Από την έντυπη έκδοση
Του Στέλιου Παπαπέτρου
[email protected]
Στο τελικό στάδιο της επεξεργασίας βρίσκεται πλέον το σχέδιο νόμου για το νέο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας, το οποίο θα έρθει προς ψήφιση στη Βουλή μέχρι το τέλος του Ιανουαρίου του 2020.
Οι βασικοί άξονες του νομοσχεδίου που θα καταθέσει το υπουργείο Εργασίας περιλαμβάνουν ένα εντελώς διαφορετικό σύστημα υπολογισμού των εισφορών για 1,4 εκατ. ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους από αυτό που ισχύει μέχρι σήμερα για κύρια σύνταξη, επικουρική και εφάπαξ παροχές, μείωση των ασφαλιστικών εισφορών των μισθωτών σε χρονικό ορίζοντα τεσσάρων ετών -αρχής γενομένης από το δεύτερο εξάμηνο του 2020-, αλλά και θεμελιώδεις αλλαγές στην επικουρική ασφάλιση για τους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας από το 2021.
Η πρόταση του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων προβλέπει ότι μετά την 1η Ιανουαρίου του 2021 η επικουρική σύνταξη δεν θα εξαρτάται αποκλειστικά από τα έτη της ασφάλισης και τις αποδοχές του ασφαλισμένου, αλλά και από την απόδοση του χαρτοφυλακίου του ατομικού του λογαριασμού, ενώ οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας θα έχουν τη δυνατότητα διαφορετικών επιλογών αξιοποίησης του λογαριασμού τους βάσει των ατομικών τους αναγκών.
Για τους ασφαλισμένους αγρότες στον πρώην ΟΓΑ θα διατηρηθεί το κατώτατο ύψος των ασφαλιστικών τους εισφορών και σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας δεν προκύπτει οποιαδήποτε αύξηση εισφορών, παρά μόνο στρογγυλοποιήσεις ή μειώσεις. Επίσης, οι προτεινόμενες αλλαγές θα συμπεριλάβουν και όλο το πλαίσιο των αλλαγών που επιτάσσουν οι πρόσφατες αποφάσεις της 4ης Οκτωβρίου του 2019 του ΣτΕ, με τις οποίες κρίθηκαν αντισυνταγματικές βασικές διατάξεις του νόμου 4387/16.
Επτά νέες κατηγορίες
Το πρώτο πεδίο των θεμελιακών παρεμβάσεων του νέου ασφαλιστικού νομοσχεδίου αφορά τη ριζική αλλαγή του τρόπου υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών σε εμπόρους, βιοτέχνες, καταστηματάρχες, δικηγόρους, γιατρούς, μηχανικούς, δηλαδή στους ασφαλισμένους στα πρώην ταμεία ΟΑΕΕ και ΕΤΑΑ. Ουσιαστικά, με τις αλλαγές που θα επέλθουν καταργούνται βασικές διατάξεις του λεγόμενου νόμου Κατρούγκαλου.
Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας εκτιμά ότι οι ρυθμίσεις του συγκεκριμένου νόμου βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με τις απαιτήσεις που θέτει η δημογραφική πρόκληση, μειώνουν τον βαθμό ανταποδοτικότητας του συστήματος, ενισχύουν την εισφοροδιαφυγή και επιβάλλουν ισχυρά αντικίνητρα παραμονής στην αγορά εργασίας και την ασφάλιση. Για τους λόγους αυτούς προχωρά σε μια συνεκτική δέσμη μεταρρυθμίσεων στο ασφαλιστικό που περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:
Για τους αυτοαπασχολούμενους, ελεύθερους επαγγελματίες & αγρότες, διαμορφώνεται ένα νέο, καινοτόμο και ανταποδοτικό σύστημα ελεύθερης και ευέλικτης επιλογής ασφαλιστικών εισφορών. Έτσι, ο κάθε ασφαλισμένος θα μπορεί να επιλέγει μεταξύ επτά διαφορετικών ασφαλιστικών κατηγοριών και να αλλάζει ελεύθερα την επιλογή του. Στο νέο σύστημα θα υπάρχει μάλιστα πρόνοια για ευνοϊκή μεταχείριση όλων των νεοεισερχόμενων στην ασφάλιση. Τα νέα ποσά εισφορών για την καθεμιά από τις επτά κατηγορίες επαγγελματιών για την κύρια σύνταξη και τον κλάδο υγείας θα είναι τα ακόλουθα:
Έως 5 έτη ασφάλισης: 126 ευρώ. Μετά τη συμπλήρωση πέντε ετών ασφάλισης: 1η κατηγορία 210 ευρώ, 2η 252 ευρώ, 3η 302 ευρώ, 4η 363 ευρώ, 5η 435 ευρώ και 6η 566 ευρώ.
