Από την έντυπη έκδοση
Της Σοφίας Εμμανουήλ
[email protected]
Ένα σοβαρό ζητούμενο για το πώς θα επιδράσει η συγκυρία της πανδημίας του ιού Covid-19 στην εταιρική κουλτούρα ανέδειξε η ξαφνική μετάβαση των εταιρειών στο καθεστώς της απομακρυσμένης εργασίας, χωρίς χρονοδιάγραμμα για το πότε ή το εάν θα επέστρεφαν στο περιβάλλον του γραφείου.
Δεν είναι ξεκάθαρο ότι υπό τις τρέχουσες συνθήκες οι εταιρείες θα διατηρήσουν αυτό το άυλο αλλά ισχυρό κεφάλαιο που διαθέτουν. Ωστόσο η εμπειρία από περιόδους αβεβαιότητας του παρελθόντος έχει δείξει ότι οι εταιρείες με ισχυρή εταιρική κουλτούρα εν μέσω κρίσης έχουν να επιδείξουν ένα ισχυρό ανταγωνιστικό «χαρτί». Εξάλλου, μελέτες έχουν διαπιστώσει έλλειμμα διοίκησης στις επιχειρήσεις χωρίς εταιρική κουλτούρα, που σημαίνει ηχηρό καμπανάκι, ειδικά σε περιόδους αβεβαιότητας όπως αυτή της πανδημίας του Covid-19 που διανύουμε.
Μια νέα μελέτη της Quartz, της εταιρείας που αναπτύσσει υπηρεσίες προς επιχειρήσεις για τη διαχείριση της εμπειρίας των εργαζομένων, αποδεικνύει ότι τελικά ο αντίκτυπος της πανδημίας στην κουλτούρα στους χώρους εργασίας, σε όλο τον κόσμο, δεν είναι τόσο επιζήμιος. Οι περισσότεροι συμμετέχοντες είπαν ότι η κουλτούρα στον χώρο εργασίας βελτιώθηκε στην πανδημία και λιγότεροι είπαν ότι επιδεινώθηκε. Το σημαντικό βέβαια είναι ότι ο θετικός αντίκτυπος αφορά κυρίως τις εταιρείες που είχαν οικοδομήσει εταιρική κουλτούρα πριν από την πανδημία.
Ειδικότερα, μεταξύ 2.100 ατόμων που συμμετείχαν στη μελέτη, το 37% δήλωσε ότι η κουλτούρα στον χώρο εργασίας τους είχε βελτιωθεί από την έναρξη της πανδημίας, σε σύγκριση με το 15% που δήλωσε ότι είχε επιδεινωθεί. Οι υπόλοιποι ανέφεραν ότι οι νέες συνθήκες επέφεραν αμελητέα αλλαγή. Το 86% των συμμετεχόντων -όλοι απασχολούμενοι ενήλικες σε διάφορα μέρη του κόσμου- είπε ότι η εταιρεία τους αντιμετωπίζει τους ανθρώπους όλων των φυλών εξίσου, με μια μειοψηφία 5% να διαφωνεί. Οι αναλυτές διαπιστώνουν ότι η εταιρική κουλτούρα είναι τόσο ισχυρή όσο και δύσκολο να επιτευχθεί, αλλά αποτελεί σωσίβιο σε συνθήκες αβεβαιότητας.
Αξίζει δε να σημειωθεί ότι η αγορά εργασίας διακρίνεται από ανισότητες που ενδέχεται να ενισχυθούν εν μέσω κρίσης και σε αυτή την περίπτωση η εταιρική κουλτούρα αναδεικνύει μια ασπίδα διαφοροποιώντας τις εταιρείες μεταξύ τους. Για παράδειγμα, σε ποσοστό 22% οι εργαζόμενοι δηλώνουν ότι αισθάνονται ήδη άνιση μεταχείριση στην εργασία τους. Το 25% των εργαζομένων συνολικά αναφέρει άνιση μεταχείριση λόγω φύλου στο πλαίσιο μετακίνησης σε θέση εργασίας και το 27% δηλώνει ότι συνάδελφοί του αντιμετωπίζονται άνισα στην εργασία λόγω του φύλου τους. Επίσης το 14% διαπιστώνει άνιση μεταχείριση λόγω του σεξουαλικού του προσανατολισμού και σε ποσοστό 18% οι συμμετέχοντες δηλώνουν ότι άλλοι αντιμετωπίζονται άνισα στην εργασία για τον ίδιο λόγο.
