Από την έντυπη έκδοση
Του Καουσίκ Μπασού*
Τα όρια μεταξύ των ακαδημαϊκών επιστημών είναι πάντα τεχνητές δημιουργίες που αποσκοπούν στη διευκόλυνση της ανάλυσης, δεδομένων των περιορισμών μας. Όμως, όπως ισχυρίστηκε κάποτε ο οικονομολόγος Άμπερτ Χίρκσμαν, υπάρχουν στιγμές που είναι υποχρεωτικό να τους παραβιάσουμε. Η συνεχιζόμενη μάχη ενάντια στον Covid-19 και η οικονομική της επίπτωση είναι μια τέτοια εποχή.
Η πανδημία έχει επισκιάσει την παγκόσμια οικονομία. Μέχρι στιγμής, οι δύο οικονομίες με τη χειρότερη επίδοση το β’ τρίμηνο του 2020 (Απρίλιος-Ιούνιος) ήταν το Περού και η Ινδία, όπου το ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 30,2% και 23,9%, αντίστοιχα, σε ετήσια βάση. Αυτές οι μειώσεις ρεκόρ προκλήθηκαν από την πανδημία, αλλά και από τον τρόπο με τον οποίο την αντιμετωπίζουμε.
Στο Περού, για παράδειγμα, το ποσοστό θνησιμότητας (CMR) -ο αριθμός των θανάτων από τον Covid-19 ανά εκατομμύριο πληθυσμού- είναι 939. Η πτώση του ΑΕΠ σχετίζεται σαφώς με αυτό.
Αρκετές ευρωπαϊκές χώρες με υψηλό CMR, όπως η Ισπανία (647) και το Ηνωμένο Βασίλειο (613), ανέφεραν επίσης ορισμένες από τις βαθύτερες οικονομικές υφέσεις. Όμως το CMR της Ινδίας είναι μόνο 60, το οποίο, αν και είναι ένα από τα υψηλότερα στην Ασία και την Αφρική, δεν μπορεί να εξηγήσει την απότομη συρρίκνωση του β’ τριμήνου (μεγαλύτερη από σχεδόν οποιαδήποτε χώρα του κόσμου) - ειδικά δεδομένου ότι η ινδική οικονομία ήταν μεταξύ των 3 ή 4 ταχύτερα αναπτυσσόμενων οικονομιών μέχρι πριν από 5 χρόνια.
Πώς μπορούμε να κατανοήσουμε τέτοιες ανωμαλίες; Για να κατανοήσουμε τέτοια θέματα, πρέπει να αναγνωρίσουμε την αλληλεπίδραση μεταξύ της ιατρικής και της ανθρώπινης συμπεριφοράς.
Μετάδοση σε κλειστούς και ανοιχτούς χώρους
Ας εξετάσουμε τη συμβατική σοφία ότι ο Covid-19 είναι πιο πιθανό να μεταδοθεί σε κλειστούς παρά σε ανοιχτούς χώρους. Έτσι, είστε πιο ασφαλείς αν βρίσκεστε κοντά σε κάποιον σε ένα πάρκο παρά σε ένα εστιατόριο.
Υποθέτουμε ότι αυτή η οπτική προέρχεται από την ιατρική και τη φυσική, που μας λένε αντίστοιχα, ότι ο Covid-19 είναι εξαιρετικά μολυσματικός και ότι τα αερολύματα που μεταφέρουν τον ιό SARS-CoV-2 (που προκαλεί την ασθένεια) είναι πιθανό να διαχυθούν και να μην εισχωρήσουν στα ρουθούνια σας στα υπαίθρια πάρκα. Αυτό απαραίτητα δεν ισχύει, επειδή τα αερολύματα είναι σχετικά βαριά και τείνουν να πέφτουν γρήγορα σε ήρεμο αέρα. Αντίθετα, ένα αεράκι σε ανοιχτό χώρο καθιστά πιθανό τα αερολύματα να παραμείνουν στον αέρα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και συνεπώς να δημιουργούν κίνδυνο που δεν υφίσταται στους εσωτερικούς χώρους. Ωστόσο, ο ισχυρισμός ότι οι κλειστοί χώροι είναι πιο επικίνδυνοι μπορεί να είναι αληθινός - όχι λόγω όσων γνωρίζουμε για τον κορωνοϊό και την αεροδυναμική των αερολυμάτων, αλλά λόγω της ανθρώπινης συμπεριφοράς.
Ας υποθέσουμε, για χάρη του επιχειρήματος, ότι η πιθανότητα μετάδοσης του ιού από ένα μολυσμένο άτομο σε κοντινή απόσταση είναι 50% τόσο σε ένα εστιατόριο όσο και σε ένα πάρκο. Ας πάρουμε την παραδοχή ότι ο μισός πληθυσμός έχει μολυνθεί. Επομένως, εάν βρίσκεστε κοντά σε ένα τυχαίο άτομο σε ένα πάρκο ή ένα εστιατόριο, η πιθανότητα να έρθετε σε επαφή με τον Covid-19 είναι 25%.
Ας υποθέσουμε, ωστόσο, ότι μια αξιόπιστη αρχή ανακοινώνει ότι ο κίνδυνος επαφής με τον Covid-19 είναι μεγαλύτερος σε ένα εστιατόριο παρά σε ένα πάρκο. Εάν το πιστέψουν οι άνθρωποι, μπορεί να αποδειχθεί μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Τα εστιατόρια θα καταστούν λιγότερο ελκυστικά για τα άτομα που αποφεύγουν τον κίνδυνο (ας πούμε, όσοι δεν πάνε σε μέρη όπου ο κίνδυνος μόλυνσης είναι μεγαλύτερος από 25%). Έτσι, μόνο περισσότερα άτομα ανεκτικά στον κίνδυνο θα πάνε στα εστιατόρια.
