Η κρίση του νέου κορωνοϊού και τα περιοριστικά μέτρα που λαμβάνονται για την καταπολέμησή της ανοίγουν τις βαθύτερες πληγές στην οικονομία και την αγορά εργασίας από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις προσπαθούν να βάλουν φρένο σε μαζικές απολύσεις και να αποτρέψουν μία εκρηκτική αύξηση της ανεργίας όπως αυτή που βλέπουμε στις ΗΠΑ, όπου σημειωτέον την τελευταία δεκαετία τα ποσοστά ανεργίας ήταν πολύ χαμηλότερα από της Ευρώπης.
Το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ (ΙΝΕ ΓΣΕΕ) παρουσίασε τον χάρτη των μέτρων που έχουν ληφθεί ανά την Ε.Ε. Στην πλειονότητά τους αφορούν στο επίπεδο των μισθών ή στην αποζημίωση των εργαζομένων λόγω της αναστολής ή του περιορισμού της οικονομικής δραστηριότητας εξαιτίας της κρίσης, σε σχήματα μείωσης εργάσιμου χρόνου (μερική απασχόληση, εκ περιτροπής εργασίας κλπ), σε προστασία από τις απολύσεις, στη διασφάλιση των θέσεων εργασίας, στην κάλυψη της κοινωνικής ασφάλισης εργαζομένων κ.α.
Αναλυτικά, τα μέτρα προστασίας των μισθών και της απασχόλησης που λαμβάνονται κατά τη διάρκεια της κρίσης COVID-19 στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. είναι τα εξής:
1.Αυστρία: Εθνική Συμφωνία Κοινωνικών Εταίρων (WKO – OGB) για ενίσχυση της οικονομικής στήριξης των εργαζομένων (STW scheme)
-Εφαρμογή και επέκταση του υπάρχοντος συστήματος αποζημίωσης / αναπλήρωσης των μισθών των εργαζομένων στις περιπτώσεις μείωσης του χρόνου εργασίας για «λόγους ανωτέρας βίας» με :
α) καταβολή 90% καθαρού μισθού για όσους αμείβονται έως 1700 € μικτά,
β) καταβολή 85% για όσους αμείβονται από 1700 € - 2.685 €,
γ) 80% για όσους αμείβονται από 2685 € - 5.370 €,
Για τη λήψη της επιπλέον χρηματοδοτικής βοήθειας απαιτείται αίτηση της επιχείρησης προς την αρμόδια υπηρεσία Εργασίας της Αυστρίας με προσκόμιση ταυτόχρονα της επιχειρησιακής συλλογικής συμφωνίας,
Η στήριξη ισχύει για 3 μήνες με δυνατότητα επιπλέον επέκτασης 3 μηνών.
2.Βέλγιο:Νομοθετικά μέτρα
Ενίσχυση του υπάρχοντος συστήματος επιδόματος προσωρινής ανεργίας εργαζομένων (Temporary unemployment Scheme) λόγω ανωτέρας βίας με :
-Αύξηση του ειδικού επιδόματος προσωρινής ανεργίας με αναπλήρωση των τελευταίων καταβαλλόμενων αποδοχών τους από 65% σε 70% για το διάστημα έως 30/6/2020,
-Η ελάχιστη καταβολή πλήρους μηνιαίου επιδόματος προσωρινής ανεργίας ανέρχεται σε 1.450 € για τους εργαζόμενους και σε 1.614 € για αυτοαπασχολούμενους με οικογένεια των οποίων έκλεισε η οικονομική δραστηριότητα,
-Κάλυψη ασφαλιστικών εισφορών από το κράτος για τους εργαζόμενους και αυτοαπασχολούμενους έως και 18 μήνες,
Επιπλέον μέτρα σε περιφερειακό επίπεδο, π.χ. στη Φλαμανδία
3.Βουλγαρία: Δεν έχουν ληφθεί κυβερνητικά μέτρα στήριξης COVID-19.
