Από την έντυπη έκδοση
Απαραίτητη προϋπόθεση για την υπαγωγή των συμβάσεων μεταξύ ιδιωτών σε αναλογικό τέλος χαρτοσήμου είναι οι συμβάσεις αυτές να καταρτίζονται εγγράφως, επομένως αν μία σύμβαση δεν καταρτίστηκε εγγράφως δεν υπόκειται σε τέλος χαρτοσήμου.
Αυτό γνωστοποιήθηκε αρμοδίως με την υπ' αριθμ. ΔΕΔ 1809/2019 απόφαση της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών, της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, με την οποία δόθηκαν και οι κατωτέρω διευκρινίσεις:
Επειδή με το άρθρο 12 του Κ.Ν.Τ.Χ., ορίζεται ότι:
«1. Επί των συμβολαίων και των εγγράφων, των κατονομαζομένων εν τω επομένω άρθ. 13, το τέλος ορίζεται εις 3% της εν αυτοίς διαλαμβανομένης αξίας εις δραχμάς».
Επειδή με το άρθρο 13, ορίζεται ότι:
Εις το κατά την παρ. 1 του προηγουμένου άρθ. 12 τέλος υπόκεινται:
«1. α. Πάσα σύμβασις, οιουδήποτε αντικειμένου, συναπτόμενη είτε απευθείας, είτε δια δημοσίου συναγωνισμού ή πάσα εξόφλησις συμβάσεως ή σχετική προς την σύμβασιν απόδειξις, εφ' όσον καταρτίζονται εγγράφως και δη είτε δια δημοσίου, είτε δι' ιδιωτικού καθ' οιονδήποτε τύπον συντεταγμένου εγγράφου.
Εξαιρούνται: "β) εφ' όσον η σύμβασις δεν συνήφθη εγγράφως υπόκειται εις το αναλογικόν τέλος η εγγράφως καταρτιζομένη εξόφλησις αυτής ή η σχετική προς την σύμβασιν έγγραφος απόδειξις".
Επειδή, σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα και το άρθρο 806: "Με τη σύμβαση του δανείου ο ένας από τους συμβαλλομένους μεταβιβάζει στον άλλον κατά κυριότητα χρήματα ή άλλα αντικαταστατά πράγματα, και αυτός έχει υποχρέωση να αποδώσει άλλα πράγματα της ίδιας ποσότητας και ποιότητας.".
Το δάνειο αποτελεί παραδοτική σύμβαση και ως τέτοια ανήκει στην κατηγορία των αμφοτεροβαρών συμβάσεων. Ο Αστικός Κώδικας δεν ορίζει συγκεκριμένο τύπο για την κατάρτιση του δανείου οπότε μπορεί να καταρτιστεί έγγραφα ή και προφορικά. (βλ. και ΑΚ 158).
Επειδή για την επιβολή τελών χαρτοσήμου επί δανείων εν γένει απαιτείται η συνδρομή των εξής προϋποθέσεων:
α. Η σύμβαση του δανείου να καταρτίζεται εγγράφως. Ως έγγραφο δε θεωρείται και η εγγραφή του δανείου αυτού στα βιβλία του επιτηδευματία οφειλέτη στην Ελλάδα (άρθρο 12 Ν.Δ. 3717/1957, ΣτΕ 2699/1972, ΣτΕ 3013/1984, ΣτΕ 1802/1993, ΣτΕ 1927/1994 κ.λπ.). β. Σε περίπτωση που το δάνειο δεν καταρτίσθηκε εγγράφως ή περί του δανείου αυτού δεν έγινε εγγραφή στα βιβλία του επιτηδευματία οφειλέτη στην Ελλάδα, στο οικείο τέλος χαρτοσήμου θα υποβληθεί η, περί του δανείου αυτού, εκδιδόμενη στην Ελλάδα σχετική εξοφλητική απόδειξη, επειδή και η απόδειξη αυτή αποτελεί έγγραφο, κατά την έννοια του νόμου (άρθρα 13 παρ. 1β και 15 παρ. 1β Κ.Τ.Χ., ΣτΕ 3914/1977). γ. Εάν η σύμβαση του δανείου καταρτίσθηκε στην αλλοδαπή, αυτή υπόκειται σε τέλος χαρτοσήμου στην Ελλάδα μόνο εφόσον η εν λόγω δανειακή σύμβαση έχει υποχρεώσεις εκτελεστέες στην Ελλάδα. Και υποχρέωση δε εκτελεστέα στην Ελλάδα υπάρχει όταν η καταβολή των χρημάτων (δηλαδή του προϊόντος του δανείου) στον οφειλέτη, εκ μέρους του δανειστή, έγινε στην Ελλάδα (άρθρο 8 παρ. 1 Κ.Τ.Χ., ΣτΕ 1716/1980 ΣτΕ 3270/1981).
