόμενη χρονιά και το οποίο περιλαμβάνει από τη μια τις αναπροσαρμογές των αντικειμενικών αξιών και από την άλλη τις μειώσεις των συντελεστών υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ. Οι συνταξιούχοι θα πληρώσουν περισσότερο φόρο εισοδήματος λόγω των αναδρομικών που θα εισπράξουν στο τελευταίο 10ήμερο του Οκτωβρίου. Μεγάλες αλλαγές και για τους οφειλέτες, καθώς το νέο έτος θα φέρνει από τη μια τις επιδοτήσεις του προγράμματος «Γέφυρα» αλλά και τις νέες ρυθμίσεις οφειλών στην εφορία και από την άλλη την αυξανόμενη πίεση για τακτοποίηση ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων που θα «συνοδεύσει» τον νέο πτωχευτικό νόμο.
Αναλυτικά:
1. Το εκκαθαριστικό των αυτοαπασχολούμενων: Οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι αυτοαπασχολούμενοι θα κληθούν να πληρώσουν πολύ λιγότερο φόρο συγκριτικά με το 2020 για δύο λόγους. Πρώτον, θα ενεργοποιηθεί για πρώτη φορά η νέα φορολογική κλίμακα, η οποία προβλέπει συντελεστή 9% για το τμήμα του εισοδήματος έως τα 10.000 ευρώ (από 22% που ήταν ο συντελεστής για τη φορολόγηση των κερδών του 2019). Υπενθυμίζεται ότι η κλίμακα βάσει της οποίας θα φορολογηθούν τα κέρδη του 2020 έχει λάβει την ακόλουθη μορφή:
* Για το τμήμα του εισοδήματος έως 10.000 ευρώ, συντελεστής 9% (από 22% που ήταν μέχρι τώρα)
* Για το τμήμα του εισοδήματος από 10.001 ευρώ έως 20.000 ευρώ, ο συντελεστής παραμένει στο 22%
* Για το εισόδημα από τις 20.000 έως τις 30.000 ευρώ, ο συντελεστής μειώνεται, από 29% που ήταν, στο 28%
* Για το τμήμα του εισοδήματος από τις 30.000 ευρώ έως τις 40.000 ευρώ έχουμε μείωση συντελεστή από το 37% στο 36% και
* Για το τμήμα του εισοδήματος από τις 40.000 ευρώ και πάνω, ο συντελεστής μειώνεται από το 45% στο 44%.
Εκτός από την ενεργοποίηση της νέας φορολογικής κλίμακας, οι ελεύθεροι επαγγελματίες, οι αυτοαπασχολούμενοι, αλλά και οι ιδιοκτήτες ατομικών επιχειρήσεων θα ευεργετηθούν και από το πάγωμα της εισφοράς αλληλεγγύης για τα εισοδήματα του 2020. Από τον συνδυασμό των δύο μέτρων -και για το ίδιο ύψος κερδών διότι πολλές δεκάδες χιλιάδες επαγγελματίες θα εμφανίσουν μειωμένα κέρδη λόγω πανδημίας- η συρρίκνωση του φόρου εισοδήματος θα είναι πολύ μεγάλη ξεπερνώντας ακόμη και τις 3.000 ευρώ. Για εισόδημα 5.000 ευρώ ο συνολικός φόρος θα μειωθεί από τα 1.100 ευρώ στα 450 ευρώ, δηλαδή κατά 59%. Για εισόδημα 15.000 ευρώ, ο φόρος θα πέσει από τα 3.366 ευρώ στα 2.000 ευρώ και η μείωση θα φτάσει στο 41%. Για κέρδη 20.000 ευρώ, ο φόρος θα μειωθεί κατά 32%, δηλαδή από τα 4.576 στα 3.100 ευρώ, ενώ για κέρδη 30.000 ευρώ, θα έχουμε μείωση του φόρου από τα 7.976 ευρώ στα 5.900 ευρώ με την ποσοστιαία μείωση να φτάνει στο 26%.