Συζητείται η λήψη προσωρινού μέτρου για χορήγηση του 60% του μισθού των εργαζομένων για περίοδο έως και 3 μηνών.
4.Γερμανία: Νομοθετικά μέτρα
Α.Διεύρυνση του υπάρχοντος συστήματος εφαρμογής εκ περιτροπής εργασίας (Short –time work scheme – Kurzarbeit) ως προς τις προϋποθέσεις εφαρμογής του με:
-Καταβολή της προβλεπόμενης αμοιβής μειωμένης απασχόλησης, εφόσον έχει τεθεί σε εκ περιτροπής εργασία το 10% των εργαζομένων αντί του 1/3 όπως ίσχυε υπό «κανονικές» συνθήκες. Η ρύθμιση αυτή ισχύει από το Μάρτιο του 2020 έως το Δεκέμβριο του 2021.
-Με βάση την προϋπάρχουσα νομοθεσία, η οποία συνεχίζει να ισχύει, η αναπλήρωση της αμοιβής ισούται με το 60% των καθαρών αποδοχών ή 67% στην περίπτωση εργαζόμενου με ένα παιδί,
-Μερική ή πλήρης καταβολή ασφαλιστικών εισφορών από την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση.
-Επέκταση δικαιούχων και για τους ενοικιαζόμενους εργαζόμενους.
Β.Κλαδική συλλογική σύμβαση εργασίας στον κλάδο της εστίασης / catering
Συμφωνία μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων ειδικά στον κλάδο εστίασης / catering για την αποζημίωση έως το 90% του απολεσθέντος μισθού των εργαζομένων.
4.Δανία: Νομοθετικά μέτρα
Α.Ενίσχυση της ευελιξίας στο υπάρχον σύστημα εναλλακτικής εκ περιτροπής εργασίας (work-sharing ) προβλέποντας τη μείωση του χρόνου προειδοποίησης εφαρμογής του και των χρονικών διαστημάτων εναλλαγής εργαζομένων
Β.Υπογραφή Εθνικής Συλλογικής Συμφωνίας (14/3/2020) μεταξύ της κυβέρνησης και των κοινωνικών εταίρων, η οποία προβλέπει:
-Αποζημίωση εργαζομένων λόγω κρίσης COVID-19 σε επιχειρήσεις που κλείνουν ή υπολειτουργούν. Το κράτος θα καλύπτει το 75% του μισθού με ανώτατο πλαφόν τα 3.000 € μηνιαίως. Κατά αναλογικό τρόπο θα καλυφθούν και οι μισθοί των μερικώς απασχολούμενων,
-Οι μη μισθωτοί (ελεύθεροι επαγγελματίες) θα λάβουν 90% των μηνιαίων αποδοχών τους και με ανώτατο πλαφόν τα 3.500 €,
-Περίοδος ισχύος της συμφωνίας από 9/3/2020-9/6/2020,
-Απαγόρευση απολύσεων για το παραπάνω διάστημα,
-Χορήγηση (δηλαδή «χρέωση») κανονικής άδειας μετ΄ αποδοχών τουλάχιστον 1 εβδομάδας για το παραπάνω διάστημα.