Επειδή, σύμφωνα με την διάταξη της παραγράφου 1β του άρθρου 13 του κώδικα Χαρτοσήμου, όπως ισχύει, η οποία εφαρμόζεται και επί των συμβάσεων, που ρυθμίζονται από το άρθρο 15 του ιδίου Κώδικα (άρθρο 15παρ. 1β Κ.Τ.Χ.), εάν μια σύμβαση καταρτίστηκε εγγράφως και υποβλήθηκε εξ υπαρχής στο οικείο τέλος χαρτοσήμου, κάθε εξόφληση ή σχετική προς σύμβαση απόδειξη δεν υπόκεινται σε κανένα τέλος χαρτοσήμου. Αν όμως, η εγγράφως καταρτισθείσα σύμβαση δεν υποβλήθηκε στο οικείο τέλος χαρτοσήμου, όπως θα έπρεπε, κατά νόμον, τότε στο τέλος αυτό της σύμβασης θα υπαχθεί η σχετική εξοφλητική της σύμβασης απόδειξη.
Κατά την αληθή έννοια της ανωτέρω διάταξης, ως απόδειξη εξοφλητική δεν νοείται μόνο το συνήθως διδόμενο έγγραφο, αλλά και κάθε άλλο έγγραφο, που καταρτίζεται μεταξύ των συμβαλλομένων, προς τον σκοπό της απόδειξης της εξόφλησης, όπως π.χ., επιστολή, δήλωση, λογαριασμός, ιδιωτικό ή συμβολαιογραφικό έγγραφο κ.λπ., καθόσον ο νόμος φορολογεί κάθε εξόφληση οπωσδήποτε και αν έλαβε χώρα (Υπ.Οικ. Σ. 1537/1947).
Επειδή, 1. Οι συμβάσεις, που καταρτίζονται προφορικά ή δια τηλεφώνου, δεν υπόκεινται σε τέλος χαρτοσήμου, γιατί στις συμβάσεις αυτές λείπει το έγγραφο, προϋπόθεση απαραίτητη, για την επιβολή του τέλους χαρτοσήμου.
2. Εξαιρετικά, οι ανωτέρω συμβάσεις θα υπαχθούν στα οικεία τέλη χαρτοσήμου:
α. Εάν επακολουθήσει έγγραφη κατάρτιση των συμβάσεων αυτών, ή
β. Εάν περί των συμβάσεων αυτών εκδοθεί σχετική εξοφλητική απόδειξη, η οποία εξομοιώνεται με έγγραφο (άρθρα 13 παρ. 1β και 15 παρ. 1β Κ. Τ.Χ.)
Επειδή, σύμφωνα με την ΣτΕ 2047/1978, για την υπαγωγή των δανείων στο τέλος χαρτοσήμου απαιτείται η ύπαρξη έγγραφου ή εγγραφή στα βιβλία των επιτηδευματιών.
Επειδή, σύμφωνα με τις ΣτΕ 1514/1956 , ΣτΕ 578/1957, σε περίπτωση μη σύνταξης εγγράφου κατά τη σύσταση ή την εξόφληση του δανείου, δεν συντρέχει περίπτωση καταβολής τέλους χαρτοσήμου, έστω και αν η παράλειψη αυτή έγινε σκόπιμα προς αποφυγή της καταβολής του οφειλόμενου τέλους χαρτοσήμου.
Επειδή προϋπόθεση για την υπαγωγή των συμβάσεων μεταξύ ιδιωτών σε αναλογικό τέλος χαρτοσήμου είναι οι συμβάσεις αυτές να καταρτίζονται εγγράφως, αν μία σύμβαση δεν καταρτίστηκε εγγράφως δεν υπόκειται σε τέλος χαρτοσήμου. Στην περίπτωση αυτή, σε αναλογικό τέλος χαρτοσήμου θα υπαγόταν κατά ρητή διάταξη του νόμου (άρθ. 13 παρ. 1β Κ.Ν.Τ.Χ.) η εκδιδόμενη απόδειξη εξόφλησης αυτής ή οποιαδήποτε άλλη σχετική προς τη σύμβαση έγγραφη απόδειξη, καθόσον στις περιπτώσεις αυτές υπάρχει έγγραφο (ΣτΕ 3914/1977)».