2. Το εκκαθαριστικό των συνταξιούχων: Συνολικά, οι συνταξιούχοι θα βρεθούν να πληρώνουν το 2021 περισσότερο φόρο μέσω του εκκαθαριστικού τους και ο λόγος δεν είναι άλλος από τα αναδρομικά που θα καταβληθούν μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες. Το υπουργείο Οικονομικών αποφάσισε να μην προχωρήσει σε παρακράτηση φόρου επί των αναδρομικών. Έτσι, το συνολικό ποσό που θα εισπράξει ο κάθε συνταξιούχος φέτος, θα φορολογηθεί εξ ολοκλήρου μέσα στο 2021. Για την ακρίβεια, τα αναδρομικά που θα εισπραχθούν την περίοδο από τον Ιούνιο του 2015 έως τον Δεκέμβριο του 2015 θα προστεθούν στα υπόλοιπα εισοδήματα του 2015 και θα φορολογηθούν με την κλίμακα της συγκεκριμένης χρονιάς, ενώ το ίδιο θα γίνει με τα αναδρομικά των μηνών από τον Ιανουάριο του 2016 μέχρι τον Μάιο του 2016 τα οποία και θα προστεθούν στα υπόλοιπα εισοδήματα του 2016. Επειδή με την τότε φορολογική κλίμακα εφαρμοζόταν συντελεστής 22% ή 32% (χωρίς να συνυπολογίζεται η εισφορά αλληλεγγύης η οποία επίσης θα επιβληθεί) οι συνταξιούχοι θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους ότι από τα χρήματα που θα τους καταβληθούν μέχρι το τέλος του μήνα, περίπου το ένα τρίτο θα πρέπει να μείνει στην άκρη για να πληρωθεί ο έξτρα φόρος του 2021. Ιδιαίτερη περίπτωση είναι τα αναδρομικά που θα καταβληθούν στους κληρονόμους. Η κυβέρνηση θα πρέπει να αποφασίσει με ποιο τρόπο θα φορολογηθούν αυτά τα εισοδήματα. Αν ακολουθηθεί η κανονική οδός -δηλαδή τα εισοδήματα να φορολογηθούν με τροποποιητική δήλωση στο όνομα του θανόντος ώστε να προκύψει ο φόρος με βάση την κλίμακα της συγκεκριμένης χρονιάς και στη συνέχεια να γίνει νέα αποδοχή κληρονομιάς-, τα έξοδα για τους φόρους και τα συμβολαιογραφικά έξοδα ενδέχεται να είναι περισσότερα από τα αναδρομικά. Οι λεπτομέρειες αναμένεται να ανακοινωθούν μέσα στις επόμενες ημέρες.
3. Το εκκαθαριστικό των μισθωτών: Οι αναστολές στις συμβάσεις εργασίας θα μειώσουν το φορολογητέο εισόδημα εκατοντάδων χιλιάδων μισθωτών κατά τη διάρκεια του 2020. Έτσι, στο εκκαθαριστικό του 2021 θα προκύψει επιστροφή φόρου για όσους έχουν ετήσιες αποδοχές που ξεπερνούν το αφορολόγητο όριο (κάτι που σημαίνει ότι τους γίνεται παρακράτηση φόρου). Αυτό θα συμβεί διότι μέσω των μηνιαίων μισθών θα έχει γίνει περισσότερη παρακράτηση φόρου από αυτή που αναλογεί. Επίσης, να σημειωθεί ότι το «αντάλλαγμα» των 800 ευρώ (ή των 534 ευρώ) που έχουν εισπράξει όσοι εργαζόμενοι βρέθηκαν σε καθεστώς αναστολής μέσα στο 2020 δεν λογίζεται ως φορολογητέο εισόδημα, οπότε δεν θα αποτυπωθεί στη φορολογική δήλωση. Άρα, μισθωτός του ιδιωτικού τομέα που μπήκε σε καθεστώς αναστολής μέσα στο 2020 και δεν έχει εισόδημα από άλλη πηγή, το πιθανότερο είναι ότι θα παραλάβει πιστωτικό εκκαθαριστικό.