Εισφορές επικούρησης και εφάπαξ
Διαφορετικά επίπεδα ασφαλιστικών εισφορών θεσπίζονται με την προωθούμενη μεταρρύθμιση του υπουργείου Εργασίας, για πρώτη φορά, και για τους περίπου 250.000 μη μισθωτούς που έχουν επικουρική ασφάλιση ή ασφάλιση για εφάπαξ παροχή. Στο νέο σύστημα αποσυνδέεται ο υπολογισμός της ασφαλιστικής εισφοράς από τον κατώτατο βασικό μισθό άγαμου μισθωτού των 650 ευρώ που είναι σήμερα και θεσπίζονται τρία επίπεδα εισφορών. Από τα τρία νέα επίπεδα εισφορών, το πρώτο, δηλαδή το κατώτατο επίπεδο, αντιστοιχεί στο ύψος των εισφορών που ισχύει με βάση τις ρυθμίσεις του νόμου Κατρούγκαλου.
Συγκεκριμένα, για τις εισφορές επικουρικής ασφάλισης το πρώτο επίπεδο των εισφορών διαμορφώνεται στα 42 ευρώ τον μήνα, το δεύτερο στα 51 ευρώ και το τρίτο στα 61 ευρώ. Να επισημανθεί ότι εξαιτίας ήδη νομοθετημένης μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών στις επικουρικές συντάξεις από την 1η Ιουνίου του 2022, οι παραπάνω εισφορές ισχύουν από 1/1/2020 έως 30/5/2022. Από 1η/6/2022 και μετά, το 1ο επίπεδο διαμορφώνεται στα 39 ευρώ, το 2ο στα 47 και το 3ο στα 56 ευρώ το μήνα. Σε ό,τι αφορά τις εισφορές που θα καταβάλλουν οι ασφαλισμένοι για το εφάπαξ, το πρώτο επίπεδο ορίζεται στα 26 ευρώ, που αντιστοιχούν στις σημερινές εισφορές που καταβάλλουν οι μη μισθωτοί για εφάπαξ, το δεύτερο επίπεδο ορίζεται στα 31 ευρώ και το τρίτο στα 37 ευρώ τον μήνα.
Και σε αυτή την περίπτωση οι ασφαλισμένοι θα μπορούν μόνοι τους να επιλέγουν, ελεύθερα, το επίπεδο των εισφορών τους με βάση την εισφοροδοτική τους ικανότητα, ενώ δεν θα αλλάξει το σύστημα υπολογισμού της επικουρικής σύνταξης και του εφάπαξ. Επίσης, προβλέπεται ότι οι εισφορές θα αναπροσαρμόζονται σε ετήσια βάση σύμφωνα με τον συντελεστή που διαμορφώνεται κατά 50% από το ποσοστό μεταβολής του ΑΕΠ και κατά 50% από το ποσοστό μεταβολής του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή.
Αποφάσεις του ΣτΕ
Το ΣτΕ με τις αποφάσεις της 4ης Οκτωβρίου του 2019 «ξήλωσε» τέσσερις βασικές διατάξεις του νόμου Κατρούγκαλου οι οποίες αφορούν τον τρόπο υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών 1,5 εκατ. αυτοαπασχολουμένων, στο ποσό των 1.300 που είχε τεθεί ως πλαφόν (άθροισμα) στις κύριες και επικουρικές συντάξεις, στα ποσοστά αναπλήρωσης των συντάξεων που υπολογίζονται με βάση το νόμο 4387/16 και στον τρόπο με τον οποίο έγινε ο υπολογισμός των επικουρικών συντάξεων.
Έτσι, οι ρυθμίσεις που «κλείδωσαν» με βάση τις αποφάσεις του ΣτΕ, αφορούν:
α) τη θέσπιση νέων βελτιωμένων, δηλαδή πιο υψηλών, συντελεστών αναπλήρωσης των συντάξεων για όσους έχουν πολλά έτη ασφάλισης (πάνω από 30), με αποτέλεσμα να οδηγήσει σε αύξηση συντάξεων,
β) την αλλαγή του νέου συστήματος εισφορών για τους αυτοαπασχολούμενους και
γ) την αποκατάσταση των επικουρικών συντάξεων για όσους συνταξιούχους είχαν υποστεί περικοπές επειδή το άθροισμα κύριας και επικουρικής σύνταξης υπερέβαινε τα 1.300 ευρώ. Οι αυξήσεις στις επικουρικές συντάξεις εκτιμάται ότι μεσοσταθμικά θα είναι της τάξης των 99 ευρώ.
