Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Μέσα στους επόμενους 3-4 μήνες αναμένεται να ξεκαθαρίσει οριστικά το τοπίο όσον αφορά τις αποδοχές των συνταξιούχων για τα επόμενα χρόνια. Με το ασφαλιστικό νομοσχέδιο που θα κατατεθεί μέσα στις επόμενες ημέρες στη Βουλή θα «κλειδώσουν» οι συντελεστές αναπλήρωσης βάσει των οποίων θα επανυπολογιστούν όλες οι κύριες συντάξεις.
Επίσης, θα αρθεί η περικοπή στις επικουρικές συντάξεις που κρίθηκε ως αντισυνταγματική από το ΣτΕ και η οποία επιβλήθηκε σε όσους είχαν άθροισμα κύριων και επικουρικών συντάξεων άνω των 1.300 ευρώ. Με την ψήφιση του νόμου, οι υπηρεσίες του ΕΦΚΑ θα κάνουν τον επανυπολογισμό τον Μάρτιο ή τον Απρίλιο και από αυτό το σημείο και μετά, όλοι οι συνταξιούχοι θα γνωρίζουν ποια θα είναι η σύνταξή τους στο εξής. Αντίστοιχα και οι ασφαλισμένοι θα έχουν σαφή εικόνα για το ύψος της σύνταξης που θα πάρουν όταν συνταξιοδοτηθούν.
Την άνοιξη, με την έκδοση της απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας, θα κριθεί οριστικά και το θέμα των αναδρομικών διεκδικήσεων. Με την απόφαση στα χέρια της, η κυβέρνηση θα λάβει τις αποφάσεις για τον τρόπο πληρωμής των αναδρομικών, κάτι βεβαίως που θα κριθεί από το ύψος τους. Μπορεί να χρειαστούν χρόνια για να καταβληθούν και τα τελευταία αναδρομικά. Το θετικό, ωστόσο, για τους συνταξιούχους είναι ότι για πρώτη φορά ύστερα από μια 10ετία ανασφάλειας θα έχουν μπροστά τους έναν «καθαρό διάδρομο» όσον αφορά το ύψος των αποδοχών τους, ενώ και οι ασφαλισμένοι -μισθωτοί και ελεύθεροι επαγγελματίες- θα μπορούν να προβλέψουν με μεγαλύτερη ασφάλεια το ύψος της σύνταξης που θα λάβουν όταν θα συμπληρώσουν τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης.
Το χρονοδιάγραμμα των αλλαγών
Το χρονοδιάγραμμα των αλλαγών έχει περίπου «κλειδώσει»:
1. Μέσα στον Ιανουάριο κατατίθεται το ασφαλιστικό νομοσχέδιο με τις αλλαγές στους συντελεστές υπολογισμού των κύριων συντάξεων, το νέο σύστημα υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών για τους αυτοαπασχολούμενους, αλλά και την άρση της αντισυνταγματικής περικοπής στις επικουρικές συντάξεις περίπου 300.000 συνταξιούχων. Το νομοσχέδιο αναμένεται να ψηφιστεί αρχές Φεβρουαρίου το αργότερο.
2. Μέχρι τον Απρίλιο (ιδανικά πριν από το Πάσχα) ο ΕΦΚΑ θα έχει κάνει τον επανυπολογισμό των συντάξεων που θα προκύψουν με βάση τα δεδομένα του νέου νόμου. Οι όποιες αυξήσεις θα δοθούν στους συνταξιούχους αναδρομικά από τον Οκτώβριο του 2019, καθώς τότε εκδόθηκε η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας.
3. Την άνοιξη -σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις- αναμένεται να εκδοθεί και η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για τις αναδρομικές διεκδικήσεις των συνταξιούχων, οι οποίες προκύπτουν από τις περικοπές του 2012, που έχουν ήδη κριθεί ως αντισυνταγματικές από το ΣτΕ.
4. Εφόσον προχωρήσει η έκδοση της απόφασης του ΣτΕ, η κυβέρνηση μέχρι το τέλος του καλοκαιριού θα έχει λάβει τις αποφάσεις της για τον τρόπο καταβολής των αναδρομικών (εφόσον υπάρξουν), ενώ μέχρι τότε θα έχει και σαφή εικόνα για τις δημοσιονομικές αντοχές του προϋπολογισμού, καθώς θα έχει προηγηθεί η τριπλή διαπραγμάτευση με τους θεσμούς: πρώτον, για την αξιοποίηση των κερδών από τα ANFAs και τα SMPs, δεύτερον, για τη μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων και, τρίτον, για τη δυνατότητα μεταφοράς υπερπλεονασμάτων από τη μια οικονομική χρήση στην άλλη.