4. Το εκκαθαριστικό των επιχειρήσεων: Το υπουργείο Οικονομικών έχει προϋπολογίσει ότι το 2021 θα εισπράξει περισσότερα από τον φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων, κάτι που προκαλεί εντύπωση αν αναλογιστεί κανείς ότι η κατακόρυφη μείωση των εσόδων μέσα στη φετινή χρονιά κατά περίπου 50 δισ. ευρώ συνολικά για την οικονομία θα επηρεάσει αναμφίβολα και την κερδοφορία. Το «μυστικό» της πρόβλεψης φαίνεται να κρύβεται στην προκαταβολή φόρου. Στη φετινή χρήση υπήρξε γενναία μείωση ή ακόμη και μηδενισμός της προκαταβολής φόρου για όσες εταιρείες εμφάνιζαν σημαντική μείωση εσόδων εν μέσω της πανδημίας. Η προκαταβολή φόρου όμως -τουλάχιστον με τα μέχρι τώρα δεδομένα- θα υπολογιστεί εκ νέου με συντελεστή 100% το 2021, εκτός και αν η κατάσταση σε υγειονομικό επίπεδο είναι τέτοια που δεν θα επιβάλλει τη λήψη και πρόσθετων μέτρων ανακούφισης. Έτσι, επιχειρήσεις που θα παραμείνουν κερδοφόρες και μέσα στη χρήση του 2020 -και θα είναι τουλάχιστον 40.000 παρά την αίσθηση που έχει δημιουργηθεί περί γενικής καταστροφής, κάτι που στην πράξη δεν συμβαίνει για αρκετούς κλάδους- θα κληθούν να πληρώσουν περισσότερα συγκριτικά με το 2019. Πολύ απλά διότι από το εκκαθαριστικό του 2021 δεν θα γίνει αφαίρεση της προκαταβολής που έχει δοθεί από το προηγούμενο έτος.
5. Το εκκαθαριστικό των εισοδηματιών: Λιγότερους φόρους θα πληρώσουν το 2021 και οι ιδιοκτήτες ακινήτων που εισπράττουν εισοδήματα από ενοίκια. Ο πρώτος και προφανής λόγος είναι ότι τα εισοδήματα που «κουρεύτηκαν» κατά τη διάρκεια του 2020 (σ.σ.: και εξακολουθούν να κουρεύονται αυτή τη φορά μέσα από τη διαδικασία της οικειοθελούς συμφωνίας με τον ιδιοκτήτη) δεν θα προστεθούν στα φορολογητέα εισοδήματα, οπότε ο φόρος θα είναι λιγότερος. Ο δεύτερος και εξίσου ουσιαστικός λόγος είναι ότι στο εκκαθαριστικό του 2021 δεν θα επιβληθεί εισφορά αλληλεγγύης επί των ενοικίων που θα έχουν εισπραχθεί μέσα στο 2020. Έχει ήδη ανακοινωθεί -και αναμένεται να νομοθετηθεί- το «πάγωμα» της εισφοράς για τα εισοδήματα του 2020 και από μισθώματα ώστε το όφελος να φανεί εξ ολοκλήρου στο εκκαθαριστικό του 2021. Μόνο από το πάγωμα της εισφοράς αλληλεγγύης, οι ιδιοκτήτες θα έχουν όφελος που μπορεί να φτάνει ακόμη και στο 8%-9% επί του εισοδήματος από ενοίκια.
6. Ο μισθός των ιδιωτικών υπαλλήλων: Διπλό όφελος για τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα το οποίο θα φανεί για πρώτη φορά με τη μισθοδοσία του Ιανουαρίου. Από τη μια, οι καθαρές αποδοχές θα αυξηθούν λόγω της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών. Να σημειωθεί βέβαια ότι από τις τρεις ποσοστιαίες μονάδες που θα είναι η συνολική μείωση των ασφαλιστικών εισφορών για το 2021, περίπου το 1,2% θα αφορά τον εργαζόμενο και το υπόλοιπο τον εργοδότη, ο οποίος και θα δει σημαντική μείωση στο συνολικό μισθολογικό κόστος της επιχείρησής του. Από 1/1/2021, οι ασφαλιστικές εισφορές θα υπολογίζονται με συντελεστή 14,12% έναντι 15,33% που είναι ο συντελεστής μετά τη μείωση που έγινε την 1η Ιουνίου του τρέχοντος έτους. Η συγκεκριμένη αλλαγή αφορά οριζόντια το σύνολο των εργαζομένων, ανεξάρτητα από το ύψος των αποδοχών τους. Η δεύτερη αλλαγή όμως, η κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης για τους μισθούς του ιδιωτικού τομέα που θα αποκτηθούν μετά τη 1/1/2021, αφορά μόνο όσους έχουν ετήσιες αποδοχές από μισθούς άνω των 12.000 ευρώ. Και αυτή η αλλαγή θα αποτυπωθεί ως αύξηση των καθαρών αποδοχών από τον Ιανουάριο του 2021 και μετά, καθώς ουσιαστικά παρακρατείται εξ ολοκλήρου από τον μισθό.