Για να έχει μια πιο καθαρή εικόνα για το τι πιστεύουν οι εργαζόμενοι ότι έχει αλλάξει ως προς την εταιρική κουλτούρα από την έναρξη της πανδημίας, η μελέτη Quartz / Qualtrics έδωσε στους ερωτηθέντες μια λίστα χαρακτηριστικών που δυνητικά θα μπορούσαν να αποδώσουν στην εταιρεία τους και τους ζήτησε να αξιολογήσουν εάν είχαν αυξηθεί, μειωθεί ή παρέμειναν αμετάβλητα κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid-19. Διαπιστώθηκε ότι πολλοί περισσότεροι εργαζόμενοι ανέφεραν ότι θετικά χαρακτηριστικά όπως η υποστήριξη και η ευγένεια είχαν αυξηθεί (53% και 51% αντίστοιχα), ενώ λιγότεροι είπαν ότι είχαν μειωθεί αυτά τα στοιχεία (11% και 6%). Το ίδιο ισχύει για τη γενναιοδωρία (46% είπαν ότι αυξήθηκε και μόλις 9% ότι μειώθηκε). Όσον αφορά τα αρνητικά χαρακτηριστικά, εκείνοι που ανέφεραν αύξηση ξεπερνούν εκείνους που πιστεύουν ότι υπήρξε μείωση, αλλά οι διαφορές είναι μικρές. Για παράδειγμα στη σκληρότητα ή στην απαιτητικότητα, το 26% και 39% αντίστοιχα είπε ότι αυξήθηκε, το 17% και 15% ότι μειώθηκε και ένα 57% και 46% αντίστοιχα είπε ότι δεν υπήρξε κάποια σημαντική αλλαγή.
Από ένα σύνολο, κυρίως ποσοτικών αποτελεσμάτων, δεν είναι δυνατόν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με το γιατί οι άνθρωποι πιστεύουν ότι η εταιρική κουλτούρα βελτιώθηκε εν μέσω πανδημίας. Αλλά υπάρχουν πολλοί δείκτες που μπορούν να δώσουν μια πιο διεισδυτική ανάλυση. Διαπιστώνεται πάντως ότι σπαταλάμε λιγότερο χρόνο. Παρόλο που παρακολουθούμε περισσότερες συναντήσεις, ψηφιακά, η μέση διάρκεια της συνάντησης είναι μικρότερη. Οι περισσότερες εταιρείες αναφέρουν επίσης μια τεράστια αλλαγή στην ευελιξία, καθώς σε πολλές περιπτώσεις κλήθηκαν να αναγνωρίσουν, για πρώτη φορά, ότι οι υπάλληλοί τους έχουν σύνθετες ζωές, κάτι που μπορεί να περιλαμβάνει από τη φροντίδα παιδιών, ηλικιωμένων γονιών μέχρι αβεβαιότητες για θέματα υγείας και στέγασης.
Επίπεδα ικανοποίησης
Στο ερώτημα δε αν οι εργαζόμενοι ήταν έτοιμοι να επιστρέψουν, αρκεί να αναφερθεί ότι το 19% αντιπαθεί να εργάζεται από το σπίτι, ενώ 54% αναφέρει ικανοποίηση από το νέο μοντέλο εργασίας. Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με τον 3ο κύκλο της έρευνας της KPMG για τις συνθήκες εργασίας στην εποχή του Covid-19 στην Ελλάδα, το 74% δήλωνε θετική στάση στην εξ αποστάσεως εργασία, αν και η έρευνα κατέγραψε το γεγονός ότι δεν έχουν οριστεί συγκεκριμένες διαδικασίες και πολιτικές για να υποστηρίξουν την εξ αποστάσεως εργασία. Στο παγκόσμιο δείγμα της Quartz διαπιστώνεται ότι το 55% προτιμά αυτό το μοντέλο, με τους Ευρωπαίους να φτάνουν στο 39% όταν οι Βορειοαμερικανοί είναι στο 60%, οι Αυστραλοί στο 55%, οι Ασιάτες στο 66% και οι Αφρικανοί στο 67%. Επίσης διαπιστώνεται ότι το 62% των εργαζομένων σε μεγάλες εταιρείες δηλώνει ικανοποίηση με το μοντέλο εξ αποστάσεως εργασίας, ενώ μόνο το 46% των εργαζομένων σε μικρές εταιρείες λέει το ίδιο και τα άτομα σε αστικές περιοχές είναι κατά 33% πιο πιθανό από ό,τι αυτά που ζουν σε αγροτικές περιοχές να πουν ότι τους αρέσει να εργάζονται από το σπίτι.