5.Ισπανία :Νομοθετικά μέτρα
Διεύρυνση της ευελιξίας με νόμο στις 17/3/2020, στο υφιστάμενο σύστημα προσωρινής διαθεσιμότητας των εργαζομένων για οικονομοτεχνικούς λόγους (Expediente Temporal de Regulacion de Empleo), που προβλέπει:
-Απλούστευση διαδικασιών εφαρμογής του με το χρόνο διαβούλεσης μεταξύ εργοδότη και εκπροσώπων εργαζομένων να περιορίζεται στις 7 ημέρες,
-Το κλείσιμο των επιχειρήσεων λόγω COVID-19 θεωρείται ως λόγος ανωτέρας βίας και οι εργαζόμενοι σε αυτές θα λαμβάνουν το 70% του μικτού μισθού με πλαφόν τα 1.098 € μηνιαίως,
-Στις περιπτώσεις μείωσης των ωρών εργασίας (μερική απασχόληση, εκ περιτροπής εργασία) οι επιχειρήσεις θα αμείβουν τους εργαζόμενους για τις δεδουλευμένες ώρες και το κράτος θα πληρώνει τον υπόλοιπο μισθό,
-Το κράτος καλύπτει το 100% των ασφαλιστικών εισφορών των αυτό-απασχολουμένων και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που απασχολούν έως 50 εργαζόμενους,
-Στις επιχειρήσεις με απασχόληση άνω των 50 ατόμων, η κάλυψη των ασφαλιστικών εισφορών ανέρχεται στο 75%,
Η κάλυψη των ασφαλιστικών εισφορών εφαρμόζεται υπό την προϋπόθεση να μην υπάρξουν απολύσεις 6 μήνες μετά την επαναφορά των επιχειρήσεων σε πλήρη οικονομική δραστηριότητα
6.Φιλανδία :Νομοθετικά μέτρα
Εφαρμογή και επέκταση του υπάρχοντος συστήματος προσωρινής διαθεσιμότητας (ανεργίας) των εργαζομένων για οικονομοτεχνικούς λόγους (Lomautus) με:
-Χορήγηση του προβλεπόμενου επιδόματος ανεργίας στους μισθωτούς εργαζόμενους (περίπου 50% του εισοδήματος τους) και στους αυτοαπασχολούμενους - ελεύθερους επαγγελματίες (freelancers) κατά την περίοδο της κρίσης,
-Κάλυψη μέρους των ασφαλιστικών εισφορών από το κράτος
7.Γαλλία:Νομοθετικά μέτρα
Εφαρμογή και επέκταση του υπάρχοντος συστήματος μερικής ανεργίας (Activite partielle) με πρόσθετο νόμο στις 18/3/2020 και 26/3/2020, ο οποίος προβλέπει:
-Καταβολή του 100% του μισθού των εργαζομένων από το κράτος με ανώτατο πλαφόν το 4,5 Χ του κατώτατου μισθού για τις επιχειρήσεις που διακόπτουν πλήρως την οικονομική τους δραστηριότητα,
-Χορήγηση του υπόλοιπου του μισθού στους εργαζόμενους με συμβάσεις μερικής απασχόλησης ή με μειωμένες ώρες εργασίας, εφόσον οι εργάσιμες ώρες μειώνονται,
-Το μέτρο επεκτείνεται έως και για 12 μήνες (από τους 6 που ίσχυαν μέχρι σήμερα).
8.Ουγγαρία :Νομοθετικά μέτρα
Έκτακτη Νομοθεσία (16/3/2020) που προβλέπει:
-Απαλλαγή από την καταβολή εισφορών επιχειρήσεων σε κλάδους που πλήττονται από την πανδημία COVID-19 όπως: τουρισμός, εστίαση, ψυχαγωγία, αθλήματα, πολιτισμός, μεταφορές,
-Διευκόλυνση σύναψης συλλογικών συμφωνιών / συλλογικών συμβάσεων εργασίας για την αντιμετώπιση των συνεπειών του COVID-19, με άρση / αναστολή νομοθετικών περιορισμών και προϋποθέσεων σύναψής τους.
9.Ιρλανδία: Νομοθετικά μέτρα
Εφαρμογή και επέκταση του συστήματος υποστήριξης εισοδήματος με έκτακτο νόμο στις 24/3/2020 για τον Covid-19 για τις επιχειρήσεις που έκλεισαν με κυβερνητική απόφαση ή έχουν μείωση τζίρου από 25% και άνω και επικαλούνται αδυναμία καταβολής μισθών όπου προβλέπεται:
-Προσωρινή καταβολή από το κράτος του 70% του καθαρού μισθού των εργαζομένων (υπό την μορφή επιχορήγησης στις επιχειρήσεις) με ανώτατο πλαφόν i) τα 410 € εβδομαδιαίως (αφορολόγητα) για ετήσιους μισθούς που δεν υπερβαίνουν τα 38.000 € και τα 350 € εβδομαδιαίως (αφορολόγητα) για ετήσιους μισθούς άνω των 38.000 € και έως 76.000 €,
-Αύξηση επιδόματος ανεργίας που οφείλεται σε απόλυση λόγω της κρίσης του COVID-19 στα 350 € εβδομαδιαίως (από τα 203 € του υφιστάμενου επιδόματος),
-Χορήγηση του παραπάνω επιδόματος και στους αυτό-απασχολούμενους,
Η διάρκεια των μέτρων ορίζεται στους 3 μήνες.
