Από την έντυπη έδκοση
Της Σοφίας Εμμανουήλ
[email protected]
Σημαντικές ευκαιρίες αλλά και προκλήσεις αναδύονται στην ψηφιακή εποχή για την αγορά της πίτσας, τόσο στην Ελλάδα, όπου o κλάδος ανακάμπτει μετά τη λαίλαπα της οικονομικής κρίσης, όσο και παγκοσμίως, όπου το μέγεθός της αγοράς προβλέπεται να ξεπεράσει τα 233 δισ. δολάρια μέχρι το 2023 (έρευνα Business Wire), με μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης πάνω από 10% την περίοδο 2019 έως 2023.
Παράγοντες όπως ο αυξανόμενος αστικός πληθυσμός, το διαθέσιμο εισόδημα, οι καταναλωτικές τάσεις στον πληθυσμό της νεολαίας και η ανάπτυξη της αγοράς γρήγορου φαγητού (fast food), σύμφωνα με διεθνείς αναλυτές, αναμένεται τα επόμενα χρόνια να κινητοποιήσουν κεφάλαια στην παγκόσμια αγορά πίτσας, η αξία της οποίας σήμερα εκτιμάται γύρω στα 145 δισ. δολάρια (144,68 δισ. δολ. σύμφωνα με τις εκτιμήσεις για το 2018 του Euromonitor International).
Την ίδια στιγμή αναδύονται παράγοντες κινδύνου όπως οι διακυμάνσεις στις τιμές των πρώτων υλών και τα λειτουργικά κόστη, ενώ προκλήσεις για τα δίκτυα πίτσας προβάλλουν η επιταχυνόμενη online βιομηχανία πίτσας στις ανεπτυγμένες οικονομίες, η αυξανόμενη ζήτηση για κατεψυγμένη πίτσα, η επέκταση των εστιατορίων με ένταξη της πίτσας στο βασικό τους μενού, αλλά και οι σύγχρονες τάσεις όπως π.χ. τα τρόφιμα χωρίς γλουτένη. «Κλειδί» για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων του κλάδου είναι το marketing, ενώ οι ταχύτητες στην αγορά διαφοροποιούνται στα διάφορα κανάλια: εταιρείες delivery (Home Delivery / Take Away), εστιατόρια με πλήρη γκάμα υπηρεσιών εστίασης και καταστήματα γρήγορου φαγητού.
Διεθνώς, η ταχύτερα αναπτυσσόμενη αγορά είναι η ευρωπαϊκή και κυρίως οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Εξάλλου, η πίτσα -μαζί με τη μακαρονάδα-θεωρείται κατ’ εξοχήν ιταλικό φαγητό, με πατρίδα τη Νάπολη. Η ιταλική κυβέρνηση προστατεύει με νόμο την παραδοσιακή ιταλική πίτσα, αλλά υπάρχει και η καναδική εκδοχή με πιο χοντρή ζύμη και περισσότερα υλικά. Πάντως σύγχρονες μελέτες αποδίδουν τη σύλληψη της ιδέας της πίτσας στους Αρχαίους Έλληνες, που ονόμαζαν αυτό το φαγητό πλακούντα, το οποίο στα βυζαντινά χρόνια πήρε το όνομα πίτα.
Στην Ελλάδα, η αγορά πίτσας, που έφθανε σχεδόν τα 400 εκατ. ευρώ το 2008, με βάση εκτιμήσεις παραγόντων της αγοράς, μετά από δέκα χρόνια οικονομικής κρίσης έχασε μεγάλο μέρος της αξίας της αφού παίκτες με ηγετικά μερίδια έγραψαν απώλειες που κυμάνθηκαν πάνω από 40% με 50%, ενώ πολλές μικρές εταιρείες εξαφανίστηκαν από τον «χάρτη» της εστίασης, μη μπορώντας να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις του σκληρού ανταγωνισμού όταν μειώθηκε η «πίτα» της αγοράς. Εξάλλου, οι αλυσίδες πίτσας δέχθηκαν μεγαλύτερες πιέσεις την περίοδο της τελευταίας δεκαετίας, συγκριτικά με άλλες υποαγορές της εστίασης και επηρεάστηκαν όταν οι Έλληνες μείωσαν τις εξόδους για φαγητό πριμοδοτώντας το delivery - μια τάση που ενισχύεται.
