Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Το υπουργείο Οικονομικών έχει προϋπολογίσει ότι μετά τις μεσοσταθμικές μειώσεις στον ΕΝΦΙΑ κατά 22%, ο συντελεστής εισπραξιμότητας του φόρου θα αυξηθεί από το 74%-75% που ήταν το 2018, σε τουλάχιστον 81%-82% φέτος. Αυτό, αν επιβεβαιωθεί, σημαίνει ότι ο φετινός ΕΝΦΙΑ θα αποφέρει εισπράξεις άνω των 2 δισ. ευρώ από τα περίπου 2,5 δισ. ευρώ που θα βεβαιωθούν συνολικά σε φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις. Μεγάλες προσδοκίες υπάρχουν και για το εισπρακτικό αποτέλεσμα που θα προκύψει από τη ρύθμιση των 120 δόσεων. Ήδη, παρά το γεγονός ότι ακόμη δεν έχουν εφαρμοστεί στην πράξη οι ευνοϊκές αλλαγές (μείωση επιτοκίου, κίνητρα για πρόωρη αποπληρωμή του χρέους, αύξηση αριθμού δόσεων για επιχειρήσεις αλλά και μείωση ποσού ελάχιστης δόσης), στο δημόσιο ταμείο έχουν εισρεύσει μέχρι τώρα 215 εκατ. ευρώ. Μέχρι το τέλος του χρόνου εκτιμάται ότι το ποσό αυτό μπορεί ακόμη και να υπερδιπλασιαστεί ξεπερνώντας κατά πολύ τα 500 εκατ. ευρώ. Από την αύξηση της εισπραξιμότητας του ΕΝΦΙΑ, αλλά και την απόδοση της ρύθμισης των 120 δόσεων θα εξαρτηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό και η εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού. Το οικονομικό επιτελείο θέλει να κερδίσει και τα δύο «στοιχήματα» εν όψει και της έναρξης των διαπραγματεύσεων με τους θεσμούς η οποία προγραμματίζεται για τις 16 Σεπτεμβρίου (καταρχήν με τα τεχνικά κλιμάκια).
1. Το πρώτο στοίχημα αφορά την εισπραξιμότητα του ΕΝΦΙΑ. Εκτός από το προφανές δημοσιονομικό αποτέλεσμα, το οικονομικό επιτελείο θέλει να «αποδείξει» στους θεσμούς ότι οι μειώσεις των φορολογικών συντελεστών δεν συνεπάγονται αντίστοιχη μείωση φορολογικών εσόδων λόγω του ότι καταγράφεται είτε μεγαλύτερη φορολογική συμμόρφωση είτε ακόμη και αύξηση της φορολογητέας ύλης.
2. Το δεύτερο στοίχημα έχει να κάνει με το κατά πόσο οι διευκολύνσεις στους οφειλέτες του Δημοσίου μπορεί τελικώς να πλήξουν συνολικά την κουλτούρα πληρωμών όπως φοβούνται οι δανειστές ή λειτουργούν θετικά, συμβάλλοντας στο να μπορέσουν να αφήσουν πίσω τους οι φορολογούμενοι τις συνέπειες της πολυετούς οικονομικής κρίσης. Τα πρώτα στοιχεία είναι υπέρ της ελληνικής πλευράς, καθώς η ρύθμιση -αν και έχει παγώσει σε πολύ μεγάλο βαθμό λόγω θέρους αλλά και επικείμενης ενεργοποίησης των θετικών αλλαγών- δείχνει αυξημένα έσοδα, ενώ και τα φορολογικά έσοδα του Ιουλίου κινήθηκαν τουλάχιστον 210 εκατ. ευρώ πάνω από τον στόχο για τον συγκεκριμένο μήνα.
