Από την έντυπη έκδοση
Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Ανισορροπίες, αποκλίσεις και στρεβλώσεις στην Ευρωζώνη αποδίδονται συχνά από τους ειδικούς στο γεγονός ότι δεν είναι πραγματική οικονομική ένωση. Θα περίμενε λοιπόν κανείς όσοι διαμαρτύρονται για όλα τα παραπάνω να επιδιώκουν ταχύτερα και πιο δυναμικά βήματα στην κατεύθυνση της βαθύτερης ολοκλήρωσης.
Αντ’ αυτού άλλοι ζητούν επανεθνικοποίηση πολιτικών που συνδέονται με την οικονομία και άλλοι απαιτούν χαρακτηριστικά ένωσης, όπως οι δημοσιονομικές μεταβιβάσεις και η κοινή έκδοση χρέους, αλλά πιο χαλαρούς κανόνες. Πού θα οδηγηθεί η Ευρωζώνη; Μετά και το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας. Από την άλλη, όμως, τα τελευταία χρόνια δεν είναι σπάνιες οι εκπλήξεις.
Το όραμα που ξεθώριασε
Ένθερμος υποστηρικτής της μεταρρύθμισης της Ευρωζώνης στην κατεύθυνση της πιο ουσιαστικής ολοκλήρωσης, με προτάσεις για σύσταση υπουργείου Οικονομικών και απόκτηση δημοσιονομικής ικανότητας είναι ο Εμανουέλ Μακρόν. Αναγνωρίζοντας πως μόνος του δεν μπορεί να προωθήσει ένα τόσο φιλόδοξο σχέδιο, ο Γάλλος πρόεδρος επεδίωξε συνεργασία και συμβιβασμό με τη Γερμανία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ρίξει αρκετό νερό στο κρασί των στόχων του, αλλά τουλάχιστον να μπορεί να παρουσιάσει ένα κοινό γαλλο-γερμανικό σχέδιο με έναν υποτυπώδη έστω κοινό προϋπολογισμό για την προώθηση επενδύσεων.
Ούτε λόγος για δημοσιονομικές μεταβιβάσεις, ούτε καν για ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης με ένα ενιαίο σύστημα ασφάλισης καταθέσεων. Αυτό αν και αναγνωρίζεται ως απολύτως αναγκαίο από την Κομισιόν, τον ESM και το ΔΝΤ, θα γίνει μόνο εάν μειωθούν δραστικά τα επίπεδα των «κόκκινων» δανείων στο σύνολο των κρατών-μελών διαμηνύει το Βερολίνο.
Με τον Μακρόν να έχει έρθει δεύτερος στην κρίσιμη μάχη της ευρωκάλπης πίσω από τη Μαρίν Λεπέν, που κάποτε φλέρταρε ακόμη και με την ιδέα διάλυσης της Ευρωζώνης, και με την Άγκελα Μέρκελ εμφανώς αποδυναμωμένη επίσης, το μέλλον ακόμη και αυτού του λάιτ σχεδίου από ένα όραμα, που ξεθώριασε, είναι εξαιρετικά αμφίβολο.
Ο ρόλος του Σαλβίνι
Ένας από τους μεγάλους νικητές των εκλογών, ο εκπρόσωπος της ιταλικής ακροδεξιάς Ματέο Σαλβίνι, αλλάζει θέση ανάλογα με τις περιστάσεις, τα περιθώρια που έχει και το πολιτικό κόστος, που υπολογίζει. Στο παρελθόν υποσχόταν δημοψήφισμα για έξοδο της Ιταλίας από το ευρώ. Όταν έγινε σαφές πως αυτό μπορεί να σήμαινε και έξοδο από την Ε.Ε. και χάσιμο όλων των προνομίων που η συμμετοχή σε αυτή φέρει, έκανε πίσω, λέγοντας πως δεν είναι αυτό που θέλουν οι Ιταλοί.
Στη συνέχεια άφησε να διαρρεύσει σχέδιο, στο οποίο ζητούσε διαγραφή χρέους από την ΕΚΤ και κοινά ευρωομόλογα. Μόλις χθες ζήτησε νέο ρόλο και εξουσίες για την κεντρική τράπεζα ώστε να μπορεί να εγγυηθεί το κρατικό χρέος και να βάζει αυτόματα φρένο σε κερδοσκόπους. Δεν εξήγησε πώς ακριβώς θα μπορούσε να γίνει αυτό, τι ακριβώς δηλαδή περιμένει από τη «νέα ΕΚΤ».
