Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Οι απώλειες σε θέσεις εργασίας θα φτάσουν τα 25 εκατομμύρια και στο εισόδημα των νοικοκυριών τα 3,4 τρισ. δολάρια. Το οικονομικό κλίμα παρουσιάζει άνευ προηγουμένου κατάρρευση και η βαθιά ύφεση δεν είναι πια μόνο μία πρόβλεψη. Βρίσκεται ήδη εδώ. Το ΑΕΠ αναμένεται να κάνει βουτιά έως και 24% στις ΗΠΑ στο δεύτερο τρίμηνο, ενώ στην Ευρώπη το μετριοπαθές σενάριο θέλει την εφετινή συρρίκνωση στο 5%. Τα μεγέθη ενδεχομένως να αποδειχθούν και χειρότερα και οι προειδοποιήσεις για κύμα πτωχεύσεων νοικοκυριών και επιχειρήσεων έχουν ήδη αρχίσει.
Ωστόσο αυτή η κρίση δεν έχει σε τίποτα να κάνει με την παγκόσμια πιστωτική ασφυξία του 2008 ή τη Μεγάλη Ύφεση (Depression ή Σύνθλιψη, όπως της ονόμασαν οι Αμερικανοί) της δεκαετίας του '30. Θυμίζει περισσότερο το πλήγμα από μία μεγάλη φυσική καταστροφή. Και αυτό ίσως αποδειχθεί το μόνο καλό στοιχείο.
Όλοι ξέρουν πως το πλήγμα θα είναι βαρύτατο, αλλά και όλοι ελπίζουν ότι η διάρκειά του θα είναι περιορισμένη. Κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα πόσο θα διαρκέσει η κρίση, αλλά οι οικονομολόγοι τονίζουν πως εάν οι κυβερνήσεις ανοίξουν εγκαίρως το δίχτυ ασφαλείας, επιχειρήσεις και νοικοκυριά θα μπορέσουν να ανακάμψουν πολύ ταχύτερα από ό,τι από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και την κρίση χρέους που ζήσαμε πριν από μία δεκαετία.
Αυτή τη φορά η οικονομία έχει πέσει σε κώμα γιατί εμείς από επιλογή μας τη ρίξαμε σε αυτό. Για να σωθούν ζωές πρέπει να σταματήσει κάθε μη απολύτως αναγκαία δραστηριότητα. Αυτή τη φορά η ύφεση δεν προκλήθηκε επειδή οι επιχειρήσεις και οι καταναλωτές είναι απρόθυμοι να δαπανήσουν, επειδή εξαντλήθηκε το ρευστό τους ή δεν έχουν πρόσβαση σε πιστώσεις. Αλλά επειδή τους απαγορεύεται ουσιαστικά να δαπανήσουν.
Όπως χαρακτηριστικά σχολιάζει και η Wall Street Journal η παγκόσμια οικονομία ολόκληρη θυμίζει περιοχή, που την χτύπησε τυφώνας, βάζοντας προσωρινό λουκέτο στα πάντα. Όσο καταστροφικό και εάν ακούγεται, είναι στην πραγματικότητα το μόνο ενθαρρυντικό. Γιατί τις φυσικές καταστροφές οι φορείς της οικονομίας της αντιμετωπίζουν ως προσωρινό φαινόμενο. Και όταν πια τελειώσουν, αφού μετρήσουν τις πληγές ξεκινούν και πάλι για την επιστροφή στο σημείο που βρίσκονταν πριν από το πλήγμα. Δεν είναι εύκολο καθόλου και απαιτεί παρεμβάσεις του κράτους στοχευμένες και ευρύτερες.
Το κλειδί σε μεγάλο βαθμό βρίσκεται στην αγορά εργασίας. Και εδώ η Ευρώπη φαίνεται να τα πηγαίνει καλύτερα, όπως ομολογούν όσοι την επέκριναν έως και πρόσφατα για την «άκαμπτη» νομοθεσία, για την απουσία πραγματικής ευελιξίας. Τα μέτρα στήριξης συνδέονται στις περισσότερες περιπτώσεις με υποχρέωση για διατήρηση των θέσεων εργασίας- κάτι που δεν συμβαίνει στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Για αυτό και οι έως τώρα προβλέψεις θέλουν την ανεργία στις ΗΠΑ, που τον Φεβρουάριο ήταν μόλις στο 3,5% να υπερβαίνει άμεσα το 10% και τελικά να φτάνει έως και το 20%.
Θα πρέπει πάντως να πούμε ότι ακόμη και στις ΗΠΑ η στήριξη δεν είναι λευκή επιταγή για όλες τις επιχειρήσεις. Στους κλάδους όπως αυτόν τον αεροπορικών εταιρειών που θα λάβουν μεγάλες ενισχύσεις συνοδεύται από δέσμευση για ελαχιστοποίηση των απολύσεων. Αυτή η νέα μεγάλη κρίση δεν έρχεται να 'τεστάρει" την ευελιξία της αγοράς εργασίας. Έρχεται να δοκιμάσει την ευελιξία του σύγχρονου καπιταλιστικού συστήματος, το οποίο έχει μία ευκαιρία να βγει πιο δυνατό.
