Των Καθηγητή Κωνσταντίνου Ζοπουνίδη,
Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών
Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων
Πολυτεχνείο Κρήτης, Audencia Business School, France
Υποψ. Δρ. Μαριάννα Εσκαντάρ
Μέλος του Εργαστηρίου Financial Engineering του Πολυτεχνείου Κρήτης
Η κινέζικη στρατηγική έχει αλλάξει φύση. Το made in China που θεωρείται χαμηλού κόστους και παραποιημένο είναι λιγότερο ανησυχητικό από την νέα ικανότητα καινοτομίας του ασιατικού γίγαντα. Η Κίνα μπορεί να προκαλέσει φόβο σε όλους τους οικονομικούς τομείς. Όχι όμως για τους ίδιους λόγους όπως και πριν. Ακόμα και πριν από λιγότερο από δέκα χρόνια, οι Δυτικοί έβλεπαν τους κινέζικους ανταγωνιστές τους πρωταθλητές χαμηλού κόστους και παραποίησης. Η απειλή έχει αλλάξει φύση. Η Κίνα είναι τώρα πολύ περισσότερο από ένα εργοστάσιο του κόσμου. Έχει επίσης γίνει πρωταθλητής της καινοτομίας, ικανή σε πολλούς τομείς να είναι πιο προηγμένη από αμερικάνικες και δυτικοευρωπαϊκές εταιρείες.
Επιθετική στρατηγική
Το κινέζικο όνειρο του Xi Jinping είναι η εξασφάλιση των αποικιών όπου βρίσκονται εθνικές μειονότητες και ώθηση του αποικιοκρατισμού του κόσμου. Αλλά το όνειρο δεν μπορεί να είναι μόνο αυτό. Αντιμέτωπη με την ιστορική εξάντληση του οικονομικού της μοντέλου ακολουθούμενο με σημαντικούς κινδύνους – μαζική ανεργία, μείωση εισοδήματος, δυσαρέσκεια των μεσαίων τάξεων, οργή των φτωχότερων, κλπ., ο πειρασμός είναι μεγάλος για να στραφεί η Κίνα σε καθεστώς εθνικισμού και στρατιωτικής περιπέτειας. Αυτή η ολόπλευρη επιθετικότητα είναι το σήμα μιας έντονης φυγής προς τα εμπρός. Είναι υπολογισμένη με υψηλές πιέσεις και στιγμές παύσης, αλλά παραμένει ανησυχητική. Το επίπεδο ζωής των κατοίκων της πολλαπλασιάστηκε με 30 τα τελευταία σαράντα χρόνια και έγινε μια υπερδύναμη. Πιστεύει ότι ήρθε η ώρα της. Συνέπεια; Μια ιμπεριαλιστική δύναμη που θέλει να επιβληθεί στα υπόλοιπα κράτη, συμπεριλαμβανόμενης και της Ευρώπης. Όπως η δυναστεία των Ming (κυβέρνησε την Κίνα από το 1368 έως το 1644), ή ο γερμανός Guillaume II ο κατακτητής πριν από το πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, ή η Ιαπωνία του 1930, πριν από το δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Κινέζικη καινοτομία
Ο μεγάλος σινολόγος του 20ου αιώνα, Joseph Needham, κάποτε έκανε μια λίστα με 24 τεχνικές καινοτομίες που έφερε από την Κίνα στη Δύση. Περιλαμβάνονται η πυρίτιδα, το τυπογραφείο και το χυτοσίδηρο, η μαγνητική πυξίδα και η γέφυρα ανάρτησης. Το 2003, η Κίνα έγινε το τρίτο έθνος που έστειλε άνθρωπο στο διάστημα και από τότε έχει δραστηριοποιηθεί πολύ στην εκτόξευση δορυφόρων. Οι κινέζικες εταιρείες τηλεπικοινωνιών (Huawei, ΖΤE) ανταγωνίζονται άμεσα με αμερικάνες και δυτικοευρωπαϊκές. Οι δαπάνες για την έρευνα και ανάπτυξη αυξήθηκαν κατά 19% ετησίως από το 1995, φθάνοντας τα 30 δισεκατομμύρια δολάρια το 2005. Ενώ οι δαπάνες των ανεπτυγμένων οικονομιών επηρεάστηκαν από την κρίση, οι δαπάνες της Κίνας διπλασιάστηκαν μεταξύ 2008 και 2012. Τόσο πολύ ώστε ο ασιατικός γίγαντας έχει θέσει στόχο να αφιερώσει το 2,5% του ΑΕΠ στην καινοτομία το 2020 οπότε αναμένεται να γίνει η κορυφαία στον κόσμο σε δαπάνες έρευνας και ανάπτυξης σε αξία. Ομοίως, η Κίνα είναι δεύτερη μετά τις Η.Π.Α. στον αριθμό των ερευνητών, αλλά το ποσοστό τους είναι μικρό σε σύγκριση με το μέγεθος της χώρας και σημαντικά χαμηλότερο από αυτό που παρατηρείται στις χώρες του ΟΟΣΑ. Το 2019, οι χώρες και οι περιοχές με το μεγαλύτερο αριθμό ερευνητών που αναφέρονται συχνά είναι:
| Η.Π.Α | 2737 | 44% |
| Κίνα | 636 | 10,2% |
| Ηνωμ. Βασίλειο | 516 | 8,3% |
| Γερμανία | 327 | 5,3% |
| Αυστραλία | 271 | 4,4% |
| Καναδάς | 183 | 2,9% |
| Ολλανδία | 164 | 2,6% |
| Γαλλία | 156 | 2,5% |
| Ελβετία | 155 | 2,5% |
| Ισπανία | 116 | 1,9% |
Πιο εμπεριστατωμένα, η Κίνα έχει ακόμη ένα σημαντικό περιθώριο για να συμπληρώσει τη μετάβαση από την ηγετική θέση στην έρευνα και ανάπτυξη σε εκείνη της μηχανής μιας σύγχρονης και πραγματικά καινοτόμου κοινωνίας.
Συμπερασματικά, οι θεσμικές υποστηρίξεις για έρευνα και ανάπτυξη, τραπεζικό σύστημα, νομικό πλαίσιο, επαφές βιομηχανίας / πανεπιστημίων, πρέπει να εκσυγχρονιστούν ώστε να ανταποκρίνονται σε ένα εξελισσόμενο και βασισμένο στην αγορά περιβάλλον καινοτομίας. Ο στόχος είναι να ενθαρρυνθούν περισσότερες μικρομεσαίες επιχειρήσεις να επενδύσουν στην καινοτομία, να προωθήσουν τη βελτίωση της εταιρικής διακυβέρνησης, ώστε οι μάνατζερ και όχι οι πολιτικοί ηγέτες, να δοκιμάσουν τη δική τους έρευνα και να προσφέρουν στους επιχειρηματίες επιστήμονες ένα ασφαλές περιβάλλον. Η προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας είναι ο αδύναμος κρίκος. Υπογράφοντας το TRIPS (συμφωνία για τα πνευματικά δικαιώματα), η Κίνα διαμορφώνεται με τούς διεθνείς κανονισμούς, αλλά οι παραβιάσεις εξακολουθούν να υπονομεύουν το σύστημα. Η δυσκολία έγκειται στην εφαρμογή των κανονισμών. Αυτή η κατάσταση αποθαρρύνει τους επενδυτές, τόσο κινέζους όσο και ξένους. Τελικά, εάν οι κινέζοι συμμετέχουν σε μια διαδικασία ενίσχυσης της ικανότητάς τους για καινοτομία, πειραματίζοντας τη δική τους στρατηγική και αντλώντας έμπνευση από τις προηγούμενες χώρες του ΟΟΣΑ, ενδέχεται σύντομα να είναι σε θέση να εδραιωθούν στο επίκεντρο της επιστημονικής έρευνας και της τεχνολογικής ανάπτυξης (τεχνολογικός δρόμος του μεταξιού).
