Από την έντυπη έκδοση
Της Ειρήνης Σακελλάρη
[email protected]
Τo τραπεζικό σύστημα διαφοροποιείται με ρυθμούς ραγδαίους και οι εποπτικοί φορείς επιχειρούν έστω και με μία σχετική καθυστέρηση να μεταβάλουν τα εποπτικά εργαλεία προσαρμόζοντάς τα σε όσα καινούργια συντελούνται στον ευρύτερο τραπεζικό χώρο.
Σε νέους τομείς τραπεζικής στρέφεται το 2020 το ενδιαφέρον της ΕΒΑ, της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών και συγχρόνως προς τα εκεί στρέφουν το ενδιαφέρον τους και όλες οι εποπτικές αρχές του χρηματοπιστωτικού συστήματος της Ευρώπης. Με τον τρόπο αυτόν επιχειρούν να θέσουν ένα πλαίσιο κανονισμών στις Fintechs, στην καινοτομία και στη βιώσιμη χρηματοδότηση (όπου μέσα σε αυτή συμπεριλαμβάνεται και η πράσινη χρηματοδότηση). Σύνθετα ασφαλιστικοεπενδυτικά προϊόντα παραμένουν στο επίκεντρο των μοντέρνων μεθόδων προστασίας, με ιδιαίτερη φροντίδα σε ό,τι αφορά την προστασία του καταναλωτή.
Καθώς μεταβάλλονται οι ροές χρηματοδότησης και πολύ σύντομα οι τράπεζες θα πάψουν να χρηματοδοτούν έργα με βαρύ αποτύπωμα στο περιβάλλον, οι δομές της εποπτείας πρέπει να προσαρμοστούν και σε αυτό το επίπεδο: Να ελέγχουν μέσω μεθοδολογίας τις χρηματοδοτήσεις οι οποίες δυνητικά παραβαίνουν τον συγκεκριμένο κανόνα και είναι χρηματοδοτήσεις με επιβάρυνση στο περιβάλλον.
Η ελληνική προσαρμογή
Όλα τα παραπάνω πρέπει να ληφθούν σημαντικά υπόψη από τις ελληνικές τράπεζες, που, αν και βρίσκονται αρκετά πίσω λόγω του βάρους που έχουν ρίξει στην αντιμετώπιση της κρίσης, πρέπει να αρχίσουν να προσαρμόζονται σύντομα. Η προσαρμογή αφορά τόσο τον σχεδιασμό νέων προϊόντων και υπηρεσιών όσο και τις καινούργιες υποχρεώσεις που θα δημιουργηθούν στις εποπτικές αρχές προς αυτήν την κατεύθυνση. Ας σημειωθεί δε πως οι ελληνικές τράπεζες χρηματοδοτούν και τη ναυτιλία (η οποία συχνά έχει βαρύ περιβαλλοντικό αποτύπωμα στο οικοσύστημα) αλλά και τη γεωργία όπου σιγά σιγά θα εισέρχονται περιβαλλοντικοί κανόνες. Οι κανόνες αυτοί θα ορίζουν πώς θα διανέμονται τα κοινοτικά κονδύλια από το τραπεζικό σύστημα, αλλά και για ποιες καλλιέργειες θα χορηγούνται και δάνεια στους αγρότες από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της χώρας.
Ανάλυση ρίσκου προστασίας καταναλωτή
Παράλληλα με όλα τα παραπάνω, οι εποπτικές αρχές επιχειρούν να εξελίξουν την εποπτεία στις κλασικές δραστηριότητες των πιστωτικών ιδρυμάτων.
Η τάση αυτή καθιστά κατανοητό προς τα πού θα στραφούν οι τραπεζικές εργασίες το επόμενο χρονικό διάστημα με τη δυναμική είσοδο στην αγορά ηλεκτρονικών τραπεζών, διαδικτυακών κολοσσών και χιλιάδων μεγάλων εταιρειών πληρωμής που λειτουργούν με διευρυμένες ελευθερίες έναντι των κλασικών τραπεζών.
Σύμφωνα με όσα ανακοινώνει η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών, προεδρεύει της κοινής επιτροπής των ευρωπαϊκών εποπτικών αρχών (ΕΒΑ, ΕΙΟPA -που εποπτεύει τα ασφαλιστικά ταμεία- και ESMA), στο πρόγραμμα εργασιών του 2020 θα συνεχίσουν να δουλεύουν στους τομείς ανάλυσης ρίσκου προστασίας του καταναλωτή μεγάλων χρηματοοικονομικών ομίλων, τιτλοποίησης καθώς και στον έλεγχο και στο accounting.
Χρηματοοικονομική καινοτομία
Οι νέες μέθοδοι εποπτείας είναι τα PRIIPS (επενδυτικά προϊόντα βασιζόμενα σε ασφάλιση) και οι τομείς που στρέφονται είναι η χρηματοοικονομική καινοτομία την οποία θα την εξετάσουν σε σχέση με το πρόγραμμα δράσης για τις Fintechs της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ η έμφαση θα δοθεί στη βιώσιμη χρηματοδότηση.
