Από την έντυπη έκδοση
Της Σοφίας Εμμανουήλ
[email protected]
Την επίλυση σημαντικών προβλημάτων, μεταξύ των οποίων και ο «γόρδιος δεσμός» της χρηματοδότησης μέσω ΕΣΠΑ, θα μπορούσε να σημάνει η δημιουργία θεσμικού πλαισίου για τη δικαιόχρηση στα πρότυπα των μεγάλων ευρωπαϊκών αγορών, σε μια συγκυρία όπου το επενδυτικό ενδιαφέρον αυξάνεται στη βιομηχανία franchise, καθώς «λεφτά υπάρχουν», όπως αναφέρουν στη «N» σύμβουλοι ανάπτυξης δικτύων, επισημαίνοντας πάντως ότι οι κακές πρακτικές υπονομεύουν τις προοπτικές ανάπτυξης της αγοράς.
Ειδικότερα, η δημιουργία θεσμικού πλαισίου θα ευνοούσε την αξιοπιστία της αγοράς (με την υιοθέτηση μητρώου, τη θέσπιση κανόνων που θα προφυλάσσουν κάθε νεοεισερχόμενο επενδυτή από τη συνεργασία με franchisor που δεν πληροί στοιχειώδεις οικονομικές και άλλες προδιαγραφές). Επίσης δυνητικά θα μπορούσε να κινητοποιήσει κεφάλαια, ακόμη και μέσω Ε.Ε. (στην περίπτωση π.χ. της υιοθέτησης ελεγμένων και εγγυημένων μοντέλων συμβάσεων, που θα απαντά με διαφάνεια στο θέμα/εμπόδιο των συνδεδεμένων εταιρειών). Παρ' όλα αυτά, το θεσμικό πλαίσιο για το franchise παραμένει «κλειστός» φάκελος επί σειρά ετών στο υπουργείο Ανάπτυξης. Οι επαφές της ηγεσίας του Συνδέσμου Franchise της Ελλάδος (ΣFΕ) με την κυβέρνηση την τελευταία διετία αποτελούν μια καλή παρακαταθήκη, αλλά δεν έχουν φέρει ακόμη ουσιαστικό αποτέλεσμα, επιβεβαιώνοντας όσους θεωρούν το θέμα «αγκάθι».
Το θέμα πάντως επικαιροποίησε στη νέα κυβέρνηση και ειδικότερα στον υπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων Άδωνι Γεωργιάδη, ο δρ Σωτήρης Γιαννακάκης, μέλος του Δ.Σ. και υπεύθυνος διεθνών σχέσεων του ΣFE και μέλος της Νομικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Franchise. Με σχετική επιστολή του ο κ. Γιαννακάκης καλεί τους αρμόδιους κυβερνητικούς φορείς να αναλάβουν δράση υιοθετώντας τη θέση του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου και άλλων διεθνών φορέων και οργανισμών ότι το franchise είναι πολύτιμο εργαλείο για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, μιας και εκτός των άλλων εφαρμόζεται σε πάνω από 80 τομείς, από την ίδρυση ξενοδοχείων και πανεπιστημίων μέχρι fast food και coffee shops.
Η αγορά
Εν τω μεταξύ, ο κ. Γιαννακάκης μιλώντας στη «N» επιβεβαιώνει ότι ενισχύεται η κινητικότητα στην αγορά franchise και εν πολλοίς συμφωνεί με τις εκτιμήσεις που αναφέρουν ότι το 2019 θα κλείσει με θετικό πρόσημο. Μάλιστα, προβλέπεται ορισμένοι κλάδοι να καταγράψουν ακόμη και διψήφια ανάπτυξη. Ωστόσο, η έλλειψη καινοτόμων concept και κακές πρακτικές, όπως ο μιμητισμός, δεν ενθαρρύνουν υγιείς συμφωνίες, όπως λένε στη «N» σύμβουλοι franchise, που προβλέπουν ότι η ανάπτυξη σε ορισμένους τομείς μπορεί να αποδειχθεί «φούσκα» εάν οι franchisors δεν επενδύσουν σε εκπαίδευση των στελεχών τους και αποδοτικές συνεργασίες με συνεταίρους και προμηθευτές.
