Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Πολύ γρήγορα θα χρειαστεί να ξεχάσουν το εορταστικό κλίμα τα στελέχη του οικονομικού επιτελείου, καθώς με την αλλαγή του χρόνου θα ξεκινήσουν και πάλι οι εντατικές διαβουλεύσεις με τους εκπροσώπους των θεσμών. Στο επίκεντρο, εκτός από την προώθηση της 5ης μεταμνημονιακής αξιολόγησης -τα κλιμάκια αναμένονται στην Αθήνα γύρω στις 20 Ιανουαρίου-, θα βρεθεί το θέμα της αλλαγής χρήσης των ANFAs και SMPs, προκειμένου τα ποσά να χρησιμοποιηθούν για την τόνωση των επενδύσεων. Οι συζητήσεις σε τεχνικό επίπεδο έχουν ήδη ξεκινήσει, καθώς τα χρονικά περιθώρια είναι ασφυκτικά.
Ακόμη και αν ανάψει το «πράσινο φως» στο Eurogroup του Μαρτίου, όπως αναμένεται, οι υπηρεσίες στην Ελλάδα θα πρέπει να τρέξουν με πολύ γρήγορο ρυθμό την υπόθεση, ώστε μόλις εκταμιευτούν από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας τα κονδύλια που θα αλλάξουν χρήση, να μην κατευθυνθούν απευθείας στον λογαριασμό για το χρέος (στον οποίο ήδη συσσωρεύονται περί τα 32 δισ. ή κατ’ άλλους περί τα 37 δισ. ευρώ), αλλά να δοθούν για τη χρηματοδότηση επενδύσεων.
Σύμφωνα με αρμόδιο κυβερνητικό παράγοντα, η διαπραγμάτευση για την αλλαγή χρήσης στα ANFAs και SMPs ενσωματώνει την εξής σημαντική τεχνική δυσκολία: τα χρήματα, εφόσον αποφασιστεί να διοχετευτούν για ενίσχυση των επενδύσεων, θα πρέπει να δαπανηθούν μέσα στο 2020. Άρα, ακόμη και αν η κυβέρνηση έχει έτοιμη λίστα επενδύσεων μετά τον Μάρτιο του 2020 -στο Eurogroup του συγκεκριμένου μήνα αναμένεται να εξεταστεί οριστικά το ελληνικό αίτημα- θα πρέπει να επιδοθεί σε αγώνα δρόμου αμέσως μετά, προκειμένου να καταφέρει να απορροφήσει τα χρήματα.
Λίστα επενδύσεων
Υπό αυτά τα δεδομένα, το ζητούμενο για το οικονομικό επιτελείο είναι, ταυτόχρονα με τις διαπραγματεύσεις για την αλλαγή χρήσης των κονδυλίων, να συντάξει και μια λίστα «ώριμων» επενδύσεων, οι οποίες όχι μόνο θα μπορούν να υλοποιηθούν, αλλά να καταστεί εφικτή η απορρόφηση των πόρων μέσα σε λίγους μήνες. Αναφορές έχουν ήδη υπάρξει: ο Βόρειος Οδικός Άξονας της Κρήτης, μονάδες διαχείρισης απορριμμάτων, δίκτυα φυσικού αερίου της Μακεδονίας αλλά και έργα σε τομείς όπως η Παιδεία και η Υγεία. Το συγκεκριμένο εγχείρημα ενσωματώνει αυξημένο βαθμό δυσκολίας, αλλά η σύνταξη της τελικής λίστας με τις επενδύσεις αποκτά ξεχωριστό ενδιαφέρον, καθώς η δυνατότητα απορρόφησης συνιστά βασικό θέμα που θα θέσουν και οι ξένοι.
Τo ύψος των χρημάτων δεν έχει ακόμη «κλειδώσει», καθώς μένει να διευκρινιστεί αν η αλλαγή χρήσης θα αφορά μόνο τα κέρδη που θα εγκριθούν από εδώ και στο εξής (η επόμενη δόση θα εγκριθεί με την ολοκλήρωση της 6ης μεταμνημονιακής αξιολόγησης) ή αν θα συμπεριληφθεί και η δόση που εγκρίθηκε στο τελευταίο Eurogroup του 2019 και η οποία εκταμιεύτηκε χθες από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (το ύψος της ανήλθε στα 644 εκατ.). Σε κάθε περίπτωση, το διακύβευμα είναι μεγάλο, καθώς το ποσό που εκκρεμεί να εισπράξει η Ελλάδα μέχρι και το 2022, οπότε και ολοκληρώνεται η περίοδος της μεταμνημονιακής αξιολόγησης (και μαζί με αυτήν και η επιστροφή των κερδών από τα ANFAs και τα SMPs), ξεπερνά τα 5 δισ. (μαζί με τα 644 εκατ. που βρίσκονται πλέον στον τραπεζικό λογαριασμό της Ελλάδας).