10.Ιταλία: Νομοθετικά μέτρα
Α.Εφαρμογή και επέκταση των υπαρχόντων συστημάτων τακτικής και έκτακτης προστασίας των μισθών λόγω μειωμένων ωρών εργασίας (GIGO: Cassa integrazione guadagni ordinaria και CIGS: Cassa integrazione guadagni straordinaria) σε επιχειρήσεις που πλήττεται η οικονομική τους δραστηριότητα, με έκτακτη νομοθεσία στις 16/3/2020, που προβλέπει:
-Διεύρυνση των δικαιούχων που λαμβάνουν επιδόματα μέσω των προαναφερθέντων ταμείων GIGO, GIGS σε όλους τους εργαζόμενους, κτους κλάδους και τις περιφέρειες. Συμπεριλαμβάνονται και επιχειρήσεις με απασχόληση κάτω των 5 ατόμων
-Σημειώνεται ότι με το προϋπάρχον σύστημα τα επιδόματα ανέρχονται στο 80% του καταβαλλόμενου μισθού,
-Χορήγηση έκτακτης άδειας γονέων 2 εβδομάδων για όσους έχουν τέκνα κάτω των 12 ετών και καταβολή του 50% του μισθού στον έναν γονέα. Εναλλακτικά, ο γονέας δικαιούται τη χορήγηση 600€ για την φροντίδα τέκνων (για το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό και τους αστυνομικούς το επίδομα ανέρχεται στα 1.000 €),
-Χορήγηση έκτακτης οικονομικής ενίσχυσης στους ανεξάρτητους επαγγελματίες ύψους 600 € αφορολογήτων
-Σύσταση ειδικού ταμείου με 300 εκατ. € για τη χορήγηση του άνω επιδόματος και σε όσους δεν υπάγονται στην παραπάνω ενίσχυση (αφορά freelancers).
Β.Εθνική Συλλογική Συμφωνία
Οι εθνικοί κοινωνικοί εταίροι υπέγραψαν στις 14/3/2020 κοινή συμφωνία 13 σημείων, η οποία καθορίζει τους όρους και τις διαδικασίες τήρησης ειδικών κανόνων υγιεινής και ασφάλειας στους χώρους εργασίας λόγω COVID-19. Αντίστοιχη κλαδική συμφωνία υπογράφηκε στις 16/3/2020 και στον τραπεζικό κλάδο.
11.Λιθουανία: Νομοθετικά μέτρα
-Χορήγηση έκτακτου επιδόματος σε αυτοαπασχολούμενους και freelancers ύψους 257 € μηνιαίως για 3 μήνες,
-Σε όσες επιχειρήσεις έχει ανασταλεί η οικονομική δραστηριότητα, οι εργαζόμενοι αμείβονται με τον κατώτατο μισθό ο οποίος χρηματοδοτείται σε ποσοστό 40% από τον εργοδότη και 60% από το κράτος. Σε ειδικούς κλάδους η συμμετοχή του κράτους ανέρχεται στο 90%
12.Ολλανδία: Νομοθετικά μέτρα
Ίδρυση και λειτουργία ενός νέου ταμείου για τη στήριξη της απασχόλησης, με έκτακτη νομοθεσία στις 17/3/2020, σύμφωνα με την οποία:
α) δεν γίνεται μείωση μισθών,
β) στο ταμείο μπορούν να υπαχθούν επιχειρήσεις των οποίων ο τζίρος έχει μειωθεί κατά 20% και άνω,
γ) το κράτος επιχορηγεί τους μισθούς των εργαζομένων ανάλογα με το ύψος του τζίρου που έχει απολέσει η επιχείρηση ως εξής: 90% του μισθού για απώλεια τζίρου 100%, 45% για απώλεια τζίρου 50% και 22,5% για απώλεια τζίρου 25%,
-Στο ταμείο υπάγονται και οι εργαζόμενοι με προσωρινές συμβάσεις εργασίας
-Η διάρκεια επιχορήγησης ανέρχεται στους 3 μήνες, με δυνατότητα παράτασης άλλων 3 μηνών.