Ξεκαθαρίζουν το επόμενο διάστημα
Τα επιμέρους μέτωπα που αναμένεται να ξεκαθαρίσουν επομένως μέσα στο επόμενο διάστημα είναι τα εξής:
1. Συντελεστές αναπλήρωσης: Με την αύξηση των συντελεστών αναπλήρωσης μπορούν να προσβλέπουν σε αυξήσεις όσοι έχουν συνταξιοδοτηθεί με περισσότερα από 30 χρόνια προϋπηρεσίας. Όχι όλοι όμως. Δύο μεγάλες κατηγορίες θα εξαιρεθούν. Πρώτον, αυτοί που ήδη έχουν «προσωπική διαφορά», δηλαδή αυτοί που λαμβάνουν μεγαλύτερη σύνταξη από αυτή που βγάζει ο υπολογισμός με βάση τον νόμο Κατρούγκαλου. Γι’ αυτούς τους συνταξιούχους, ακόμη κι αν προκύψει αύξηση, αυτή θα μειώσει το ύψος της προσωπικής διαφοράς. Δεύτερον, για συνταξιούχους συγκεκριμένων ταμείων που είχαν πιο «γενναιόδωρο» τρόπο υπολογισμού, η αύξηση του συντελεστή αναπλήρωσης από μόνη της μπορεί να μην προκαλέσει αυξήσεις. Εννοείται ότι δεν θα δουν καμία μεταβολή όσοι έχουν λιγότερα από 30 χρόνια προϋπηρεσίας. Επίσης, οι αυξήσεις γι’ αυτούς που έχουν πολλά ένσημα, θα κυμαίνονται από 2%-10% ανάλογα με τα χρόνια προϋπηρεσίας. Τις μεγαλύτερες αυξήσεις θα λάβουν όσοι έχουν εργαστεί για περισσότερες από 4 δεκαετίες, καθώς ο συντελεστής αναπλήρωσης, από 42%-43% που είναι σήμερα (για τα 40 χρόνια) θα αυξηθεί στο 50%-51%. Σε απόλυτα μεγέθη, τα ποσά των αυξήσεων θα κυμαίνονται από 20-180 ευρώ τον μήνα στα μικτά (και λιγότερο στα καθαρά λόγω των κρατήσεων υπέρ υγείας αλλά και των φόρων).
2. Επικουρικές συντάξεις: Οι αυξήσεις -επίσης αναδρομικές από τον Οκτώβριο- θα κινηθούν από 2 έως και 196 ευρώ, με τους συνταξιούχους του ΙΚΑ (οι οποίοι είχαν άθροισμα κύριων και επικουρικών συντάξεων άνω των 1.300 ευρώ) να λαμβάνουν τα περισσότερα χρήματα. Συνολικά, μεταβολή στην επικουρική τους σύνταξη θα δουν περίπου 460.000 συνταξιούχοι, αλλά τα μεγαλύτερα ποσά (τα οποία μαζί με τα αναδρομικά θα μπορούν να φτάνουν έως και τα 1.000 ευρώ) θα δικαιούνται περίπου 300.000 συνταξιούχοι.
3. Αναδρομικά: Όλα εξαρτώνται πλέον από την απόφαση του ΣτΕ. Μετά τη συνεδρίαση της Παρασκευής, η σκυτάλη περνάει στην Ολομέλεια, η οποία θα αποφασίσει ουσιαστικά τον τελικό λογαριασμό. Ένας δημοσιονομικός λογαριασμός ο οποίος μπορεί να είναι από μηδενικός (στην ακραία περίπτωση ολοκληρωτικής ήττας των συνταξιούχων) έως και να φτάνει τα 26 δισ. ευρώ (στο επίσης ακραίο σενάριο όπου οι συνταξιούχοι θα πάρουν αναδρομικά για όλη την περίοδο από το 2013 μέχρι και το τέλος του 2018). Περισσότερες πιθανότητες -σύμφωνα με τους ειδικούς, αν και είναι παρακινδυνευμένο να προδικάζει κανείς απόφαση του ΣτΕ- είναι οι συνταξιούχοι να δικαιωθούν για το δεκάμηνο από τον Ιούνιο του 2015 μέχρι και τον Απρίλιο του 2016 (καθώς τον Μάιο ενεργοποιήθηκε ο νόμος Κατρούγκαλου) και να μοιραστούν ένα ποσό της τάξεως των 3,9 δισ. ευρώ. Αναδρομικά θα εισπράξουν σχεδόν όλοι οι συνταξιούχοι, καθώς αντισυνταγματική έχει κριθεί -μεταξύ άλλων- και η κατάργηση της 13ης και της 14ης σύνταξης ύψους 800 ευρώ σε ετήσια βάση μετά τις περικοπές του 1ου μνημονίου. Η απόφαση του ΣτΕ θα ανοίξει τον δρόμο για τη λήψη των τελικών αποφάσεων από την πλευρά της κυβέρνησης, η οποία -ανάλογα με το ποσό- θα «σπάσει» το δημοσιονομικό κόστος σε δύο ή περισσότερους προϋπολογισμούς, ενώ θα επιδιώξει να διαπραγματευτεί με τους θεσμούς το ενδεχόμενο η δαπάνη να μην προσμετρηθεί στον υπολογισμό του πρωτογενούς πλεονάσματος (με βάση τον μνημονιακό ορισμό), ώστε η επιστροφή των αναδρομικών να μην επηρεάσει και την πολιτική μείωσης φόρων που θέλει να ασκήσει η κυβέρνηση.
4. Μηχανισμός ενίσχυσης χαμηλοσυνταξιούχων: Υπάρχει ως πρόθεση από την πλευρά της κυβέρνησης, αλλά το καθοριστικό στοιχείο που θα κρίνει τις τελικές αποφάσεις (οι οποίες θα υλοποιηθούν προς το τέλος του 2020) είναι ο δημοσιονομικός χώρος. Η κυβέρνηση έχει εγγράψει στον φετινό προϋπολογισμό ποσό της τάξεως των 980 εκατ. ευρώ και με αυτό θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν όλες οι δαπάνες που θα προκύψουν από το ασφαλιστικό νομοσχέδιο που θα έρθει τις επόμενες ημέρες στη Βουλή.