Η κόκκινη γραμμή
Το κρίσιμο ζήτημα είναι το πώς θα επηρεαστούν τα δημοσιονομικά και μακροοικονομικά μεγέθη από την πιθανή αλλαγή χρήσης των ANFAs και των SMPs. Το συγκεκριμένο θέμα απασχολεί ήδη τις διαβουλεύσεις που γίνονται σε τεχνικό επίπεδο, καθώς η πλευρά των θεσμών δεν φαίνεται να επιθυμεί το συγκεκριμένο ποσό να χρησιμοποιηθεί ως μηχανισμός έμμεσης μείωσης των πρωτογενών πλεονασμάτων. Πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό; Το υπουργείο Οικονομικών να χρηματοδοτήσει τις επενδύσεις με τους συγκεκριμένους πόρους και στη συνέχεια να περικόψει τη δαπάνη του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, απελευθερώνοντας -έμμεσα- δημοσιονομικό χώρο για τη χρηματοδότηση άλλων μέτρων, όπως οι μειώσεις φορολογικών συντελεστών.
Το επιθυμητό των θεσμών, αν δώσουν την τελική έγκριση, θα είναι να τονωθεί η επενδυτική δαπάνη της χώρας και αυτό με τη σειρά του να διασφαλίσει έναν όσο το δυνατόν μεγαλύτερο ρυθμό ανάπτυξης για την επόμενη χρονιά. Ούτως ή άλλως, ο πήχης των επενδύσεων είναι ψηλά για το επόμενο έτος, καθώς η πρόβλεψη για ρυθμό ανάπτυξης 2,8% έχει στηριχτεί στην εκτίμηση ότι οι επενδύσεις θα αυξηθούν με ρυθμό τουλάχιστον 13% κατά τη διάρκεια του 2020. Ουσιαστικά, το ποσό των 5 δισ. ευρώ των εκκρεμών εκταμιεύσεων από τα κέρδη των ελληνικών ομολόγων, αντιστοιχεί σε 2,5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ «σπασμένες» σε τρεις οικονομικές χρήσεις. Έτσι, η αλλαγή χρήσης των κεφαλαίων μπορεί να ενισχύσει το ΑΕΠ ακόμη και κατά 0,7%-0,8% σε ετήσια βάση.
Μηχανισμός για τα χρέη
Στο δεύτερο 15νθήμερο του Ιανουαρίου αναμένονται στην Αθήνα οι επικεφαλής των θεσμών για την 5η μεταμνημονιακή αξιολόγηση. Η επίσκεψη θα διαρκέσει και πάλι μερικά 24ωρα, ενώ στη συνέχεια οι θεσμοί θα αναλάβουν να συντάξουν την 5η έκθεση ενισχυμένης εποπτείας, η οποία θα πρέπει να είναι έτοιμη μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου. Η 5η έκθεση δεν συνδέεται με εκταμίευση δόσης αλλά θα ρίξει «φως» σε πολλά ανοικτά θέματα. Μεταξύ άλλων, η πορεία αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου (η Ελλάδα έχει αναλάβει τη δέσμευση να αποπληρώσει το μεγαλύτερο μέρος των ληξιπρόθεσμων οφειλών μέχρι το τέλος του 2020), η πορεία των αποκρατικοποιήσεων, αλλά και η πορεία αποκλιμάκωσης των «κόκκινων» δανείων. Σε αυτή τη μεταμνημονιακή αξιολόγηση, το βάρος αναμένεται να πέσει στην προετοιμασία του πλαισίου ρύθμισης των ληξιπρόθεσμων οφειλών των πολιτών μετά τον Απρίλιο. Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί ότι δεν θα υπάρξει άλλη παράταση στην πλατφόρμα για τα «κόκκινα» στεγαστικά δάνεια. Ωστόσο, μετά τον Απρίλιο, θα πρέπει να ετοιμαστεί ο νέος μηχανισμός τακτοποίησης των χρεών, ο οποίος θα αγγίζει όχι μόνο τα «κόκκινα» στεγαστικά δάνεια των πολιτών, αλλά και όλες τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις, είτε αυτές αφορούν το Δημόσιο, είτε τις τράπεζες.