13.Πολωνία:Νομοθετικά μέτρα
Έκτακτη νομοθεσία στις 8/3/2020, η οποία προβλέπει:
-Σε επιχειρήσεις των οποίων ο τζίρος έχει απώλειες ύψους κατά 25% και άνω από τον Ιανουάριο 2020 και μετά, το κράτος θα καλύψει το 40% του μέσου μισθού των εργαζόμενων, ενώ ο εργοδότης υποχρεούται στην καταβολή του 40% του καταβαλλόμενου μισθού των εργαζομένων,
-Στους αυτοαπασχολούμενους, ανεξάρτητους επαγγελματίες, freelancers το κράτος θα χορηγήσει εφάπαξ επίδομα ύψους 80% του κατώτατου μισθού (455 €),
-Χορήγηση σε γονείς έκτακτου επιδόματος φροντίδας ανήλικων τέκνων για όσα σχολεία παραμείνουν κλειστά άνω των 2 εβδομάδων.
14.Πορτογαλία: Νομοθετικά μέτρα
Καθιέρωση ενός απλοποιημένου συστήματος αποζημίωσης των εργαζομένων με μειωμένες ώρες εργασίας από τις 16/3/2020, το οποίο προβλέπει:
-Όσες επιχειρήσεις έχουν αναστείλει την οικονομική τους δραστηριότητα, ή αντιμετωπίζουν προσωρινά οικονομικές δυσκολίες λόγω υπολειτουργίας ή όσες επιχειρήσεις έχουν απολέσει τζίρο άνω του 40% μπορούν να ενταχθούν στα μέτρα που προβλέπει το παραπάνω σύστημα,
-Οι εργαζόμενοι θα λαμβάνουν το 66% του μισθού τους με ανώτατο πλαφόν τα 1.905 €. Από αυτά το κράτος θα καλύπτει το 70% και ο εργοδότης το υπόλοιπο 30%,
-Οι εργαζόμενοι μπορούν να απουσιάζουν από την εργασία τους με τις αποδοχές που προβλέπονται για ένα μήνα, ο οποίος μπορεί να ανανεωθεί 6 φορές (δηλαδή 6 μήνες),
Οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου δεν μπορούν να καταγγελθούν από τον εργοδότη και αναστέλλονται για όσο χρονικό διάστημα θα διαρκέσει η κρίση. Ο υπολειπόμενος χρόνος εργασίας θα συνεχιστεί μετά την άρση της αναστολής λόγω της κρίσης.
15.Ρουμανία: Νομοθετικά μέτρα
Έκτακτη νομοθεσία στις 18/3/2020 μετά από διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους και με διάρκεια εφαρμογής 1 μήνα, η οποία προβλέπει:
-Καθιέρωση συστήματος μερικής απασχόλησης με σύμφωνη γνώμη εργαζόμενου – εργοδότη και αναλογική καταβολή μισθού, όπου είναι εφικτό,
-Στις περιπτώσεις επιχειρήσεων των οποίων η οικονομική δραστηριότητα αναστέλλεται, το κράτος θα καλύπτει τα 2/3 του μισθού με κατώτατο πλαφόν χορήγησης το ύψος του κατώτατου μισθού,
-Στις περιπτώσεις επιχειρήσεων στις οποίες αναστέλλεται μέρος της παραγωγικής τους διαδικασίας (τμήμα, διεύθυνση), οι μισθοί μπορούν να μειωθούν έως 25% (δηλ. καταβάλλεται από τον εργοδότη το 75% του μισθού των εργαζομένων),
-Αναστολή καταβολής ασφαλιστικών εισφορών για 3 μήνες στους κλάδους του τουρισμού, των μεταφορών και του πολιτισμού – ψυχαγωγίας,
-Αναστολή πληρωμών των οικιακών λογαριασμών και των στεγαστικών δανείων για 3 μήνες των εργαζομένων που τίθενται σε καραντίνα.
