Από την έντυπη έκδοση
Συνέντευξη στον Χρήστο Δόγα
[email protected]
Σειρά εισηγήσεων με άξονα την ταχεία ενίσχυση του θεσμικού ρόλου της Εθνικής Τράπεζας, ώστε να καταστεί ένας ισχυρός παίκτης στο διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον, κατέθεσε στο Δ.Σ. της τράπεζας ο βασικός μέτοχος αυτής, το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ). Σε συνέντευξή του στη «Ν» ο διευθύνων σύμβουλος του Ταμείου, Μάρτιν Τζούρντα, εξηγεί ότι για την επίτευξη των στόχων απαραίτητη είναι η διασφάλιση βέλτιστων πρακτικών εταιρικής διακυβέρνησης, ώστε η τράπεζα να αποτελέσει πόλο έλξης επενδυτών εντός και εκτός συνόρων. Τα παραπάνω εντάσσονται στο πλαίσιο πρωτοβουλιών του ΤΧΣ για τον εκσυγχρονισμό και την άμεση βελτίωση της αξιόπιστης λειτουργίας των τραπεζών.
Το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας ανακοίνωσε προ ημερών την υποβολή μιας σειράς προτάσεων προς τον πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου της Εθνικής Τράπεζας, για θέματα που -όπως τονίζεται στην ανακοίνωσή σας- αφορούν βελτιώσεις πρακτικών εταιρικής διακυβέρνησης της τράπεζας. Θα μπορούσατε να γίνετε πιο συγκεκριμένος και να μας δώσετε μία σαφέστερη εικόνα σχετικά με τις προτάσεις σας;
«Οι εισηγήσεις μας αφορούν αναγκαίες βελτιώσεις στη δομή και στις διαδικασίες της εταιρικής διακυβέρνησης της τράπεζας και στοχεύουν πρωτίστως στην ενίσχυση των τομέων εξειδίκευσης του Διοικητικού Συμβουλίου και στην ευθυγράμμιση με βέλτιστες πρακτικές όπως τις παρατηρούμε διεθνώς αλλά και στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα.
Πιο συγκεκριμένος δεν μπορώ να γίνω, όσο οι εισηγήσεις μας εξετάζονται από το Διοικητικό Συμβούλιο της τράπεζας, το οποίο θα πρέπει να απαντήσει εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος. Ωστόσο, τονίζω ότι οι προτάσεις αυτές κατατέθηκαν την κατάλληλη χρονική στιγμή και είναι απολύτως ευθυγραμμισμένες με τη διεθνή βέλτιστη πρακτική και εξειδικευμένες, για τον εκσυγχρονισμό της και τη θεσμική ενδυνάμωσή της σε ένα εντόνως ανταγωνιστικό περιβάλλον. Βεβαίως, όταν η διαδικασία αυτή ολοκληρωθεί, θα υπάρξουν οι σχετικές ανακοινώσεις, κάτι που θεωρούμε ότι δεν θα καθυστερήσει πολύ».
Ποιες είναι οι κύριες ενστάσεις του ΤΧΣ σε ό,τι αφορά την υπάρχουσα κατάσταση; Πού στρέφονται οι αλλαγές που επιθυμείτε και για ποιο λόγο;
«Το ΤΧΣ έχει εξαιρετική ορατότητα στη λειτουργία όλων των συστημικών τραπεζών, μέσω των εκπροσώπων και παρατηρητών μας, αλλά και λόγω της γενικότερης δομής της σχέσης μας με τα πιστωτικά ιδρύματα. Ταυτόχρονα, έχουμε πρόσβαση σε τεράστια τεχνογνωσία, από τα στελέχη μας (οι περισσότεροι των οποίων έχουν διεθνή εμπειρία), τα μέλη του Γενικού Συμβουλίου (το ανώτατό μας όργανο διοίκησης, που αποτελείται από διεθνούς κύρους ειδικούς στα χρηματοοικονομικά), την Επιτροπή Επιλογής (που απαρτίζεται από κορυφαίους εμπειρογνώμονες). Παράλληλα, βρισκόμαστε σε συνεχή επαφή με τους εποπτικούς οργανισμούς, δηλαδή την ΤτΕ, την ΕΚΤ και τον SSM (Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό).
Ως εκ τούτου, έχουμε άποψη για τη βέλτιστη λειτουργία της τραπεζικής γενικά αλλά και της εταιρικής διακυβέρνησης ειδικότερα. Στο πλαίσιο αυτό, υποβάλλουμε τακτικά προτάσεις σε όλες τις συστημικές τράπεζες, τόσο στον τομέα της εταιρικής διακυβέρνησης όσο και -πρωτίστως- σε ζητήματα που αφορούν το πλαίσιο διαχείρισης κινδύνων, αλλά και τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Σε κάθε περίπτωση, οι προτάσεις μας στοχεύουν στην εξυγίανση των οργανισμών σε μακροπρόθεσμα βιώσιμο επίπεδο, προκειμένου να αποφευχθούν οι πρακτικές του παρελθόντος που οδήγησαν στην κατάρρευση των ελληνικών τραπεζών. Επιπροσθέτως, στο πλαίσιο του ρόλου μας ως μέτοχος επιφορτισμένος με την προστασία της επένδυσης του Έλληνα φορολογούμενου στις τράπεζες, είμαστε ιδιαίτερα απαιτητικοί στις προσδοκίες μας από τις διοικήσεις των τραπεζών, ιδιαίτερα αυτών που έχουν λάβει τα μεγαλύτερα ποσά κρατικής ενίσχυσης.