Ισχυρά σήματα Κυρίαρχη θέση στην ελληνική αγορά διατηρεί η Pizza Fan. Η Φανάτικς Πίτσα, που έχει το δικαίωμα χρήσης του σήματος, πραγματοποιεί κύκλο εργασιών άνω των 27 εκατ. ευρώ και ελέγχει το μεγαλύτερο μερίδιο με δίκτυο 74 υποκαταστημάτων και με στόχο να τα διπλασιάσει σε όλη την επικράτεια.
Η Anatron, ο Master Franchisee που αναπτύσσει την Domino’s Pizza στην Ελλάδα, με δίκτυο άνω των 30 σημείων πώλησης, με πάνω από το 1/3 εταιρικά, «τρέχει» με διψήφιο ποσοστό ανάπτυξης, πραγματοποιώντας ετήσιο κύκλο εργασιών 16 εκατ. ευρώ. Η Domino’s Pizza, η μεγαλύτερη εταιρεία διανομής πίτσας παγκοσμίως, έχει βρει το βηματισμό της μετά τις προκλήσεις της εγχώριας ύφεσης και βλέπει την κερδοφορία της να αυξάνεται, ωστόσο σε διεθνές επίπεδο βρίσκεται αντιμέτωπη με προκλήσεις.
Η Pizza Hut σταθεροποιεί τη θέση της μετά την αναδιάρθρωση του δικτύου των 16 καταστημάτων της από τη Food Plus που αναπτύσσει το σήμα (έχει στο χαρτοφυλάκιό της και την KFC) και η οποία έχει πετύχει το στόχο της για αύξηση του τζίρου (το 2018 ο κύκλος εργασιών της Food Plus ανήλθε σε 16,2 εκατ. ευρώ ενισχυμένος κατά 7,6%), αν και ακόμη καταγράφει ζημιές.
Προσβλέπει, πάντως, σε περαιτέρω βελτίωση μεγεθών εν όψει της σταθεροποίησης του οικονομικού κλίματος, έχοντας προχωρήσει σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου 0,55 εκατ. ευρώ, έκδοση ομολογιακού 2 εκατ. ευρώ και λαμβάνοντας παράταση για αποπληρωμή δανειακών υποχρεώσεων προς τις πιστώτριες τράπεζες. Ας σημειωθεί ότι πρόσφατα δόθηκε άδεια στην Yum International S.a.RL για τη λειτουργία των καταστημάτων της Pizza Hut στην Ελλάδα ως franchise (sub-franchise).
Η L’Artigiano, ελληνική εταιρεία που ιδρύθηκε το 1993, έχει εδραιώσει τη θέση της δίπλα στα πολυεθνικά σήματα και τους ισχυρούς του κλάδου, επενδύοντας συστηματικά σε νέα προϊόντα και υπηρεσίες. Ενισχύει με σταθερούς ρυθμούς το μερίδιό της μέσω του δικτύου των 19 καταστημάτων που διαθέτει, ενώ οι πωλήσεις της που κυμαίνονται στα 2,5 εκατ. ευρώ αναπτύσσονται με διψήφιο ρυθμό.
Στην περίπτωση της Roma Pizza ο κύκλος εργασιών κυμαίνεται σε 1,4 εκατ. ευρώ και επιβραδύνθηκε το 2018, αν και η εταιρεία εμφάνισε κέρδη μετά από φόρους 129.540 ευρώ από ζημιές 24.577 ευρώ στην προηγούμενη χρήση. Η συγγενής εταιρεία Ελληνική Βιομηχανία Τροφίμων Α.Ε. εμφανίζει πωλήσεις 0,573 εκατ. ευρώ στη χρήση 2018 από 0,698 εκατ. ευρώ στην προηγούμενη χρήση, με ίδια κεφάλαια 1.390.097,31 ευρώ έναντι 1.418.316,83 ευρώ αντίστοιχα.