Οι 120 δόσεις
Μάχη με τον χρόνο ώστε οι ευνοϊκές αλλαγές στη ρύθμιση των 120 δόσεων να έχουν ενεργοποιηθεί μέσα στην πρώτη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου -και σε κάθε περίπτωση πριν από τα εγκαίνια της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης- δίνουν στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων. Δεδομένου ότι ο νόμος προβλέπει το «κλείσιμο» της διαδικασίας έως το τέλος Σεπτεμβρίου, αυτό θα αφήσει ένα ελάχιστο χρονικό περιθώριο στους οφειλέτες προκειμένου να υποβάλουν την αίτησή τους, αν και το ενδεχόμενο να υπάρξει παράταση στην προθεσμία είναι ανοικτό, ενώ θα συζητηθεί και με τους εκπροσώπους των θεσμών. Η πλατφόρμα παραμένει ανοικτή -έστω και χωρίς να έχουν περαστεί οι αλλαγές που αφορούν κυρίως στις επιχειρήσεις αλλά και στα φυσικά πρόσωπα που πλέον δικαιούνται χαμηλότερο επιτόκιο και μικρότερη ελάχιστη δόση- και μέχρι τώρα έχει δεχθεί 240.339 ρυθμίσεις, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία. Το χρέος που έχει ήδη τακτοποιηθεί ανέρχεται σε 1,43 δισ. ευρώ, αλλά στο υπουργείο Οικονομικών εκτιμούν ότι μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου θα έχει «σπάσει» και το φράγμα των τριών δισεκατομμυρίων ευρώ. Το ζητούμενο βέβαια είναι το ποσό που θα καταλήξει στα δημόσια ταμεία. Ήδη έχουν εισπραχθεί περισσότερα από 215 εκατ. ευρώ, ενώ ο πήχης για την περίοδο μέχρι το τέλος του έτους μπαίνει πλέον πάνω από τα 500 εκατ. ευρώ, δεδομένου ότι από τις αρχές Σεπτεμβρίου θα ενεργοποιηθεί και η δυνατότητα της διαγραφής ισόποσων προσαυξήσεων για όποιον προπληρώνει ένα μέρος του χρέους του.
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία για την πορεία της ρύθμισης:
1.Οι επικυρωμένες ρυθμίσεις (δηλαδή αυτές στις οποίες όχι μόνο έχει υποβληθεί η ηλεκτρονική αίτηση αλλά έχει καταβληθεί εντός τριημέρου και η πρώτη δόση ώστε να ενεργοποιηθεί η διαδικασία) έχουν ήδη φτάσει στις 240.339. Ο αριθμός θεωρείται αρκετά ικανοποιητικός για πολλούς λόγους:
* Πρώτον το «κοινό» στο οποίο απευθύνεται η ρύθμιση δεν είναι το σύνολο των 3,7 εκατομμυρίων οφειλετών, αλλά μόνο το 1,7 εκατομμύριο που χρωστούν ποσά μεγαλύτερα των 500 ευρώ. Τα τουλάχιστον δύο εκατομμύρια των οφειλετών που χρωστούν ποσά μικρότερα των 500 ευρώ, πρακτικά μπορούν να καλυφθούν και από τις 12 δόσεις.
* Δεύτερον, η διαδικασία υποβολής των αιτήσεων συνέπεσε χρονικά με τις εκλογές, τις προεκλογικές εξαγγελίες της σημερινής κυβέρνησης ότι θα προχωρήσει σε ευνοϊκές αλλαγές (όπως και έγινε τελικώς), αλλά και με την καλοκαιρινή περίοδο κατά την οποία το βάρος των λογιστών είχε πέσει αναγκαστικά στην υποβολή των φορολογικών δηλώσεων.
* Τρίτον, μέχρι τώρα η ρύθμιση ήταν ουσιαστικά «απαγορευτική» για τα νομικά πρόσωπα, καθώς ούτε ο αριθμός των δόσεων ήταν ελκυστικός (σ.σ.: ακόμη στην πράξη δεν τους έχει δοθεί η δυνατότητα ρύθμισης σε 120 δόσεις, κάτι που τεχνικά θα γίνει μέσα στην πρώτη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου) ούτε το επιτόκιο είχε μειωθεί στο 3% (από 5% που ήταν μέχρι τώρα).
2. Το «κεφάλαιο» των οφειλών που έχουν ρυθμιστεί έχει φτάσει σε 1,432 δισ. ευρώ, ενώ αν προστεθούν και οι προσαυξήσεις των 431 εκατ. ευρώ φτάνουμε συνολικά σε 1,864 δισ. ευρώ. Το ποσό του 1,4 δισ. ευρώ μπορεί να φαντάζει λίγο μπροστά στα συνολικά 104 δισ. ευρώ που είναι το συνολικό χρέος προς το Δημόσιο, ωστόσο στο υπουργείο Οικονομικών γνωρίζουν ότι πρακτικά με τη ρύθμιση των 120 δόσεων απευθύνονται σε αυτούς που χρωστούν το πολύ έως και 100.000-200.000 ευρώ. Το χρέος αυτών των φορολογούμενων ανέρχεται περίπου στα 12-13 δισ. ευρώ. Ειδικότερα, φορολογούμενοι με χρέη από 500 έως 10.000 ευρώ οφείλουν 3,39 δισ. ευρώ και οφειλέτες με ατομικά χρέη από 10.000 έως 100.000 ευρώ χρωστούν 6,88 δισ. ευρώ. Στον κατάλογο θα πρέπει να προστεθούν και ορισμένοι από τους 43.000 οφειλέτες με χρέη άνω των 100.000 ευρώ οι οποίοι και εμφανίζονται με ποσά που κρίνονται «διαχειρίσιμα», δηλαδή της τάξεως των 150.000-200.000 ευρώ. Σε κάθε περίπτωση, στο υπουργείο Οικονομικών ελπίζουν ότι με το κλείσιμο της διαδικασίας, το ρυθμισμένο ληξιπρόθεσμο χρέος θα έχει ξεπεράσει τα τρία δισεκατομμύρια ευρώ. Οι προσδοκίες εστιάζονται κυρίως στα νομικά πρόσωπα τα οποία αποκτούν μια μεγάλη ευκαιρία να ανακτήσουν το δικαίωμα έκδοσης φορολογικής ενημερότητας και να ξεμπλοκάρουν τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς.