Σας αναφέρω ενδεικτικά πως στο παρελθόν έχουμε κάνει προτάσεις στις τράπεζες για τη θέσπιση επιτροπής δεοντολογίας, τον εκσυγχρονισμό της πολιτικής αμοιβών και την εφαρμογή της στρατηγικής διαχείρισης κινδύνων ως βάση του στρατηγικού σχεδιασμού. Στην προκειμένη περίπτωση, δίνουμε έμφαση στην ανάγκη επιτάχυνσης της διαδικασίας εκσυγχρονισμού της Εθνικής Τράπεζας, προκειμένου αυτή να είναι σε θέση να εκμεταλλευθεί τις ευκαιρίες που βλέπουμε στο άνοιγμα της αγοράς στην Ελλάδα. Απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί η ευθυγράμμιση της εταιρικής διακυβέρνησης με βέλτιστες πρακτικές, οι οποίες θα εξυπηρετούν τα συμφέροντα όλων των επενδυτών και όχι μόνων των μεγάλων όπως το ΤΧΣ, καθώς και η διεύρυνση των περιοχών εξειδίκευσης και εμπειρίας του Διοικητικού Συμβουλίου σε τομείς όπως η ψηφιακή στρατηγική και η ανάπτυξη νέων δραστηριοτήτων.
Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο παίζει για εμάς η ενίσχυση διασύνδεσης της διοίκησης με την ελληνική αγορά, άρα και της καλύτερης δυνατής ανταπόκρισης στις ανάγκες εξυπηρέτησης του “επιχειρείν”, των πελατών και της εμπιστοσύνης των στρατηγικών θεσμικών επενδυτών της.
Ο Ν. 3864/2010 (γνωστός και ως νόμος ΤΧΣ) εισήγαγε μία μεγάλη καινοτομία και οδήγησε στην ανανέωση της σύνθεσης των διοικήσεων των ελληνικών τραπεζών με την τοποθέτηση στελεχών εξειδικευμένων σε θέματα τραπεζικής με διεθνή εμπειρία στα Διοικητικά Συμβούλια αυτών. Αυτό επέφερε μεγάλη βελτίωση στη λειτουργία των Διοικητικών Συμβουλίων, τα οποία για πρώτη φορά συμπεριέλαβαν στις διοικήσεις τους στελέχη με βαθιά τεχνική γνώση τραπεζικής σε διεθνές επίπεδο. Να σημειώσω πως δεν αναφέρομαι στις εκτελεστικές διοικήσεις -οι οποίες ανέκαθεν απαρτίζονταν από τραπεζικά στελέχη-, αλλά στο ανώτατο κλιμάκιο, δηλαδή το Διοικητικό Συμβούλιο.
Η αγορά ωστόσο εξακολουθεί να εξελίσσεται και κατά συνέπεια νέες δεξιότητες κρίνονται όχι απλώς πολύτιμες, αλλά απαραίτητες για την κατανόηση της εγχώριας αγοράς αλλά και των διεθνών προκλήσεων και αλλαγών.
Μία από τις κύριες πρωτοβουλίες μας αφορά την αυξημένη παρουσία στα Διοικητικά Συμβούλια εξειδικευμένων στελεχών όχι απλώς με τραπεζική εμπειρία, αλλά και με εις βάθος γνώση του ελληνικού περιβάλλοντος τα οποία θα βοηθούν ώστε η λήψη αποφάσεων και η χάραξη στρατηγικής να είναι απολύτως ευθυγραμμισμένες με τον χώρο στον οποίο δραστηριοποιείται η τράπεζα».
Η προώθηση ενός ισχυρού συστήματος εταιρικής διακυβέρνησης θεωρείτε πως αποτελεί πλέον προϋπόθεση για την προσέλκυση νέων επενδυτών;
«Απολύτως! Αυτό άλλωστε αποτελεί κίνητρο για κάθε μας κίνηση: Από την πίεση που ασκούμε στις τράπεζες για βελτίωση της κερδοφορίας, μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων έως τη βελτίωση του εσωτερικού πλαισίου διαχείρισης και διοίκησης, του οποίου η εταιρική διακυβέρνηση είναι το πιο βασικό στοιχείο. Το ενδιαφέρον των διεθνών επενδυτών για την εταιρική διακυβέρνηση είναι συνεχώς αυξανόμενο.