Σύμφωνα με τα σχετικά έγγραφα η κοινή επιτροπή ενισχύει την προστασία των Ευρωπαίων καταναλωτών σε σχέση με την τραπεζική, την ασφάλιση και τα επενδυτικά προϊόντα.
Η ΕΒΑ θα εξετάζει σε βάθος και τα κριτήρια βιώσιμης χρηματοδότησης των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Για παράδειγμα θα εξετάζονται τα στοιχεία που δημοσιεύονται στο πλαίσιο μιας επενδυτικής απόφασης όσον αφορά τους παράγοντες βιωσιμότητας. Είναι απολύτως ξεκάθαρο πως δεν θα θεωρούνται στο μέλλον επενδύσιμες, εργασίες οι οποίες με βάση τα περιβαλλοντικά θα κρίνονται μη βιώσιμες. Επίσης θα εξετάζονται προσυμβατικά συμφωνηθέντα για το πώς τα προϊόντα ανταποκρίνονται στα περιβαλλοντικά ή κοινωνικά χαρακτηριστικά και γενικότερα στους στόχους της βιώσιμης επένδυσης. Παράλληλα θα τεθούν απαιτήσεις για τακτική ανάλυση η οποία θα περιλαμβάνει το πώς τα χρηματοοικονομικά προϊόντα θα ανταποκρίνονται σε όλες τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις και στις επιπτώσεις που μπορεί να έχουν αυτά τα προϊόντα στους στόχους για το κλίμα, ώστε τελικώς μία επένδυση να κρίνεται βιώσιμη.
Στις προτεραιότητες της ΕΒΑ θα βρεθεί και η Τεχνητή Νοημοσύνη, με τις τρεις εποπτικές αρχές να επικεντρώνονται στην προστασία του καταναλωτή αλλά και στα οφέλη που σχετίζονται με τον τομέα αυτόν και τις εφαρμογές του στη σύγχρονη τραπεζική.
Ιδιαίτερο βάρος θα δοθεί στην αξιολόγηση του φαινομένου των Fintech, στους κινδύνους αλλά και στα πλεονεκτήματα που παρουσιάζει. Είναι ενδεχόμενο, εξάλλου, μέσα στην επόμενη χρονιά η ΕΒΑ και οι άλλες δύο εποπτικές αρχές να παρουσιάσουν ένα σχέδιο για το ρυθμιστικό/εποπτικό πλαίσιο και τα μέτρα που πιθανώς να πρέπει να ληφθούν για τον τομέα αυτόν. Στο πλαίσιο της προστασίας του καταναλωτή, οι τρεις εποπτικές αρχές θα αξιολογήσουν επίσης τις παρατηρήσεις και τα ευρήματα από την ανάλυση συμπεριφοράς πελατών ιδιαίτερα, όσον αφορά τον τομέα της παροχής και συλλογής πληροφοριών. Στόχος είναι τα στοιχεία αυτά, της συμπεριφορικής ανάλυσης, σταδιακά να ενσωματωθούν στις εποπτικές πρακτικές προκειμένου να ενισχυθεί η προστασία των καταναλωτών.
Οι παραδοσιακοί τομείς δραστηριότητας της ΕΒΑ όπως η ανάλυση κινδύνου θα συνεχίσουν βέβαια να βρίσκονται στο επίκεντρο των εργασιών της Κοινής Επιτροπής για το 2020. Η ανάλυση θα δώσει έμφαση στην αξιολόγηση των βασικών τάσεων και των τρωτών σημείων του χρηματοδοτικού συστήματος, όπως εντοπίζονται στις σχετικές αξιολογήσεις των τριών εποπτικών αρχών.
Υπό εξέταση ο «σπόνσορας»
Το πλάνο της Κοινής Επιτροπής για το 2020 περιλαμβάνει ακόμα την εποπτική δραστηριότητα όσον αφορά τους μεγάλους χρηματοοικονομικούς ομίλους και τις τιτλοποιήσεις κ.λπ. Μεταξύ άλλων θα εξεταστεί ο προσδιορισμός της έννοιας του «σπόνσορα» για τις επενδυτικές εταιρείες καθώς και τα κριτήρια πιστοληπτικής αξιολόγησής τους, ενώ η Κοινή Επιτροπή θα ασχοληθεί με τα πρακτικά και λειτουργικά ζητήματα που σχετίζονται με την εποπτεία του Κανονισμού Τιτλοποιήσεων.
Είναι φανερό πως οι κανόνες τραπεζικής αλλάζουν και αναπροσαρμόζονται τόσο για την προστασία των ίδιων των τραπεζών όσο και για την προστασία ανώτερων στόχων (περιβάλλον) και τέλος για την προστασία των καταναλωτών. Ο τελευταίος αυτός τομέας για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν φαίνεται να αποτελούσε μέγιστη προτεραιότητα για τις αρχές.
Οι κανόνες τραπεζικής αλλάζουν και αναπροσαρμόζονται τόσο για την προστασία των ίδιων των τραπεζών όσο και για την προστασία ανώτερων στόχων (περιβάλλον) και τέλος για την προστασία των καταναλωτών.