«Η αδυναμία των επιχειρήσεων της αγοράς franchise να προσαρμοστούν στο νέο περιβάλλον επενδύοντας σε εκσυγχρονισμό, εκπαίδευση ανθρώπινου δυναμικού, αξιόπιστες συμφωνίες με προμηθευτές και άλλους συνεργάτες οδηγεί σε στασιμότητα», αναφέρει χαρακτηριστικά στη «N» ο Παναγιώτης Ρουσόπουλος, διευθύνων σύμβουλος και ιδρυτής της The Franchise Co, που τονίζει ότι η προσφορά δεν είναι σε θέση να απορροφήσει τη ζήτηση, λόγω έλλειψης καινοτομίας. Ο ίδιος επισημαίνει ότι «η αντιγραφή ανάγεται σε εθνικό σπορ στην αγορά μας», αναφέροντας ως παράδειγμα τόσο τον κλάδο της εστίασης, όπου εμφανίζονται συνεχώς νέα brands που αποτελούν «απομίμηση» υφιστάμενων, όσο και τον κλάδο των υπηρεσιών service κινητών τηλεφώνων, που αποτελεί αναδυόμενη τάση.
Συνήθως κάποιοι νεοεισερχόμενοι παίκτες, με τον στόχο του βραχυπρόθεσμου κέρδους, «αντιγράφουν» υφιστάμενα concept που εμφανίζουν υψηλές επιδόσεις προσφέροντας πακέτα franchise χαμηλότερου κόστους. Ταυτόχρονα κάνουν «εκπτώσεις» στην ποιότητα των προσφερόμενων προϊόντων/υπηρεσιών αλλά και στις τιμές. Ως αποτέλεσμα νοθεύεται ο ανταγωνισμός και κινδυνεύει με απώλειες το σύνολο της αγοράς. Ο κίνδυνος «φούσκας» σε ορισμένες κατηγορίες είναι ορατός, όπως έχει παρατηρηθεί και στο παρελθόν (στην περίπτωση των creperie, των αλυσίδων για παγωμένο γιαούρτι κ.ο.κ.), επισημαίνει στη «N» ο κ. Ρουσόπουλος, που προβλέπει πάντως θετικό πρόσημο για την αγορά το 2019, με ναυαρχίδα την εστίαση και την εξειδικευμένη λιανική, όπου εκτιμάται διψήφιος ρυθμός ανόδου.
Κυρίαρχη κατηγορία στο σύνολο τα τρόφιμα-ποτά
Σύμφωνα με την ετήσια έρευνα το Franchise Success Media Group (FSMG), σε συνεργασία με την εταιρεία συμβούλων franchise, The Franchise Co., στο σύνολο των σημείων πώλησης το 2018 κυριάρχησε η κατηγορία «τρόφιμα-ποτά» με 21% και ακολούθησαν η «εστίαση» με 18% και οι «υπηρεσίες» επίσης με 18%.
Αξίζει να αναφερθεί επίσης η ανοδική πορεία του συνολικού αριθμού των δικτύων franchise που δραστηριοποιούνται στην ελληνική αγορά κατά το εξεταζόμενο διάστημα. Αύξηση 4,8% σημειώθηκε στον αριθμό των σημείων πώλησης (εταιρικά & franchise) που ανήκουν σε ένα δίκτυο franchise, ενώ η αύξηση των καταστημάτων franchise στο σύνολο του δείγματος διαμορφώθηκε σε 5,4%. Διαπιστώνεται επίσης ιδιαίτερα μικρός αριθμός νέων σημείων franchise που αναλογεί σε κάθε σύστημα και ταυτόχρονα υψηλή ζήτηση από υποψήφιους επενδυτές, για περιορισμένο όμως αριθμό συστημάτων franchise.
