Από την έντυπη έκδοση
Του Στέλιου Παπαπέτρου
[email protected]
Το ύψος της επικουρικής σύνταξης κάθε ασφαλισμένου μετά την 1η Ιανουαρίου του 2021 δεν θα εξαρτάται αποκλειστικά από τα έτη της ασφάλισή του και τις αποδοχές του, αλλά και από την απόδοση του χαρτοφυλακίου του ατομικού του λογαριασμού, ενώ οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας θα έχουν τη δυνατότητα διαφορετικών επιλογών αξιοποίησης του λογαριασμού τους, βάσει των ατομικών τους αναγκών.
Αυτό τονίζει, μεταξύ άλλων, με αποκλειστική του συνέντευξη στη «Ν», ο αρμόδιος υφυπουργός Εργασίας, Νότης Μηταράκης, ο οποίος παρέλαβε το πόρισμα της επιτροπής σοφών για το νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης. Σύμφωνα με τον κ. Μηταράκη, «ο κάθε ασφαλισμένος θα μπορεί να επιλέγει μεταξύ επενδυτικής στρατηγικής χαμηλού, μεσαίου και υψηλού ρίσκου, ενώ η απουσία επιλογής επενδυτικού προϊόντος θα τον κατατάσσει αυτομάτως στο πακέτο χαμηλού επενδυτικού κινδύνου».
Επίσης, ο κ. Μηταράκης αναφέρεται και στις πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ, με τις οποίες κρίθηκαν ως αντισυνταγματικές βασικές διατάξεις του νόμου Κατρούγκαλου, και επισημαίνει ότι μέσα στις επόμενες ημέρες η πολιτική ηγεσία του υπουργείου θα έχει τις οριστικές αποφάσεις του ΣτΕ, προκειμένου να προχωρήσει «με σύνεση και αυστηρό σχεδιασμό στο χρονοδιάγραμμα και τον τρόπο αποπληρωμής τους».
Το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε ως αντισυνταγματικό τον τρόπο υπολογισμού των εισφορών του νόμου 4387/16 για αυτοαπασχολούμενους - ελεύθερους επαγγελματίες. Εξετάζεται το ενδεχόμενο διαμόρφωσης τρόπου υπολογισμού των εισφορών με βάση έναν συνδυασμό υποχρεωτικών αλλά και προαιρετικών ασφαλιστικών κλάσεων για τους ελεύθερους επαγγελματίες;
«Στο πλαίσιο των αποφάσεων του ΣτΕ που έχουμε λάβει πρόχειρα μέχρι τώρα, έχει όντως κριθεί αντισυνταγματικός ο τρόπος υπολογισμού των εισφορών βάσει του νόμου Κατρούγκαλου. Μέχρι να έχουμε τις τελικές καθαρογραμμένες αποφάσεις του ΣτΕ, ωστόσο, δεν θα μπορούσαμε να μιλήσουμε με συγκεκριμένο σχέδιο. Εντούτοις, εξετάζεται από τις αρμόδιες ομάδες του υπουργείου η πιθανότητα εισαγωγής νέων μεθόδων υπολογισμού, όπου είτε θα μιλάμε για ένα σύστημα υπολογισμού των εισφορών βάσει των χρόνων εργασίας του ασφαλισμένου, είτε ενός συστήματος προαιρετικών ασφαλιστικών κλάσεων. Η δεύτερη περίπτωση παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και ο κάθε ασφαλισμένος θα έχει τη δυνατότητα επιλογής του δικού του “πακέτου” με βάση τις ατομικές του ανάγκες».
Γίνεται μεγάλη και εύλογη συζήτηση για τον χρόνο αποπληρωμής των αναδρομικών μετά τις αποφάσεις του ΣτΕ. Είναι ένα ζήτημα με σοβαρές δημοσιονομικές προεκτάσεις. Ποιοι παράγοντες θα προσδιορίσουν τον χρόνο έναρξης και τη διάρκεια αποπληρωμής τους;
«Αυτή τη στιγμή στα χέρια μας έχουμε 5 απαντήσεις από το ΣτΕ οι οποίες έχουν δοθεί περιληπτικά. Αυτές θα πρέπει να καθαρογραφτούν προκειμένου να είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τις τελικές και συνολικές οφειλές των δημοσίων ταμείων. Το πιθανότερο είναι τις επόμενες ημέρες να έχουμε τις καθαρογραμμένες αποφάσεις στα χέρια μας, οι οποίες θα τεθούν υπό εξέταση από τις αρμόδιες ομάδες του υπουργείου Εργασίας. Έχοντας την πλήρη και τελική εικόνα από τις οφειλές των δημοσίων ταμείων, θα προχωρήσουμε με σύνεση και αυστηρό σχεδιασμό στο χρονοδιάγραμμα και τον τρόπο αποπληρωμής τους. Προτεραιότητα του υπουργείου Εργασίας, σε κάθε περίπτωση, είναι η διευθέτηση όλων των οικονομικών οφειλών που “κληρονόμησε” από την προηγούμενη κυβέρνηση, διασφαλίζοντας ταυτοχρόνως τη δημοσιονομική σταθερότητα και τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας.
