Από την έντυπη έκδοση
Του Νίκου Μπέλλου
[email protected]
Η πρόταση της Κομισιόν για το νέο ταμείο ανάκαμψης της ευρωπαϊκής οικονομίας, η οποία έχει πληγεί καίρια από την πανδημία του κορoνοϊού, εκτιμάται ότι θα είναι έτοιμη μέχρι τα μέσα Μαΐου, ενώ σε όλη τη διάρκεια της προετοιμασίας του πακέτου η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία με τους Ευρωπαίους ηγέτες.
Αυτό προκύπτει από την απάντηση που έδωσε χθες σχετικά με το χρονοδιάγραμμα ο εκπρόσωπος της Κομισιόν Ερίκ Μαμέρ, λίγες ώρες μετά την εντολή που έλαβε η Ευρωπαία αξιωματούχος από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Όπως επισημαίνεται στα συμπεράσματα που εξέδωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν ότι το ταμείο ανάκαμψης είναι απαραίτητο και επείγον. Θα πρέπει να είναι επαρκούς μεγέθους, να απευθύνεται στους τομείς και τα γεωγραφικά μέρη της Ευρώπης που πλήττονται περισσότερο και να αποσκοπεί ειδικά στην αντιμετώπιση αυτής της άνευ προηγουμένου κρίσης.
Στο πλαίσιο αυτό ανατέθηκε, όπως τονίζει, στην Κομισιόν να αναλύσει τις ακριβείς ανάγκες και να υποβάλει επειγόντως πρόταση ανάλογη με την πρόκληση που αντιμετωπίζουμε. Η πρόταση της Επιτροπής θα πρέπει να αποσαφηνίζει τη σχέση με το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο της περιόδου 2021-2027, το οποίο σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να προσαρμοστεί ώστε να αντιμετωπίσει την παρούσα κρίση και τις συνέπειές της, καταλήγουν τα συμπεράσματα.
Αναφορικά με το μέγεθος του ταμείου, η κ. Φον ντερ Λάιεν απέφυγε να το προσδιορίσει επακριβώς, αλλά είπε «μιλάμε για τρισ. και όχι για δισ. ευρώ». Στις Βρυξέλλες κάνουν λόγο για ένα ποσό πλησίον του 1,5 τρισ. ευρώ, δηλαδή σε κάθε περίπτωση θα είναι σαφώς μεγαλύτερο του ΠΔΠ, ενώ μπορεί να φτάσει το 10% του ΑΕΠ όλων των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τρόπος προικοδότησης
Στη δήλωση που έκανε η πρόεδρος της Κομισιόν άνοιξε περισσότερο τα χαρτιά της σχετικά με το πώς θα προικοδοτηθεί το ταμείο. Αυτό θα γίνει μέσω της αύξησης του ανώτατου ορίου των ιδίων πόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ειδικότερα, η κοινοτική νομοθεσία προβλέπει ένα συνολικό ανώτατο όριο ιδίων πόρων που χορηγείται για την κάλυψη των ετήσιων πιστώσεων για πληρωμές της Ε.Ε. (π.χ. κατανομές των πληρωμών που θα διεξαχθούν από τον προϋπολογισμό της), οι οποίες δεν πρέπει να υπερβαίνουν το 1,23% του συνολικού ΑΕΠ όλων των χωρών της Ε.Ε., γεγονός που διασφαλίζει την αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία. Ο προϋπολογισμός κινείται συνήθως στη ζώνη του 1% του ΑΕΠ, δηλαδή κάτω από το ανώτατο όριο το οποίο στην ουσία είναι ένα δίχτυ ασφαλείας σε περίπτωση απρόβλεπτων δαπανών.
Η κ. Φον ντερ Λάιεν θέλει στη διάρκεια των 2-3 ετών από την έναρξη υλοποίησης του ΠΔΠ, δηλαδή την περίοδο 2021-2023, το ανώτατο όριο ιδίων πόρων να αυξηθεί στο 2% του ΑΕΠ αντί 1,23%. Με την αύξηση αυτή μπορεί να εξασφαλίσει συνολικά ένα πόσο 300-400 δισ. ευρώ, το οποίο η Ε.Ε. θα δώσει ως εγγύηση προκειμένου να εκδώσει ομόλογα στις αγορές στο όνομα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτή είναι μια έμμεση αμοιβαιοποίηση χρέους, γιατί σε περίπτωση μη αποπληρωμής των ομολόγων το βάρος της ζημιάς θα κατανεμηθεί σε όλες τις χώρες-μέλη.