3. Προς το παρόν, έχουν εισπραχθεί συνολικά 215 εκατ. ευρώ. Και από αυτό το μέγεθος αναμένεται εντυπωσιακή βελτίωση μέσα στον Σεπτέμβριο για δύο λόγους. Πρώτον εξαιτίας της προσδοκίας για αυξημένη προσέλευση και δεύτερον εξαιτίας της ενεργοποίησης της διάταξης που προβλέπει ότι για όποιον προπληρώνει ένα μέρος του χρέους του θα γίνεται ισόποση διαγραφή προσαυξήσεων. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι θεσμοί έχουν αντιδράσει έντονα στη συγκεκριμένη ρύθμιση εκτιμώντας ότι συνιστά καίριο πλήγμα για την «κουλτούρα» πληρωμών. Και αυτό διότι πρακτικά ενισχύονται όσοι έχουν χρήματα στην άκρη, αλλά άφηναν τις οφειλές τους προς την εφορία να συσσωρεύονται. Η συγκεκριμένη διάταξη -η οποία πρακτικά προβλέπει ότι για όποιον προπληρώνει π.χ. 1.000 ευρώ μέσα στον Σεπτέμβριο θα του διαγράφονται και 1.000 ευρώ προσαυξήσεων- είχε δοκιμαστεί και το 2015 με ευεργετικά δημοσιονομικά αποτελέσματα. Κάτι αντίστοιχο αναμένεται να συμβεί και τώρα. Επίσης, θετικά για την άμεση είσπραξη εσόδων εκτιμάται ότι θα λειτουργήσει και το «κίνητρο» αποπληρωμής του χρέους σε λιγότερες από 120 δόσεις με «αντάλλαγμα» το μεγαλύτερο «κούρεμα» των προσαυξήσεων (σε ποσοστό που φτάνει και στο 90%). Προβλέπεται η είσπραξη ποσού άνω των 500 εκατ. ευρώ μέχρι το τέλος του χρόνου και ταυτόχρονα η διασφάλιση ότι θα εισπραχθεί ένα εξίσου σημαντικό ποσό μέσα στο 2020 (λόγω των δόσεων που θα πρέπει να πληρώνουν και την επόμενη χρονιά οι οφειλέτες για να διακρατήσουν τα οφέλη της ρύθμισης των 120 δόσεων και φυσικά το δικαίωμα να παραμείνει «ξεμπλοκαρισμένος» ο τραπεζικός τους λογαριασμός).
Εσπραξιμότητα
Το αργότερο μέχρι το επόμενο Σάββατο και τελευταία ημέρα του Αυγούστου, οι φορολογούμενοι θα έχουν στα χέρια τους τα εκκαθαριστικά του ΕΝΦΙΑ και έτσι θα μπορέσουν να ενημερωθούν για το τι σημαίνει στην πράξη η μεσοσταθμική μείωση του 22%. Στα φυσικά πρόσωπα θα βεβαιωθούν συνολικά 2,069 δισ. ευρώ από 2,643 δισ. ευρώ πέρυσι, ενώ στο ποσό αυτό θα πρέπει να προστεθούν και τα 450 εκατ. ευρώ που είναι ο ΕΝΦΙΑ των νομικών προσώπων. Έτσι, το συνολικό ποσό της βεβαίωσης θα ξεπεράσει οριακά τα 2,5 δισ. ευρώ και θα είναι μειωμένο κατά περίπου 574 εκατ. ευρώ σε σχέση με πέρυσι. Ωστόσο, στο υπουργείο Οικονομικών περιμένουν ότι η τελική είσπραξη θα είναι μειωμένη κατά περίπου 470 εκατ. ευρώ λόγω της αύξησης του συντελεστή εισπραξιμότητας από το 74%-75% πέρυσι, στο 81% ή και ακόμη υψηλότερα. Η αισιοδοξία για την αύξηση της εισπραξιμότητας δεν συνδέεται μόνο με τη μείωση του τελικού ποσού που θα βεβαιωθεί αλλά και με τη διαδικασία ρύθμισης των ληξιπρόθεσμων οφειλών σε έως και 120 δόσεις, η οποία προϋποθέτει ότι θα τακτοποιούνται στην ώρα τους όλες οι τρέχουσες φορολογικές υποχρεώσεις.
