Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Δέκα χρόνια μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση, τα επίπεδα απασχόλησης σε ανεπτυγμένες και αναδυόμενες οικονομίες ανά τον κόσμο έχουν αυξηθεί αισθητά, επιστρέφοντας σε πολλές περιπτώσεις κοντά σε επίπεδα- ρεκόρ. Ωστόσο οι συνθήκες στην αγορά εργασίας έχουν αλλάξει άρδην, με τις μορφές μερικής, ευέλικτης και άτυπης απασχόλησης να κερδίζουν συνεχώς έδαφος. Και προβλέπεται να συνεχίσουν να αλλάζουν με ταχύτητα, καθώς η αυτοματοποίηση, η τεχνητή νοημοσύνη και ευρύτερα οι νέες τεχνολογίες κομίζουν σημαντικές νέες ευκαιρίες, αλλά και τεράστιες προκλήσεις.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας περισσότερο από το 1/5 των νέων έως 25 ετών ανά τον κόσμο είναι εκτός αγοράς εργασίας ή εκπαίδευσης. Ωστόσο η ανεργία δεν είναι η μεγαλύτερη πρόκληση. Το μεγάλο «αγκάθι» είναι το γεγονός ότι παγκοσμίως πάνω από το 50% των 3,3 δισεκατομμυρίων εργαζομένων δεν διαθέτουν επαρκή οικονομική ασφάλεια, ποιότητα ζωής και ισότητα ευκαιριών. Η ανασφάλιστη εργασία εξακολουθεί να ανθεί, με 2 δισεκατομμύρια εργαζομένους (ή το 61% του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού) να μην έχει «δίχτυ ασφαλείας». Το χάσμα μεταξύ των δύο φύλων επίσης καλά κρατεί. Μόνο το 48% των γυναικών είναι ανήκουν στο εργατικό δυναμικό, όταν το αντίστοιχο ποσοστό για τους άνδρες είναι 75%. Παράλληλα οι γυναίκες είναι πολύ πιο ευάλωτες στην υποαπασχόληση και την μαύρη εργασία.
Όπως προκύπτει εν τω μεταξύ από στοιχεία του ΟΟΣΑ ένας στους επτά εργαζομένους παγκοσμίως είναι αυτοαπασχολούμενος και ένας στους εννέα με σύμβαση περιορισμένου χρόνου. Παράλληλα έξι στους δέκα εργαζομένους δεν έχουν βασικές δεξιότητες πληροφορικής, γεγονός που τους καθιστά εξαιρετικά ευάλωτους στην «επέλαση» των νέων τεχνολογιών. Μεταξύ των στοιχείων της έκθεσης του οργανισμού που ξεχωρίζουν είναι και το γεγονός ότι η συμμετοχή σε σωματεία εργαζομένων έχει μειωθεί σχεδόν στο μισό τις τελευταίες τρεις δεκαετίες.
Σύμφωνα με την έκθεση το 14% των θέσεων παγκοσμίως θα μπορούσαν να εξαφανιστούν λόγω της αυτοματοποίησης μέσα στα επόμενα 15 έως 20 χρόνια, με το ποσοστό στη χώρα μας να υπερβαίνει το 20%. Παράλληλα το 32% των θέσεων αναμένεται να δουν τη φύση τους να αλλάζει δραστικά.
Η εικόνα στην Ε.Ε.
Το ποσοστό απασχόλησης των ατόμων ηλικίας 20 έως 64 ετών στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει σκαρφαλώσει πάνω από το 73% και είναι πολύ κοντά στον στόχο που το θέλει στο 75%. Στους άνδρες είναι 79% και στις γυναίκες στο 67,4%. Ωστόσο περίπου 9 εκατομμύρια εργαζόμενοι σε θέσης μερικής απασχόλησης, θα ήθελαν να έχουν πλήρη απασχόληση, αλλά αδυνατούν να βρουν μία τέτοια θέση. Αυτό τους κατατάσσει επισήμως στην κατηγορία των υποαπασχολούμενων.
Παράλληλα είναι σαφές ότι και η αυτοαπασχόληση δεν είναι πάντα γνήσια, αλλά σε αρκετές περιπτώσεις αφορά υπαλλήλους με συμβάσεις «εργολαβίας» αντί κανονικές συμβάσεις εργασίας. Οι εργαζόμενοι στις λεγόμενες άτυπες μορφές απασχόλησης, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων σε διαδικτυακές πλατφόρμες (π.χ. Uber) στερούνται βασικών δικαιωμάτων.
Υπό τις συνθήκες αυτές η Κομισιόν προώθησε έναν νέο «χάρτη δικαιωμάτων» για αυτές τις ευέλικτες μορφές εργασίας, που γνωρίζουν έξαρση. Έχει ήδη εγκριθεί από το Συμβούλιο και την ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου και τώρα θα επικυρωθεί και τυπικά από τα κράτη-μέλη, τα οποία θα έχουν στη διάθεσή τους τρία χρόνια προκειμένου να προχωρήσουν στην εφαρμογή του.
Οι νέοι κανόνες προβλέπουν μια δέσμη ελάχιστων δικαιωμάτων για όσους εργάζονται περιστασιακά ή με συμβάσεις βραχείας απασχόλησης, εργαζόμενους κατά παραγγελία, διακοπτόμενα, βάσει δελτίου, σε διαδικτυακές πλατφόρμες, καθώς και για την επαγγελματική άσκηση και εκπαίδευση με αμοιβή, αν αφορά τουλάχιστον τρεις ώρες την εβδομάδα και δώδεκα ώρες στις τέσσερις εβδομάδες κατά μέσο όρο.
naftemporiki.gr