Είναι λογικό επομένως να υποθέσουμε ότι οι μετρ των εστιατορίων είναι πιο πιθανό να μολυνθούν, επειδή θα αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Πιο απλά ας υποθέσουμε, ότι το 75% των ανεκτικών στον κίνδυνο ατόμων μολύνονται και μόνο το 25% των ατόμων που αποφεύγουν τον κίνδυνο. Η πιθανότητα ένα μολυσμένο άτομο να μεταδώσει τον ιό εξακολουθεί να είναι 50%, όπως και πριν. Στη συνέχεια, εάν οι άνθρωποι πιστεύουν ότι τα εστιατόρια είναι πιο επικίνδυνα (και μόνο τα ανεκτικά άτομα στον κίνδυνο πηγαίνουν σε αυτά), η πιθανότητα να προσβληθούν από τον ιό σε ένα εστιατόριο είναι 37,5%, ενώ η πιθανότητα να προσβληθούν σε ένα πάρκο είναι μικρότερη από 25%.
Τα εστιατόρια και τα πάρκα
Αυτές οι πιθανότητες θα επιβεβαιωθούν από τα επιδημιολογικά δεδομένα και οι περισσότεροι άνθρωποι θα πιστέψουν ότι η ακολουθία έχει σχέση με τη φύση του ιού, αντί να οδηγείται εξ ολοκλήρου από την ανθρώπινη συμπεριφορά. Με αυτό το επιχείρημα, εάν οι αρχές είχαν ανακοινώσει ότι τα εστιατόρια ήταν ασφαλέστερα από τα πάρκα, τότε τα πάρκα θα είχαν καταστεί αμέσως επικίνδυνα. Ακόμα κι αν τα πάρκα ήταν ασφαλέστερα από τα εστιατόρια για λόγους επιδημιολογικούς και της φυσικής κίνησης των αερολυμάτων, θα μπορούσε να αντιμετωπίσετε μεγαλύτερο κίνδυνο σε ένα πάρκο από ό,τι σε ένα εστιατόριο, εάν θεωρείται ευρέως ότι τα πάρκα ήταν πιο επικίνδυνα από τα εστιατόρια.
Η αναγνώριση αυτού του είδους των συνδέσεων δημιουργεί περιθώρια για παρεμβάσεις πολιτικής που μπορούν να αντιμετωπίζουν τον ιό χωρίς να καταστρέφουν την οικονομία. Το λάθος της Ινδίας ήταν να επιβάλει «lockdown» - ένας εσφαλμένος όρος, επειδή ανάγκασε δεκάδες εκατομμύρια εργαζομένους μετανάστες να εξαπλωθούν σε όλη τη χώρα, συχνά με τα πόδια, αφού οι δουλειές και οι μισθοί τους στα αστικά κέντρα εξαφανίσθηκαν εν μια νυκτί.
Μόλις εντοπίσουμε τους δεσμούς μεταξύ της ιατρικής και της οικονομίας, αρχίζουν να εμφανίζονται οι συναρπαστικές ιδέες της πολιτικής, όπως ανέφερε ο Τζόσουα Ουέιτζ του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Γεωργίας, σε πρόσφατο διαδικτυακό σεμινάριο της Σχολής Οικονομικών της Στοκχόλμης.
Ινδία και Περού
Χώρες όπως η Ινδία ή το Περού πρέπει να σχεδιάσουν κανόνες συμπεριφοράς που επιτρέπουν στην οικονομία να λειτουργεί, τουλάχιστον εν μέρει, ενώ υφίσταται ο ιός. Μια ιδέα. Καθώς οι αυξημένες δοκιμές μάς δίνουν μια καλύτερη αίσθηση για το ποιος είχε Covid-19 και έχει αντισώματα SARS-CoV-2, μπορούμε να προσφέρουμε σε αυτούς τους ανθρώπους έναν πολύ υψηλό μισθό για να κάνουν δουλειές με τον κίνδυνο του Covid-19 - συμπεριλαμβανομένων αυτών σε νοσοκομεία και σε επιχειρηματικούς κλάδους που περιλαμβάνουν την αλληλεπίδραση πρόσωπο με πρόσωπο. Χρησιμοποιώντας τις ως συνδέσμους μεταξύ των ευάλωτων ατόμων, μπορούμε να διατηρήσουμε ανέπαφες τις αλυσίδες εφοδιασμού, ενώ διακόπτουμε τις αλυσίδες μετάδοσης του ιού.
Υπό κανονικές συνθήκες, η αγορά θα το έκανε αυτό μόνη της: η ζήτηση για άτομα με αντισώματα θα αυξανόταν, όπως και οι μισθοί τους. Ωστόσο, οι αγορές δεν λειτουργούν καλά κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας, όταν πολλές εξωτερικές δραστηριότητες είναι εν ενεργεία. Επομένως, οι κυβερνήσεις πρέπει να παρέμβουν με έξυπνες, καλά σχεδιασμένες πολιτικές, οι οποίες θα μας επιτρέψουν να κρατήσουμε τον ιό υπό έλεγχο χωρίς να σταματήσουμε την οικονομία.
*Ο Καουσίκ Μπασού, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας και επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος της κυβέρνησης της Ινδίας, είναι καθηγητής Οικονομικών στο πανεπιστήμιο Cornell και ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Brookings.
Copyright: Project Syndicate, 2020
www.project-syndicate.org