Η νέα κυβέρνηση έχει ξεκαθαρίσει πως θα σεβαστεί και θα εφαρμόσει απαρέγκλιτα τις αποφάσεις του ΣτΕ, εφαρμόζοντας το γράμμα του νόμου και τις αρχές του δημοκρατικού μας πολιτεύματος. Την ίδια στιγμή, έχει επιδείξει έμπρακτα την πρόθεσή της να διευθετήσει τις οφειλές της, καθώς ήδη από τον Σεπτέμβριο έχει καταβάλει τις αυξημένες συντάξεις χηρείας, όπως και τα αναδρομικά που έπρεπε να καταβληθούν στους ελεύθερους επαγγελματίες εντός του 2019, στους οποίους ο ΕΦΚΑ όφειλε επιστροφή εισφορών, καθώς η “μετατροπή” του ασφαλιστικού σε φορολογικό σύστημα από τον νόμο Κατρούγκαλου οδήγησε σε μείωση του φορολογητέου εισοδήματος, από τους ελεύθερους επαγγελματίες. Αυτό μπορεί να θεωρηθεί ένα αποτέλεσμα είτε της φοροδιαφυγής η οποία συνεχίζει να υφίσταται στη χώρα μας, είτε εξαιτίας του ότι οι ελεύθεροι επαγγελματίες στο νομικό αυτό πλαίσιο, δεν είχαν ουσιαστικό οικονομικό κίνητρο να εργαστούν περισσότερο, με αποτέλεσμα να “διώχνουν” δουλειές.
Με την αποπληρωμή των αυξημένων συντάξεων χηρείας και τα αναδρομικά στους ελεύθερους επαγγελματίες, ο “πλεονασματικός” προϋπολογισμός του ΕΦΚΑ, τον οποίο ευαγγελιζόταν η παρελθούσα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, αποδείχθηκε ακόμα ένα προπαγανδιστικό όπλο στα προεκλογικά επικοινωνιακά του τεχνάσματα. Οι αποφάσεις του ΣτΕ αποτελούν μια δικαίωση όχι μόνο για πολλές κατηγορίες συμπολιτών μας που επλήγησαν οικονομικά από τον νόμο Κατρούγκαλου, αλλά και μια ιδεολογική δικαίωση για την κριτική που είχε ασκήσει η Νέα Δημοκρατία από την πρώτη στιγμή απέναντι στον νόμο αυτό, τον οποίο και καταψήφισε σε κάθε τροποποιητική προσπάθεια που έγινε. Στη δυστοπική πραγματικότητα που είχε δημιουργήσει ο ΣΥΡΙΖΑ για τους Έλληνες θα βάλει τέλος η κυβέρνησή μας. Θα νομοθετήσουμε για ένα νέο εκσυγχρονισμένο ασφαλιστικό σύστημα με βασική αρχή την αποσύνδεσή του από το φορολογικό. Αντί να δώσουμε αντικίνητρα για τους Έλληνες να εργαστούν παραπάνω, τους δίνουμε επιλογές και επιβραβεύουμε την επιπλέον προσπάθεια».
Σας έχει επιδοθεί το τελικό πόρισμα της επιτροπής εμπειρογνωμόνων για το νέο επικουρικό σύστημα που θα εισηγηθείτε; Ποιες επιλογές θα έχει ο ασφαλισμένος μετά την 1η/1/2021 για την αξιοποίηση των αποταμιεύσεών του στον λεγόμενο «ατομικό κουμπαρά»;
«Λάβαμε το πόρισμα της Επιτροπής Σοφών με όλες τις προτεινόμενες προβλέψεις για το νέο επικουρικό σύστημα ασφάλισης.
Στο νέο κεφαλαιοποιητικό σύστημα ασφάλισης, στο οποίο θα εντάσσονται υποχρεωτικά όλοι οι νεοεισερχόμενοι και πρωτοασφαλισμένοι από τη 01.01.2021, θα δοθούν μια σειρά από δυνατότητες και επιλογές. Θα είναι αμιγώς κεφαλαιοποιητικό με τη σύμπραξη και του ιδιωτικού τομέα, ενώ η επικουρική σύνταξη θα χορηγείται λόγω γήρατος, αναπηρίας και θανάτου. Το ύψος της σύνταξης δεν θα εξαρτάται αποκλειστικά από τα έτη ασφάλισης και τις αποδοχές του ασφαλισμένου, αλλά και από την απόδοση του χαρτοφυλακίου του.
