Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Όταν τον Σεπτέμβριο του 2008 κατέρρευσε η Lehman Brothers και η πιστωτική ασφυξία οδήγησε μικρές και μεγάλες οικονομίες σε βαθιά ύφεση και ανεξέλεγκτη αιμορραγία θέσεων εργασίας όλοι έδειχναν ως υπεύθυνα τα σύνθετα πιστωτικά προϊόντα, για των οποίων την «τοξικότητα» κανείς δεν είχε προειδοποιήσει. Kαι όλοι ζητούσαν να οδηγηθούν στο περιθώριο. Επί χρόνια μετά την κρίση και με τις πληγές να μην έχουμε ακόμη επουλωθεί πλήρως σε αρκετά μέρη του πλανήτη, μεταξύ των οποίων και η Ευρώπη, τράπεζες, ρυθμιστικές αρχές, κυβερνήσεις και επενδυτές, όλοι διαβεβαίωναν πως έχουν πάρει το μάθημά τους.
Αλλά φαίνεται πως όλοι ξεχνούν γρήγορα. Και όσο ξεχνούν τόσο περιορίζεται ο φόβος και ανοίγει η όρεξη για ρίσκο. Αυτό τουλάχιστον αποκαλύπτει η μαζική στροφή των επενδυτών στα λεγόμενα «συνθετικά CDOs». Το προϊόν που λύγισε χρηματοοικονομικούς κολοσσούς πριν από δέκα χρόνια είναι και πάλι της μόδας. Τα συγκεκριμένα οχήματα σε αντίθεση με τα κανονικά CDOs (εγγυημένες δανειακές υποχρεώσεις), που δένουν σε πακέτο ομόλογα και δάνεια, αποδείχθηκαν άκρως αποσταθεροποιητικά κατά τη διάρκεια της κρίσης, καθώς επέτρεπαν πολλαπλά στοιχήματα επί των ίδιων ενυπόθηκων δανείων υψηλού ρίσκου.
Από τις αρχές του έτους σύμφωνα με υπολογισμούς της JPMorgan Chase & Co., που δημοσιεύουν οι Financial Times, ο όγκος συναλλαγών των συνθετικών CDOs έχει αυξηθεί κατά 40% σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα. Στο σύνολο του 2018 η αξία τους ήταν 200 δισ. δολάρια. Η Citi είναι ο μεγαλύτερος παίχτης της συγκεκριμένης αγοράς, όπως αναφέρει η βρετανική εφημερίδα, αλλά οι ευρωπαϊκές τράπεζες σπεύδουν να καλύψουν και εκείνες το χαμένο έδαφος. Η BNP Paribas έχει κάνει σημαντκά βήματα, ενώ ακολουθούν η επίσης γαλλική Societe Generale και η βρετανική Barclays.
O όγκος συναλλαγών, ο ανταγωνισμός και ο αριθμός των εμπλεκόμενων παιχτών αυξάνεται συνεχώς, με όσους συμμετέχουν στο νέο πάρτι να θεωρούν ότι δεν πρόκειται για επανάληψη των όσων έγιναν το 2008. Όπως υποστηρίζουν τα σημερινά συνθετικά CDOs έχουν πολύ μικρότερη έκθεση σε ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια και κατά συνέπεια πολύ μικρότερο ρίσκο. Οι ειδικοί, όμως, επισημαίνουν ότι οι κίνδυνοι ελλοχεύουν.
Πώς ακριβώς λειτουργούν
Τα συνθετικά CDOs δημιουργούνται με το πακετάρισμα παραγώγων γνωστών ως ασφαλιστρων κινδύνου (CDS), που παρακολουθούν την πιθανότητα χρεοκοπίας μίας εταιρείας. Κομμάτια χρέους και μετοχών στη συνέχεια πωλούνται σε επενδυτές στηριζόμενα από συμβόλαια CDS, με υψηλότερες αποδόσεις να καταβάλλονται σε όσους επενδυτές είναι διατεθειμένοι να ρισκάρουν και μεγαλύτερες ζημίες.
«Είναι ακριβώς το αντίθετο από αυτό που συμβαίνει σε ένα παιχνίδι με ξυλάκια Jenga. Για τα CDOs, όταν ο πύργος αρχίζει να κλυδωνίζεται, είναι εκείνοι στον πάτο, που έχουν να υποστούν τη μεγαλύτερη πτώση, ενώ όσοι βρίσκονται στην κορυφή είναι οι πλέον προστατευμένοι» εξηγεί χαρακτηριστικά ο Τζο Ρένινσον των Financial Times.