Οι τάσεις
Αν και οι συνθήκες στην αγορά της πίτσας είναι ευμετάβλητες, υπάρχει συνεχής επενδυτική κινητικότητα. Στο πλαίσιο αυτό, η Papa Johns αναζητά μοντέλο επανατοποθέτησης, ενώ ενδεικτική είναι η επέκταση υφιστάμενων ομίλων στην κατηγορία της πίτσας. Για παράδειγμα, ο Όμιλος Εστίασης Vivartia, που έχει διευρύνει τα τελευταία χρόνια τις δραστηριότητές του στον τομέα της εστίασης (π.χ. μέσω του Forky, στον τομέα μαγειρευτού φαγητού, μέσω της It’s All Grεεk, στην κατηγορία ψητοπωλείου κ.α.) έχει κάνει άνοιγμα στις ιταλικές γεύσεις, με το Forno Luca, αλλά και το Bistro Dei Cavalieri, ένα ιταλικό μπιστρό με χειροποίητη pizza που ψήνεται σε ξυλόφουρνο.
Όμως, το ενδιαφέρον στην αγορά της πίτσας εστιάζεται κυρίως στον τομέα του delivery, κάτι που αποτελεί πρόκληση ευρύτερα για τους επιχειρηματίες της εστίασης. Η τάση επιβεβαιώθηκε με επενδυτικές κινήσεις, όπως η εξαγορά της πλατφόρμας Deliveras.gr το 2017 από τη γερμανική Delivery Hero, η οποία είχε ήδη αποκτήσει το e-food.gr και εν συνεχεία εξαγόρασε και την τουρκική Yemek Sepeti, η οποία στο μεταξύ είχε εξαγοράσει μια άλλη ελληνική πλατφόρμα παραγγελιών, την Clickdelivery.gr.
Καινοτομία αλλά και προκλήσεις
H μεγαλύτερη μελλοντική πρόκληση για τον κλάδο της πίτσας, όπως και ευρύτερα της εστίασης, φαίνεται να έρχεται από την τεχνολογία. Στις αρχές Οκτωβρίου έγινε η επίσημη παρουσίαση ενός ρομπότ που μπορεί να φτιάξει 300 πίτες σε μία ώρα! Η Picnic, μια startup από το Seattle έχει αναπτύξει μια καινοτόμο τεχνολογία με λύσεις της Robotics-as-a-Service (RaaS). Είναι η πρώτη έξυπνη, αυτοματοποιημένη πλατφόρμα για τη βιομηχανία τροφίμων και εστίασης η οποία έχει λάβει δίπλωμα ευρεσιτεχνίας στις ΗΠΑ και βγαίνει στην αγορά.
Αν σκεφθεί κανείς ότι το συγκεκριμένο σύστημα μπορεί να φτιάξει την πίτσα «συναρμολογώντας» ταυτόχρονα τα υλικά πάνω στη ζύμη -τοποθετώντας δηλαδή την πίτα στο κέντρο μιας εστίας, απλώνοντας τη σάλτσα, το τυρί, τα αλλαντικά κ.ο.κ.- αντιλαμβάνεται τη μεγάλη εξοικονόμηση κόστους. Εξάλλου, οι επιχειρήσεις του κλάδου επωμίζονται μεγάλα κόστη για υψηλής ποιότητας πρώτες ύλες, ενώ μεγάλο είναι και το εργατικό κόστος. Οι νέες τεχνολογίες έρχονται να καλλιεργήσουν προσδοκίες, αναδύοντας ωστόσο κινδύνους για εκατ. θέσεις εργασίας.
Καθώς οι καταναλωτικές συνήθειες αλλάζουν, η διεθνής βιομηχανία πίτσας μετασχηματίζεται. Ενδεικτικά, στην Αυστραλία Domino’s και Pizza Hut ανταγωνίζονται επιθετικά στις τιμές. Στη βρετανική αγορά η Pizza Express (έχει παρουσία και στην Ελλάδα) διαπραγματεύεται αναδιάρθρωση δανείων, την ώρα που Strada και Prezzo έχουν κλείσει εκατοντάδες καταστήματα. Οι εξελίξεις επηρέασαν και την βρετανική Domino’s Pizza, που σχεδιάζει να εγκαταλείψει Ελβετία, Ισλανδία, Νορβηγία και Σουηδία. Επίσης η Pizza Hut αποφάσισε να κλείσει 500 εστιατόρια στην Αμερική και να εστιάσει σε delivery και carryout.