Τι αποτέλεσμα θα έχουν αυτές οι δύο ελαφρύνσεις στον καθαρό μισθό; Ενδεικτικά είναι τα ακόλουθα παραδείγματα:
- Για μισθό 1.000 ευρώ μικτά, ο καθαρός μισθός είναι σήμερα 833,5 ευρώ και θα αυξηθεί από τις αρχές του χρόνου στα 847,5 ευρώ. Δηλαδή, η καθαρή αύξηση θα είναι 14 ευρώ.
- Για μισθό 1.500 ευρώ μικτά, τα καθαρά θα αυξηθούν στα 1.192,8 ευρώ και η μηνιαία αύξηση θα είναι 40 ευρώ συνολικά από ασφαλιστικές εισφορές και εισφορά αλληλεγγύης.
- Για μικτό μισθό 2.000 ευρώ, τα καθαρά θα αυξηθούν κατά 70,8 ευρώ τον μήνα και θα διαμορφωθούν στα 1.533,8 ευρώ από 1.463 ευρώ που είναι σήμερα.
- Για μικτό μισθό 2.500 ευρώ, θα έχουμε καθαρή αύξηση αποδοχών 116,2 ευρώ τον μήνα (εννοείται επί 14 μισθούς) και διαμόρφωση του μισθού στα 1.854,5 ευρώ από 1.738 ευρώ που είναι σήμερα.
Μια ακόμη μεγάλη εκκρεμότητα που αφορά τους μισθούς του ιδιωτικού τομέα και αναμένεται να ξεκαθαρίσει μέσα στο 2021 έχει να κάνει με την αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού. Η διαδικασία έχει ήδη αναβληθεί για τις αρχές της επόμενης χρονιάς λόγω της πανδημίας, αλλά το τι μέλλει γενέσθαι με τον κατώτατο μισθό αναμένεται με ιδιαίτερη αγωνία, καθώς οι συζητήσεις θα γίνουν με τη χώρα να διανύει τη χειρότερη χρονιά στην ιστορία της από πλευράς ύφεσης και τον πληθωρισμό να «βουλιάζει» με ποσοστό της τάξεως του 2%.
7. Οι συντάξεις: Σημαντικός αριθμός συνταξιούχων θα δει αύξηση στις καθαρές αποδοχές του κατά τη διάρκεια του νέου έτους. Δύο είναι οι βασικές κατηγορίες συνταξιούχων που θα πρέπει να περιμένουν αναπροσαρμογή των συντάξεών τους. Η πρώτη κατηγορία αφορά τους συνταξιούχους που συνταξιοδοτήθηκαν με περισσότερα από 30 χρόνια προϋπηρεσίας. Λόγω της αύξησης του συντελεστή αναπλήρωσης, η αύξηση θα φανεί άμεσα στη σύνταξη του Δεκεμβρίου 2020 και μετά, αλλά μόνο σε όσους συνταξιοδοτήθηκαν μετά το 2016. Όσοι συνταξιοδοτήθηκαν πριν από το 2016 θα πάρουν αύξηση μόνο αν έχουν αρνητική προσωπική διαφορά. Και σε αυτή την περίπτωση, όμως, η αύξηση θα δίνεται σταδιακά σε βάθος 5ετίας, οπότε η όποια αναπροσαρμογή της σύνταξης θα είναι μικρή. Η δεύτερη κατηγορία αφορά τους συνταξιούχους που εργάζονται, καθώς θα μειωθεί αισθητά η «ποινή» που επιβάλλεται σήμερα. Η μείωση στο εξής για τους συνταξιούχους που εργάζονται δεν θα ξεπερνά το 30%.