16.Σουηδία: Νομοθετικά μέτρα
Α.Έκτακτη νομοθεσία στις 7/3/2020 για καθιέρωση συστήματος μικρής διάρκειας διαθεσιμότητας των εργαζομένων με ενισχυμένη αποζημίωση των εργαζομένων σε σχέση με το προηγούμενο σύστημα, το οποίο προβλέπει:
-Καταβολή 96% του μισθού για μείωση εργάσιμου χρόνου κατά 20%,
-Καταβολή 94% του μισθού για μείωση εργάσιμου χρόνου κατά 40%,
-Καταβολή 92,5% του μισθού για μείωση εργάσιμου χρόνου κατά 60%,
-Οι εργοδότες δύνανται να καταβάλλουν έως και το 50% του μισθού ενώ το κράτος καταβάλλει το υπόλοιπο 50% του μισθού. Σε ειδικές περιπτώσεις η κρατική συμμετοχή μπορεί να ανέλθει έως και 75% του μισθού,
-Οι παραπάνω ρυθμίσεις ισχύουν από 16 Μαρτίου 2020 και θα ισχύσουν όλο το έτος 2020.
Β.Συλλογικές Συμφωνίες
Ειδικότερες συλλογικές συμφωνίες μείωσης εργάσιμου χρόνου και ενισχυμένων αποζημιώσεων έχουν υπογραφεί από τις 16/3/2020 και μετά στους κλάδους του τουρισμού και των μεταφορών και για τους εργαζόμενους σε γραφεία και υπηρεσίες (white- collar workers).
17.Σλοβενία:Νομοθετικά μέτρα
Καθιέρωση συστήματος προσωρινής διαθεσιμότητας εργαζομένων για την αντιμετώπιση της κρίσης λόγω Covid 19, το οποίο προβλέπει:
-Καταβολή του 80% του μέσου μισθού, υπολογιζόμενο επί των καταβαλλομένων αποδοχών των 3 τελευταίων μηνών,
-Το 60% του μισθού καταβάλλεται από τον εργοδότη και το υπόλοιπο 40% από το κράτος,
Το σύστημα τίθεται σε ισχύ για μέγιστη περίοδο 3 μηνών.
18.Ηνωμένο Βασίλειο: Νομοθετικά μέτρα
Έκτακτη νομοθεσία καθιέρωσης συστήματος διατήρησης των θέσεων εργασίας για όλες τις επιχειρήσεις της χώρας η οποία προβλέπει την καταβολή από το κράτος μέρους του μισθολογικού κόστους για την αποφυγή απολύσεων λόγω της κρίσης του COVID-19 και θέτει ως προϋποθέσεις:
Η επιχείρηση να προσδιορίσει τους λόγους και τον αριθμό των εργαζομένων στους οποίους θα χορηγηθεί υποχρεωτική άδεια από την εργασία απουσίας λόγω COVID-19 και να τους ενημερώσει σχετικά,
-Το κράτος θα καλύψει το 80% του μισθού και με ανώτατο πλαφόν τις 2.500 £ μηνιαίως,
-Η διάρκεια επιχορήγησης μισθών είναι 3 μήνες με δυνατότητα παράτασης,
Από 1/6/2020, το κράτος θα καταβάλλει το 80% του μηνιαίου εισοδήματος των αυτοαπασχολουμένων με ανώτατο πλαφόν τις 2.500 £ μηνιαίως για μια περίοδο 3 μηνών και για όσους έχουν ετήσιο εισόδημα έως 50.000 £.