Τα χρήματα που θα συγκεντρωθούν από αυτήν τη διαδικασία θα διοχετευτούν σε ειδική γραμμή του ΠΔΠ, αυτή του ταμείου ανάκαμψης, και στη συνέχεια θα διατεθούν για τη χρηματοδότηση επενδύσεων σε τέσσερις τομείς, σύμφωνα με την πρόεδρο της Κομισιόν.
Συγκεκριμένα, το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων από το ταμείο θα επικεντρωθεί σε μια ενισχυμένη οικονομική στήριξη για επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις στα κράτη-μέλη και για τη συνοχή. Η δεύτερη προτεραιότητα είναι επενδύσεις πάνω στους νέους στόχους που έθεσε η Ε.Ε., δηλαδή Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, ψηφιακός μετασχηματισμός και στρατηγική αυτονομία (να καταστεί η Ε.Ε. αυτάρκης σε παραγωγή ζωτικών προϊόντων, μετά το πρόβλημα που προέκυψε με την έλλειψη προϊόντων ατομικών προστασίας, όπως μάσκες κ.λπ., στη διάρκεια της πανδημίας). Η τρίτη προτεραιότητα χρηματοδότησης από το ταμείο θα είναι η ενίσχυση της ανθεκτικότητας των κοινών μέσων αντιμετώπισης κρίσεων (δηλαδή διδάγματα που αντλήθηκαν από την πανδημία). Τέλος, θα προβλεφθεί και ένας πυλώνας στήριξης σε γειτονικές τρίτες χώρες.
Αναφορικά με τη συνολική πρόταση για το ΠΔΠ της περιόδου 2021-2027, που επεξεργάζεται η Κομισιόν ώστε να την προσαρμόσει στα νέα δεδομένα, θα υποβληθεί ταυτόχρονα με εκείνη του ταμείου ανάκαμψης, ενώ στόχος είναι να υιοθετηθεί στην προσεχή Σύνοδο Κορυφής, η οποία θα γίνει με τη φυσική παρουσία των Ευρωπαίων ηγετών, μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων. Εκτιμάται ότι το Ταμείο Ανάκαμψης θα τεθεί σε λειτουργία τον επόμενο χρόνο και η συμφωνία επ’ αυτού ίσως επιτευχθεί κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού ή αργότερα.
Μεγάλο ανοικτό μέτωπο
Το πλέον επίμαχο ανοικτό ζήτημα δεν είναι το μέγεθος του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά η απαίτηση χωρών του Νότου, όπως η Ιταλία, η Ισπανία, η Ελλάδα και η Πορτογαλία, οι οποίες με την ισχυρή υποστήριξη της Γαλλίας θέλουν ένα μέρος των χρηματοδοτήσεων του ταμείου να δοθεί υπό μορφή επιχορηγήσεων.
Η επιχειρηματολογία που επικαλούνται είναι πως τα δάνεια κάποια στιγμή θα επιστραφούν και επιπλέον βαραίνουν το χρέος δυσκολεύοντας την έξοδο στις αγορές με συμφέροντες όρους.
Δύσκολες επαφές
Στο ζήτημα αυτό οι διαπραγματεύσεις θα είναι δύσκολες, ωστόσο η πρόταση που θα κάνει πρόεδρος της Κομισιόν η κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα περιέχει και ένα σκέλος επιχορηγήσεων. Το είπε και η ίδια προχθές το βράδυ μετά τη σύνοδο κορυφής, αλλά δεν προσδιόρισε το ύψος.
Σημειώνεται ότι, οι χώρες που αρνούνται επιχορηγήσεις είναι η Ολλανδία κυρίως και η Φινλανδία με την Αυστρία, ενώ η Γερμανία θα μπορούσε να το δεχθεί και αυτό αυξάνει και τις πιθανότητες εξεύρεσης κοινού τόπου.