8. Ο ΕΝΦΙΑ του 2021: Ο ΕΝΦΙΑ του 2021 θα έχει κερδισμένους και χαμένους. Το πιθανότερο σενάριο είναι ότι θα ενεργοποιηθούν οι νέες αντικειμενικές αξίες των ακινήτων και συνδυαστικά, θα αυξηθούν οι μειωτικοί συντελεστές του ΕΝΦΙΑ. Αυτό σημαίνει ότι το ποιοι θα πληρώσουν περισσότερα και ποιοι λιγότερα θα εξαρτηθεί από τη μεταβολή της τιμής ζώνης. Στις περιοχές όπου η τιμή ζώνης θα μειωθεί, ο ιδιοκτήτης θα έχει διπλό όφελος. Στις περιοχές όπου η τιμή ζώνης θα παραμείνει αμετάβλητη, επίσης θα προκύψει ελάφρυνση λόγω του ότι θα γίνει μεγαλύτερη έκπτωση στο τελικό αποτέλεσμα. Ακόμη και στις περιοχές όπου η τιμή ζώνης θα αυξηθεί, είναι πιθανό ότι ο ΕΝΦΙΑ θα είναι τελικώς λιγότερος. Επιβάρυνση θα πρέπει να περιμένουν οι ιδιοκτήτες ακινήτων στις οποίες η τιμή της εφορίας ανά τετραγωνικό μέτρο θα αυξηθεί πάνω από 20%-25%.
9. Η ρύθμιση χρεών σε εφορία και ασφαλιστικά ταμεία: Παρά τις ρυθμίσεις που ανακοινώθηκαν -και οι οποίες θα ψηφιστούν μέσα στο επόμενο διάστημα- το 2021 θα είναι δύσκολη χρονιά για όσους έχουν συσσωρεύσει οφειλές. Τα χρέη του 2020, που δημιουργήθηκαν λόγω της πανδημίας, θα πρέπει να πληρωθούν από τον Μάιο και μετά και θα καταβάλλονται ταυτόχρονα με τις τρέχουσες φορολογικές υποχρεώσεις αλλά και τις όποιες ρυθμίσεις του παρελθόντος.
10. Η ρύθμιση χρεών σε τράπεζες: Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, οι αιτήσεις ένταξης στο «Γέφυρα» έχουν ξεπεράσει τις 170.000. Ανάλογα με το πόσες από αυτές θα γίνουν δεκτές, θα εξαρτηθεί και το ποσό των επιδοτήσεων που θα λάβουν οι δανειολήπτες μέσα στο 2021. Η έγκριση των περισσότερων από αυτές τις αιτήσεις θα σημαίνει και την ενίσχυση του εισοδήματος των δανειοληπτών με περισσότερα από 300 εκατ. ευρώ μέσα στο 2021 λόγω των επιδοτήσεων. Μάλιστα, το υπουργείο Οικονομικών έχει αφήσει ανοικτό το ενδεχόμενο να αυξηθεί αυτό το ποσό. Ούτως ή άλλως, το 2021 θα είναι έτος μεγάλων εξελίξεων όσον αφορά την τακτοποίηση των χρεών προς τις τράπεζες. Εκτός από τις επιδοτήσεις του προγράμματος «Γέφυρα» (η επέκταση του οποίου θεωρείται πιθανή), οι τράπεζες θα σχεδιάσουν νέες ρυθμίσεις για τους δανειολήπτες που έχουν παγώσει αυτή τη στιγμή την καταβολή των δόσεων λόγω της πανδημίας. Επίσης, θα ενεργοποιηθεί ο νέος πτωχευτικός νόμος, ο οποίος προβλέπει όλη τη διαδικασία για τη 2η ευκαιρία, η οποία επίσης θα οδηγήσει σε διαπραγματεύσεις με τις τράπεζες προκειμένου να τακτοποιηθούν τα χρέη.