Ακόμα και οι παθητικοί θεσμικοί επενδυτές, που μέχρι πρότινος ακολουθούσαν απόψεις διεθνών συμβούλων σε θέματα εταιρικής διακυβέρνησης, δραστηριοποιούνται και, σαν τους πιο ενεργούς, θεσπίζουν δικές τους πολιτικές, οι οποίες είναι αρκετά απαιτητικές και ορίζουν κριτήρια αξιολόγησης. Είναι ζωτικής σημασίας για κάθε εισηγμένη, πολλώ δε μάλλον για τις τράπεζες, να πληροί τα κριτήρια ανεξαρτησίας των μελών, ισότητας των φύλων, να έχει το σωστό μίγμα δεξιοτήτων, ευθυγράμμιση δεξιοτήτων και αμοιβών με την επίσημη στρατηγική του οργανισμού, να τηρεί τις αρχές βιώσιμης ανάπτυξης, διαφάνειας, κοινωνικής ευαισθησίας.
Τα παραπάνω αποτελούν στοιχεία που κάνουν έναν οργανισμό πιο ελκυστικό στους διεθνείς επενδυτές και θα πρέπει να τονισθεί ότι για την επίτευξη αυτού του στόχου απαιτείται έμπρακτη προσήλωση στις αρχές αυτές, με όρους που τίθενται στην κρίση των μετόχων και των επενδυτών. Αντιλαμβάνεσθε, δηλαδή, πως δεν μιλάμε για μια βασική συμμόρφωση με τους κανόνες, αλλά μια συνειδητή επιλογή της διοίκησης να προχωρήσει πέρα από το απλώς απαραίτητο στην επιδίωξη του βέλτιστου. Για το ΤΧΣ βασικός στόχος είναι η επιτυχής αποεπένδυση με τους όρους που προβλέπονται στη νομοθεσία, δηλαδή με διάθεση των μετοχών του σε στρατηγικού τύπου επενδυτές με εμπειρία στον κλάδο.
Είναι δεδομένο δε ότι τέτοιοι επενδυτές είναι τουλάχιστον εξίσου ενεργοί μέτοχοι όσο το ΤΧΣ και δίνουν τεράστια έμφαση στην εταιρική διακυβέρνηση, ως βασικό παράγοντα προστιθέμενης αξίας.
Επιπλέον, σας θυμίζω πως πλέον εφαρμόζεται πανευρωπαϊκά ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός SRD II ο οποίος αποσκοπεί ακριβώς στην ενίσχυση της θέσης των μετόχων, αλλά και στην εξασφάλιση λήψης αποφάσεων για τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα της εταιρείας.
Όλες μας οι δράσεις, λοιπόν, πηγάζουν από την παραπάνω προτεραιότητα και αν καμία φορά στοχεύουμε πολύ στο “ιδεατό” και πέρα από αυτό που οι άλλοι θεωρούν “επαρκές” ή “ρεαλιστικό”, το κάνουμε πάντα με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον, όπως αυτό προσδιορίζεται στην αποστολή μας».
Όλα αυτά σχετίζονται με το γεγονός πως το ΤΧΣ θα πρέπει μέχρι το 2021 να προχωρήσει σε αποεπένδυση της συμμετοχής του στις τράπεζες. Πώς θα προχωρήσει αυτή η διαδικασία;
«Σύμφωνα με τον σχετικό νόμο, το Ταμείο πρέπει, κατά τη διάρκεια της ζωής του που έχει ορισθεί μέχρι το τέλος του 2022, να ολοκληρώσει την αποεπένδυσή του στις συστημικές τράπεζες.
Είναι ξεκάθαρο ότι η δυνατότητα αποεπένδυσης σε αυτόν τον χρονικό ορίζοντα εξαρτάται από πληθώρα παραγόντων πέρα από τον έλεγχο του Ταμείου, οπότε είναι δύσκολο να σας απαντήσω με σαφήνεια. Φαίνεται πάντως ήδη ως πιθανό σενάριο ότι η πώληση, ειδικά των μεγάλων συμμετοχών, θα γίνει υπό συνθήκες που απαιτούν χρόνο για να πραγματοποιηθούν, τόσο σε μακροοικονομικό επίπεδο όσο και στον τομέα της υλοποίησης των αναγκαίων δράσεων εκσυγχρονισμού των λειτουργικών μοντέλων των τραπεζών. Από την πλευρά μας επιδιώκουμε να επιταχύνουμε αυτή τη διαδικασία.
Για τον λόγο αυτό επισπεύδουμε βελτιώσεις σε όλους τους τομείς λειτουργίας των τραπεζών. Ενεργούμε πάντα σε συνεργασία με άλλους θεσμικούς μετόχους και προωθούμε πρωτοβουλίες σε όλα τα επίπεδα: Από την εταιρική διακυβέρνηση και τη βελτίωση της στρατηγικής έως την εύρεση συστημικών λύσεων για τα κόκκινα δάνεια, όπως το Πρόγραμμα Εγγυοδοσίας Ενεργητικού. Θεωρούμε ότι αυτά είναι απολύτως απαραίτητα προκειμένου το τραπεζικό σύστημα να επανέλθει στην υγιή λειτουργία του και να εκπληρώσει τον βασικό του ρόλο. Δηλαδή, τη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας».