Το 2018 επικράτησε η εστίαση
Στο σύνολο των 876 νέων σημείων, που εκτιμάται ότι ξεκίνησαν την δραστηριότητά τους το 2018, πρώτη σε προτίμηση είναι η κατηγορία της «εστίασης» με ποσοστό 31%, όπως δείχνει η έρευνα. Τα απολογιστικά στοιχεία έδειξαν επίσης ότι ο αριθμός των δικτύων franchise -μετά τις αποχωρήσεις αλυσίδων, την επαναδραστηριοποίηση αλλά και την εισχώρηση νέων δικτύων στον χώρο του franchising- παρουσίασε για ακόμα μια χρονιά το 2018 αύξηση κατά 0,6%, σε σχέση με το 2017. Συγκεκριμένα, ο αριθμός ενεργών δικτύων franchise διαμορφώθηκε στα 501 δίκτυα έναντι των 498 που ήταν το 2017. Η κατηγορία που κατέχει τον μεγαλύτερο αριθμό δικτύων franchise, σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας του έτους 2018, είναι η «εστίαση». Αυτό συμβαίνει κυρίως λόγω της ανάπτυξης που γνωρίζουν οι αλυσίδες καφεστίασης, συγκεντρώνοντας το 24% (έναντι 22% της δραστηριοποίησης για το 2017) των δικτύων franchise, το οποίο αφορά συνολικά 119 δίκτυα.
Τη δεύτερη θέση κατέχουν επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην κατηγορία της «ένδυσης», με ποσοστό 18%. Με μερίδιο 10% συμμετέχουν στην αγορά οι κατηγορίες «τρόφιμα- ποτά» και οι «υπηρεσίες», ενώ τη μικρότερη συγκέντρωση έχουν η «εκπαίδευση» και ο «οικιακός εξοπλισμός» με ποσοστό 8% και 7% αντίστοιχα. Μικρή αλλά ουσιαστική ανάπτυξη γνώρισε το 2018 η κατηγορία της «προσωπικής φροντίδας» -ακολουθώντας εν πολλοίς μια διεθνή τάση- συγκεντρώνοντας αντίστοιχα το 11%. Ανάλογη αυξητική πορεία, όπως ήταν αναμενόμενο, σημείωσε και ο συνολικός αριθμός σημείων πώλησης των δικτύων franchise (franchise καταστήματα, εταιρικά καταστήματα, shop in shop και corners) αφού το 2018 ο αριθμός αυτός άγγιξε τα 18.968 σημεία, με βάση τα στοιχεία που συγκέντρωσε στη βάση δεδομένων της η The Franchise Co. Διαπιστώθηκε, επομένως, για δεύτερη συνεχή χρονιά -μετά το 2014- αύξηση η οποία ανήλθε σε 4,8% σε σχέση με το 2017.
Δημιουργεί 2 τρισ. δολ. τον χρόνο παγκοσμίως
Αξίζει να σημειωθεί ότι το franchising δημιουργεί περίπου 2 τρισ. δολ. έσοδα κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο και ειδικά στις ΗΠΑ οι επιχειρήσεις franchise αντιπροσωπεύουν περίπου το 50% των λιανικών πωλήσεων, απασχολώντας πάνω από 15 εκατομμύρια Αμερικανούς. Σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση Franchise (International Franchise Association - IFA) οι αλυσίδες franchise έχουν μήκος ίσο με την περίμετρο της γης 6.500 φορές, ενώ περισσότεροι από 75 βιομηχανικοί κλάδοι χρησιμοποιούν franchising για τη διανομή αγαθών και υπηρεσιών στους καταναλωτές.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις της IFA, στο πλαίσιο της ετήσιας έκθεσης Franchise Business Economic Outlook, το 2019 συνεχίζεται η ανάπτυξη της αγοράς, με ρυθμό που εκτιμάται στο 2,6%, ύστερα από μια αύξηση περίπου 1,9% των νέων καταστημάτων το 2018. Ανάλογη αναμένεται να είναι η αύξηση της απασχόλησης, η οποία το 2018 προσδιορίζεται στο 3,7%. Οι προβλέψεις για την αμερικανική αγορά, που αποτελεί τον πυρήνα της παγκόσμιας αγοράς franchise, είναι αισιόδοξες για έναν επιπλέον λόγο που έχει να κάνει με τον νόμο περί φοροελαφρύνσεων, ο οποίος μεταξύ άλλων μειώνει τον συντελεστή φορολογίας εταιρειών από 35% σε 21% και παρέχει κίνητρα στις επιχειρήσεις να αναπτυχθούν και να επενδύσουν.
