Από την έντυπη έκδοση
Του Νίκου Μπέλλου
[email protected]
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες άνοιξαν τον δρόμο για τη νέα βιομηχανική επανάσταση της Ευρώπης, μέσω της ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η οποία θα ξεκινήσει να υλοποιείται τους επόμενους μήνες και θα ολοκληρωθεί με την επίτευξη του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας, δηλαδή μηδενικές εκπομπές άνθρακα, το αργότερο μέχρι το 2050. Όπως τονίζεται στα συμπεράσματα της συνόδου, ο μελλοντικός μηχανισμός δίκαιης μετάβασης θα παράσχει προσαρμοσμένη στήριξη στις περιφέρειες και στους τομείς που επηρεάζονται περισσότερο από τη μετάβαση.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εκφράζει ικανοποίηση για την εξαγγελία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι οι μελλοντικές προτάσεις της θα έχουν στόχο τη διευκόλυνση επενδύσεων ύψους 100 δισ. ευρώ μέσω του μηχανισμού δίκαιης μετάβασης. Η χρηματοδότηση των προσπαθειών μετασχηματισμού πρέπει να συνεχιστεί και μετά το 2030. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα, η μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα θα δημιουργήσει σημαντικές ευκαιρίες, όπως δυνατότητες για οικονομική ανάπτυξη, για νέα επιχειρηματικά μοντέλα και αγορές, για νέες θέσεις εργασίας και τεχνολογική ανάπτυξη. Οι μακρόπνοες πολιτικές για την έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία θα παίξουν καίριο ρόλο.
1 τρισ. ευρώ από την ΕΤΕπ
Ειδικότερα, η επίτευξη του στόχου του 2050 θα απαιτήσει σημαντικές δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις. Στο πλαίσιο αυτό, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επικροτεί και υποστηρίζει την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) ότι προτίθεται να στηρίξει επενδύσεις ύψους 1 τρισ. ευρώ στη δράση για το κλίμα και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα την περίοδο 2021-2030. Υπογραμμίζει ότι το επόμενο ΠΔΠ θα συμβάλει σημαντικά στη δράση για το κλίμα. Το πρόγραμμα InvestEU, που θα διαδεχθεί από το 2021 το επενδυτικό πακέτο Γιούνκερ έχει σημαντικό ρόλο στη μόχλευση ιδιωτικών επενδύσεων για τη μετάβαση. Η Κομισιόν εκτιμά ότι για την επίτευξη του στόχου της ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας θα απαιτηθούν μέχρι το 2030 ετήσιες επενδύσεις ύψους 260 δισ. ευρώ, οι οποίες αντιστοιχούν περίπου στο 1,5% του ΑΕΠ του 2018. Για την επένδυση αυτή θα χρειαστεί κινητοποίηση του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το 25% του ΠΔΠ, δηλαδή περίπου 250 δισ. ευρώ για την περίοδο 2021-2027, θα πρέπει να αφιερωθεί στη δράση για το κλίμα, ενώ περαιτέρω στήριξη με τη βοήθεια και μόχλευσης στις αγορές θα παράσχουν η ΕΤΕπ και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα για το Κλίμα.
Εκπλήρωση του στόχου κλιματικής ουδετερότητας
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναφέρει ότι όλη η σχετική νομοθεσία και οι πολιτικές της Ε.Ε. πρέπει να παρουσιάζουν συνέπεια στη συμβολή τους προς την εκπλήρωση του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας με ταυτόχρονη εξασφάλιση ισότιμων όρων. Στο πλαίσιο αυτό καλεί την Επιτροπή να εξετάσει αν απαιτείται προσαρμογή των υφιστάμενων κανόνων, μεταξύ άλλων των κανόνων σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις και τις δημόσιες συμβάσεις. Καλεί επίσης την Επιτροπή να υποβάλλει τακτικά εκθέσεις σχετικά με τον περιβαλλοντικό και κοινωνικοοικονομικό αντίκτυπο της μετάβασης στην κλιματική ουδετερότητα.
Μηχανισμός συνοριακής προσαρμογής άνθρακα
Η Κομισιόν, έπειτα από εντολή των ηγετών, θα προτείνει πιθανότατα τον επόμενο μήνα μηχανισμό συνοριακής προσαρμογής άνθρακα όσον αφορά τους κλάδους υψηλής έντασης άνθρακα. Σε περίπτωση που τα εισαγόμενα προϊόντα προέρχονται από τρίτες χώρες που δεν καταβάλλουν ανάλογες με την Ε.Ε. προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, τότε στα εν λόγω προϊόντα θα επιβάλλονται πρόσθετοι φόροι. Η Κομισιόν αναμένεται να υποβάλει το καλοκαίρι πρόταση για έναν ενδιάμεσο στόχο το 2030, όπου θα προβλέπει η μείωση των εκπομπών από 50%- 55% σε σχέση με τις εκπομπές του 1990.
Ασφάλεια και πυρηνική ενέργεια
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες αναγνωρίζουν την ανάγκη να κατοχυρωθεί η ενεργειακή ασφάλεια και να γίνει σεβαστό το δικαίωμα των κρατών μελών να αποφασίζουν για το ενεργειακό τους μίγμα και να επιλέγουν τις πλέον κατάλληλες τεχνολογίες. Ορισμένα κράτη μέλη ανέφεραν ότι χρησιμοποιούν πυρηνική ενέργεια στο ενεργειακό τους μίγμα, ωστόσο, η Γερμανία, η Αυστρία και το Λουξεμβούργο αρνήθηκαν κατηγορηματικά την αναγνώριση της πυρηνικής ενέργειας ως πράσινη, κάτι που θα άνοιγε τον δρόμο για την επιδότησή της.
Μόνη διαφωνούσα η Πολωνία
Η χθεσινή απόφαση είναι προϊόν μιας μαραθώνιας συνεδρίασης στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπου -παρά τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν- η Πολωνία αρνήθηκε στην παρούσα φάση να συναινέσει, ωστόσο δεν «μπλοκάρισε» τη ανάληψη της δέσμευσης από την Ε.Ε. συνολικά. Η Πολωνία έχει μεγάλη εξάρτηση από τον άνθρακα στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και το κόστος της αποδέσμευσης είναι τεράστιο. Η Βαρσοβία ζητούσε από τους Ευρωπαίους είτε να της δοθούν εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ είτε να παραταθεί η δική της προσαρμογή μέχρι το 2070 αντί για το 2050. Τελικά συμφωνήθηκε να συνεχιστούν οι συζητήσεις με τη χώρα αυτά τους επόμενους μήνες προκειμένου να αναζητηθεί κοινός τόπος.
Πείστηκαν Τσεχία και Ουγγαρία
Εκτός από την Πολωνία οι άλλες δύο χώρες που είχαν σοβαρές αντιρρήσεις για την Πράσινη Συμφωνία, η Τσεχία και η Ουγγαρία, πείστηκαν τελικά και ακολούθησαν τις υπόλοιπες στη συνολική απόφαση. Οι χώρες που θα πρέπει να καταβάλουν περισσότερες προσπάθειες για την προσαρμογή θα λάβουν επιπρόσθετες χρηματοδοτήσεις από την Ε.Ε., πέραν εκείνων του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου της περιόδου 2021-2027. Μεταξύ των περιφερειών που θα στηριχθούν είναι η Δυτική Μακεδονία και η Μεγαλόπολη, οι οποίες θα εγκαταλείψουν την παραγωγή ενέργειας από λιγνίτη.