Μπορούμε να υποθέσουμε ότι πιθανότατα δεν έλεγε «όχι» και σε μεταβίβαση πόρων από τον Βορρά στον Νότο, αρκεί να μη χρειαστεί να πει «ναι» σε μεταβίβαση πόρων από τη δική του χώρα προς μία άλλη φτωχότερη της Ανατολικής Ευρώπης, για παράδειγμα.
Τι ζητά το τελευταίο διάστημα, πέραν της εγγύησης της ΕΚΤ; Λίγα 24ωρα πριν από την κάλπη διεμήνυσε πως θα επιδιώξει κατάργηση των δημοσιονομικών κανόνων, που προβλέπουν έλλειμμα έως 3% και χρέος έως 60% του ΑΕΠ. Μετά την κάλπη μετρίασε ελαφρώς τη στάση του, ζητώντας να ανοίξει ξανά η συζήτηση για αναθεώρηση των κανόνων. Πρέπει να ξαναγραφτούν ώστε να εστιάζουν στη μείωση της ανεργίας και όχι των ελλειμμάτων, τονίζει.Η αλήθεια βεβαίως είναι ότι πολύ πριν λαϊκιστές και ακροδεξιοί στραφούν κατά των υπαγορεύσεων των Βρυξελλών και υποσχεθούν μαγικές λύσεις για τις οικονομίες τους, σοβαροί οικονομολόγοι δεν μπορούσαν να εξηγήσουν αυτό το αυθαίρετο όριο του 3% στο έλλειμμα.
Και τα επίμονα nein
Τα τελευταία χρόνια υπήρξε μία προσπάθεια για περισσότερη ευελιξία, αλλά είναι προφανές ότι αυτή δεν είναι αρκετή. Θα μπορούσε λοιπόν κανείς να περιμένει μία ριζική αναθεώρηση των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας; Γερμανία, Ολλανδία, Αυστρία, αλλά και αρκετά ακόμη μέλη του ευρώ είναι βέβαιο ότι θα πουν ένα βροντερό «όχι». Από την άλλη, η Ιταλία θα πει και εκείνη «όχι» σε ό,τι προτείνουν οι δύο μεγάλοι της Ε.Ε. Το αποτέλεσμα; Ακινησία. Το κατακερματισμένο Ευρωκοινοβούλιο επίσης δεν θα μπορεί να δώσει ώθηση στην όποια διαδικασία βαθύτερης οικονομικής ολοκλήρωσης ή σε μία μεταρρύθμιση της ΟΝΕ ακόμη και προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Οι αξιωματούχοι των Βρυξελλών δεν βλέπουν φως στο τούνελ. «Η ολοκλήρωση της Ευρωζώνης δεν αναφέρθηκε σχεδόν καθόλου κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας. Δεν ήταν ζήτημα. Η κλιματική αλλαγή, η οικονομία, η μετανάστευση, η κοινωνική συνοχή ήταν αυτά που είχαν κατά νου οι πολιτικοί» δήλωσε αξιωματούχος της Ευρωζώνης στο Reuters και εκτίμησε: «Το πακέτο της ολοκλήρωσης που έχει προγραμματιστεί να συμφωνηθεί τον Ιούνιο θα είναι επομένως το ελάχιστο δυνατό και η όποια πρόοδος γι’ αυτό θα μπει στον πάγο».
Έτερος αξιωματούχος πρόσθεσε ότι το μόνο που μπορεί να συμφωνηθεί είναι μάλλον ένας περιορισμένης έκτασης προϋπολογισμός που θα στηρίξει στοχευμένες επενδύσεις, αντί να έχει τη δυνατότητα να σταθεροποιεί οικονομίες που βρίσκονται υπό ισχυρή πίεση, όπως κάποιοι ήλπιζαν. Προέβλεπε δε ακόμη πιο σκληρή στάση από τη Γερμανία και τους «δορυφόρους» της, εξαιτίας της επιστροφής των ανησυχιών για την Ιταλία στο προσκήνιο.