Οι διακρίσεις
Κάτι άλλο που πρέπει να επισημανθεί είναι ότι οι θετικές αλλαγές για τις εταιρείες με εταιρική κουλτούρα δεν είναι εξίσου αντιληπτές από όλους. Οι άντρες είχαν περίπου 40% περισσότερες πιθανότητες από τις γυναίκες να πουν ότι η εταιρική τους κουλτούρα είχε βελτιωθεί από τότε που εμφανίστηκε η πανδημία του ιού Covid-19. Περισσότεροι από τους μισούς άντρες εργαζόμενους δήλωσαν επίσης ότι αισθάνονταν πιο συνδεδεμένοι με την εταιρεία τους από την έναρξη της κρίσης, σε σύγκριση με μόλις το 28% των γυναικών εργαζομένων. Και οι άντρες ήταν πιο πιθανό να πουν ότι η πίστη και η υποστήριξη στις εταιρείες τους έχει αυξηθεί εν μέσω κρίσης. Και πάλι, η ίδια η μελέτη δεν απαντά στο ερώτημα του τι ακριβώς προκάλεσε αυτό τον διαχωρισμό. Πάντως οι δουλειές των γυναικών πλήττονται περισσότερο από τον Covid-19 από ό,τι των ανδρών, τόσο επειδή οι βιομηχανίες στις οποίες τείνουν να εργάζονται έχουν πληγεί σοβαρά, όσο και επειδή έχουν χάσει τις δουλειές τους με υψηλότερο ποσοστό και αισθάνονται λιγότερο ασφαλείς σε αυτές τις συνθήκες. Ας σημειωθεί επίσης ότι οι γυναίκες έχουν πληγεί πολύ περισσότερο σε αυτές τις συνθήκες διότι έχουν επιβαρυνθεί από τα προβλήματα που σχετίζονται με την παροχή φροντίδας στα παιδιά και την οικογένεια. Ως αποτέλεσμα είναι πιο κουρασμένες, λιγότερο ικανές να εργαστούν αποτελεσματικά και περισσότερο διχασμένες. Είναι ενδιαφέρον ότι το χάσμα μεταξύ των φύλων ήταν μία από τις λίγες ανισορροπίες που εμφανίστηκαν όσον αφορά τις απόψεις για τις επιπτώσεις της πανδημίας στην εταιρική κουλτούρα.
Πριν και μετά
Εν κατακλείδι, η ζωή στην εποχή του Covid-19 είναι μπερδεμένη και δύσκολο να σχεδιαστεί σε ένα μέλλον πιο αβέβαιο από πριν. Όταν πρόκειται πάντως για τις σχέσεις με την εργασία, η πανδημία έχει ξεκαθαρίσει τα πράγματα, ενισχύοντας αυτό που ήδη ένιωθαν οι εργαζόμενοι για τον εργοδότη τους.
Το 70% των εργαζομένων που δήλωσαν ότι η εταιρεία τους είχε καλή κουλτούρα πριν από την κρίση ήταν πιο πιθανό στην έρευνα να πει ότι η κουλτούρα είχε βελτιωθεί. Εκείνοι που είπαν ότι η εταιρική κουλτούρα ήταν ήδη κακή ήταν πιο πιθανό να πουν ότι είχε επιδεινωθεί. Αυτό υποδηλώνει ότι η ισχυρή κουλτούρα προφυλάσσει τις εταιρείες στις δύσκολες στιγμές, ενώ οι αντιξοότητες αποσταθεροποιούν περαιτέρω τα ασταθή θεμέλια. Επομένως, το μάθημα που πρέπει να πάρουν οι εργοδότες και οι επιχειρήσεις από την πανδημία είναι ότι έχουν μόνο να κερδίσουν εάν αποφεύγουν την τοξικότητα και υποστηρίζουν αξίες όπως η δικαιοσύνη και η καλοσύνη!