Ο κάθε ασφαλισμένος θα διατηρεί τον δικό του ατομικό λογαριασμό με εισφορές εργαζόμενου - εργοδότη, όπου τα χρήματά του θα είναι διασφαλισμένα και θα προσαυξάνονται ανάλογα με το επενδυτικό προϊόν που ο ίδιος θα έχει επιλέξει, βάσει των ατομικών του αναγκών. Σε κάθε περίπτωση, ο ασφαλισμένος δεν θα δεσμεύεται ισοβίως από την αρχική του επιλογή, αλλά θα μπορεί να αλλάζει τις επενδυτικές του επιλογές ανά προβλεπόμενα χρονικά όρια και μέσω συγκεκριμένων διαδικασιών.
Στο πλαίσιο αυτό, ο κάθε ασφαλισμένος θα μπορεί να επιλέγει μεταξύ επενδυτικής στρατηγικής χαμηλού, μεσαίου και υψηλού ρίσκου, ενώ η απουσία επιλογής επενδυτικού προϊόντος θα τον κατατάσσει αυτομάτως στο πακέτο χαμηλού επενδυτικού κινδύνου. Στο πλαίσιο αυτό, προκειμένου ο ασφαλισμένος να κάνει τη σωστή επιλογή επενδυτικού πακέτου, θα υποβοηθείται από τις απαραίτητες διαδικασίες χαρτογράφησης του επενδυτικού προφίλ του, όπως για παράδειγμα μέσω της χρήσης των κατάλληλων ερωτηματολογίων.
Οι βασικοί άξονες του νέου επικουρικού συστήματος
- Όσον αφορά την ηλικία συνταξιοδότησης της επικουρικής σύνταξης, σε γενικές γραμμές διατηρούνται τα ίδια ηλικιακά όρια με αυτά που ισχύουν για την κύρια σύνταξη, με ένα εύρος ηλικίας από τα 62 έτη και πάνω.
- Το ΕΤΕΑΕΠ θα είναι ο μόνος υπεύθυνος φορέας συλλογής των εισφορών, ενώ αυτές θα διατηρηθούν στο 6,5% για τους μισθωτούς καθώς και τους αυτοτελώς απασχολούμενους και ελεύθερους επαγγελματίες.
- Τα κεφάλαια που θα προκύπτουν θα μπορούν να επενδύονται από διαχειριστές επενδύσεων (ΑΕΔΑΚ - ΦΚΑ) κατ’ εντολή και για λογαριασμό του ΕΤΕΑΕΠ, σε αυστηρά πλαίσια που θα ορίζονται από τους επενδυτικούς κανόνες που θα περικλείονται στη μεταξύ τους σύμβαση.
- Ως εναλλακτικοί διαχειριστές των επενδύσεων μπορούν να θεωρηθούν οι ΑΕΔΑΚ, οι ΕΠΕΥ, τα πιστωτικά ιδρύματα και οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις, υπό την προϋπόθεση της απαραίτητης αδειοδότησης από τις αρμόδιες αρχές.
- Ο ρόλος του ΕΤΕΑΕΠ θα είναι ενισχυμένος, καθώς έχει οριστεί ως ο θεματοφύλακας του συστήματος, και “εξοπλίζεται” με αυξημένες αρμοδιότητες εποπτείας (ring-fenced θεματοφυλακή).
- Η ύπαρξη της επιλογής εναλλακτικών επενδυτικών παρόχων θα προάγει τον υγιή ανταγωνισμό μεταξύ τους, κάτι το οποίο θα ωφελήσει τελικά και πάλι τους ασφαλισμένους.
- Προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες χρηματοδότησης του συστήματος και στο πνεύμα της κοινωνικής αλληλεγγύης, ενδέχεται να δημιουργηθεί ένας “κουμπαράς αλληλεγγύης”, ο οποίος θα τροφοδοτείται με ειδική κράτηση επί των καταβαλλόμενων εισφορών του κάθε ασφαλισμένου.
- Τέλος, ως προς το κόστος μετάβασης, βάσει των μέχρι τώρα υπολογισμών, αυτό αναμένεται πλήρως διαχειρίσιμο. Ωστόσο, δεν μπορούμε να μιλήσουμε με συγκεκριμένα στοιχεία, πριν υλοποιηθούν και οι απαραίτητες αναλογιστικές αρχές».
Είχε προϋπολογιστεί αυτή η δαπάνη από την προηγούμενη κυβέρνηση για τις συντάξεις χηρείας;
«Η προηγούμενη κυβέρνηση, παρά το γεγονός πως είχε παρουσιάσει την καταβολή των αυξημένων συντάξεων χηρείας ως έναν από τους βασικότερους στόχους της, εντούτοις η πραγματικότητα είναι πως δεν είχε υπολογίσει τα απαραίτητα κονδύλια στον προϋπολογισμό του ΕΦΚΑ. Επιπλέον, όπως δήλωσα και πριν από λίγες ημέρες, ο ΕΦΚΑ μέχρι σήμερα δεν είχε παρουσιάσει ούτε έναν ισολογισμό. Άλλο ένα δείγμα αναξιοπιστίας και προχειρότητας από μια κυβέρνηση που 4 χρόνια κορόιδευε τους πολίτες».