Τι θα αλλάξει στον φετινό ενιαίο φόρο ακινήτων
Με βάση τα στατιστικά στοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, η «ανθρωπογεωγραφία» του φετινού ΕΝΦΙΑ διαμορφώνεται ως εξής:
1. Ελάφρυνση της τάξεως του 30% σε σχέση με πέρυσι θα έχουν 4.914.495 ιδιοκτήτες με ατομική περιουσία έως και 60.000 ευρώ. Αυτοί είναι και το 67,2% του συνολικού πληθυσμού των ιδιοκτητών που θα παραλάβουν εκκαθαριστικό. Πέρυσι, πλήρωσαν το 22% του συνολικού φόρου που βεβαιώθηκε στα φυσικά πρόσωπα, ενώ φέτος η συμμετοχή τους θα περιοριστεί στο 20% λόγω και της μεγαλύτερης ποσοστιαίας μείωσης που θα έχουν σε σχέση με τους υπόλοιπους ιδιοκτήτες.
2. Στο 27% θα διαμορφωθεί ο μειωτικός συντελεστής για τους 344.183 ιδιοκτήτες με ατομική περιουσία από 60.000 έως και 70.000 ευρώ. Είναι το 4,7% του συνολικού πληθυσμού οι οποίοι και πληρώνουν περίπου το 4% των συνολικών φορολογικών βαρών.
3. Για ατομικές περιουσίες από 70.000 έως και 80.000 ευρώ η μείωση θα είναι της τάξεως του 25%. Το συγκεκριμένο ποσοστό αφορά 283.262 ιδιοκτήτες (δηλαδή το 3,9% του συνολικού αριθμού των φορολογουμένων) οι οποίοι επίσης θα εισφέρουν περίπου το 4% του συνολικού ποσού που θα βεβαιωθεί.
4. Από τις 80.000 ευρώ και πάνω (και μέχρι το ένα εκατομμύριο ευρώ) υπάρχουν περίπου 1,75 εκατομμύριο ιδιοκτήτες οι οποίοι και δικαιούνται έκπτωσης της τάξεως του 20% στο εκκαθαριστικό τους σε σχέση με πέρυσι. Είναι το 24,1% του συνολικού αριθμού των ιδιοκτητών αυτοί που θα δουν τη συγκεκριμένη έκπτωση στο εκκαθαριστικό τους. Όμως, είναι αυτοί που θα πληρώσουν το 60% του συνολικού ποσού που αντιστοιχεί σε όλα τα φυσικά πρόσωπα, από 59% που ήταν το αντίστοιχο ποσοστό πέρυσι.
5. Πάνω από ένα εκατομμύριο ευρώ ατομική περιουσία έχουν μόλις 14.841 ιδιοκτήτες. Η συμμετοχή τους στον συνολικό πληθυσμό του ΕΝΦΙΑ είναι μηδαμινή, μόλις 0,2%, αλλά η συμμετοχή τους στα συνολικά φορολογικά βάρη υπολογίσιμη. Πέρυσι, πλήρωσαν το 10% του συνολικού φόρου και φέτος το μερίδιό τους θα αυξηθεί στο 11%.
Με την εφαρμογή των συγκεκριμένων μειωτικών συντελεστών θα αυξηθεί αισθητά ο αριθμός των φορολογουμένων που θα πληρώσουν μικροποσά. Πέρυσι, περίπου 1,7 εκατομμύριο ιδιοκτήτες κατέβαλαν έως και 100 ευρώ συνολικά, ενώ ο αριθμός τους αναμένεται να αυξηθεί φέτος σε τουλάχιστον δύο εκατομμύρια. Και αυτό διότι η νέα έκπτωση του 25%-30% που ισχύει για τους μικροϊδιοκτήτες λειτουργεί συνδυαστικά φέτος με την έκπτωση του 50% η οποία θα ισχύσει για όσους πληρούν τα συγκεκριμένα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια.
Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχουν περίπου ένα εκατομμύριο ιδιοκτήτες οι οποίοι αν και θα παραλάβουν ειδοποιητήριο ΕΝΦΙΑ θα έρθουν αντιμέτωποι με ένα ποσό που δεν θα υπερβαίνει το… ένα ευρώ. Περίπου τρία εκατομμύρια ιδιοκτήτες θα πληρώσουν ποσά που κυμαίνονται από 100 έως και 500 ευρώ, ενώ περίπου ένα εκατομμύριο ιδιοκτήτες θα πληρώσουν από 500 έως και 2.000 ευρώ ο καθένας. Πάνω από 2.000 ευρώ για κύριο και συμπληρωματικό φόρο θα πληρώσουν και φέτος περίπου 120.000 ιδιοκτήτες.
