Από την έντυπη έκδοση
Των Έφης Τριήρη και Αγγελικής Κοτσοβού
Σε κορυφαίο ενεργειακό παίκτη αναμένεται να αναδειχτούν άμεσα οι ΗΠΑ, υποσκελίζοντας τους μέχρι τώρα πρωταγωνιστές Σαουδική Αραβία και Ρωσία και ασκώντας πιέσεις στο κορυφαίο καρτέλ πετρελαίου του πλανήτη, τον ΟΠΕΚ, καθώς χάρη στα σχιστολιθικά κοιτάσματα αναμένεται να αποκτήσουν δυναμική παρουσία στην αγορά τόσο του πετρελαίου όσο και του φυσικού αερίου.
Η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (ΙΕΑ) υπογράμμισε χθες τον αυξανόμενο ρόλο των ΗΠΑ στον διεθνή ενεργειακό χάρτη, εκτιμώντας ότι έως το 2024 θα ξεπεράσουν τις ρωσικές εξαγωγές αργού και θα υποσκελίσουν ακόμη και τη Σαουδική Αραβία, εφόσον αναμένεται να διοχετεύσουν στην αγορά επιπλέον 4 εκατ. βαρέλια ημερησίως. Η ΙΕΑ υπολογίζει ότι η αμερικανική παραγωγή ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων του LNG και άλλων υδρογονανθράκων, θα αυξηθεί στα 19,6 εκατ. βαρέλια ημερησίως έως το 2024 από 15,5 εκατ. βαρέλια ημερησίως πέρυσι. Οι συνολικές εξαγωγές αργού των ΗΠΑ θα διπλασιαστούν, γεγονός που θα εντείνει ακόμη περισσότερο τον ανταγωνισμό, ειδικά στην αγορά της Ασίας, και θα αποσπάσει αναμφισβήτητα μερίδιο αγοράς από τον ΟΠΕΚ. Η παραγωγή αμερικανικού αργού θα αυξηθεί περίπου κατά 2,8 εκατ. βαρέλια ημερησίως, στα 13,7 εκατ. βαρέλια ημερησίως το 2024, από λίγο λιγότερο από 11 εκατ. βαρέλια ημερησίως το 2018. Από την άλλη πλευρά, η ΙΕΑ προβλέπει ότι η ζήτηση για αργό από τον ΟΠΕΚ θα μειωθεί το 2020.
«Ο δεύτερος γύρος της σχιστολιθικής επανάστασης στις ΗΠΑ έρχεται. Οι ΗΠΑ θα εκπροσωπήσουν το 70% της αύξησης της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου και περίπου το 75% της αύξησης του παγκόσμιου εμπορίου σε LNG την προσεχή πενταετία. Η εξέλιξη αυτή θα αλλάξει την παγκόσμια ροή πετρελαίου και φυσικού αερίου, με τεράστιες επιπτώσεις στη γεωπολιτική της ενέργειας» ανέφερε ο εκτελεστικός διευθυντής της ΙΕΑ Φατίχ Μπαϊρόλ. Ήδη οι ΗΠΑ ξεπέρασαν τη Σαουδική Αραβία και τη Ρωσία, για να αναδειχτούν πέρυσι στον μεγαλύτερο παραγωγό πετρελαίου. Τον φετινό Φεβρουάριο η αμερικανική παραγωγή αργού έφτασε σε επίπεδα ρεκόρ, άνω των 12 εκατ. βαρελιών ημερησίως.
Η εταιρεία ερευνών στον χώρο της ενέργειας Rystad Energy βλέπει τις ΗΠΑ να ξεπερνούν τη Σαουδική Αραβία όχι μόνο στις εξαγωγές πετρελαίου, αλλά και σε υποπροϊόντα φυσικού αερίου σε υγρή μορφή και άλλων πετρελαιοειδών, όπως βενζίνη, πολύ σύντομα, προς το τέλος του τρέχοντος έτους. Αυτό δεν έχει ξανασυμβεί από τη δεκαετία του 1950, όταν η Σαουδική Αραβία άρχισε να εξάγει πετρέλαιο στις διεθνείς αγορές. Πρόκειται για ιστορικό ορόσημο, όπως χαρακτηριστικά εκτιμούν αναλυτές της εταιρείας, καθότι πριν από δέκα έτη κανένας δεν μπορούσε να φανταστεί αυτή την εξέλιξη. Τα νέα αυτά δεδομένα δείχνουν και σε πόσο μεγάλο βαθμό η τεχνολογία μπορεί να αλλάξει τον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη.
Χάρη στα σχιστολιθικά κοιτάσματα, η αμερικανική παραγωγή πετρελαίου έχει υπερδιπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία, φθάνοντας σήμερα σε ύψη ρεκόρ. Οι ΗΠΑ παράγουν σήμερα περισσότερο πετρέλαιο από οιαδήποτε άλλη χώρα, συμπεριλαμβανομένων Ρωσίας και Σαουδικής Αραβίας. Με υπεραφθονία προσφοράς πλέον στο εσωτερικό των ΗΠΑ, το Κογκρέσο ήρε το 2015 την 40ετή απαγόρευση στις εξαγωγές πετρελαίου, με αποτέλεσμα να έχουν έκτοτε αυξηθεί εντυπωσιακά. Σύμφωνα με στοιχεία της Rystad, η Σαουδική Αραβία εξάγει ημερησίως περί τα 7 εκατ. βαρέλια αργού σε συνδυασμό με 2 εκατ. βαρέλια υποπροϊόντων φυσικού αερίου σε υγρή μορφή και πετρελαιοειδών προϊόντων. Συγκριτικά, οι ΗΠΑ εξάγουν περίπου 3 εκατ. βαρέλια ημερησίως αργού και επιπλέον 5 εκατ. βαρέλια ημερησίως υποπροϊόντων φυσικού αερίου σε υγρή μορφή και άλλων πετρελαιοειδών. Η εταιρεία αναμένει ότι το χάσμα στις εξαγωγές αργού θα εξαλειφθεί φέτος, παρότι η Σ. Αραβία θα συνεχίσει να έχει το προβάδισμα μόνο στις εξαγωγές αργού.
Άλλωστε, και το αμερικανικό υπ. Ενέργειας είχε προβλέψει στις αρχές του έτους ότι οι ΗΠΑ θα εξάγουν περισσότερη ενέργεια απ' αυτή που θα εισάγουν το 2020, κάτι που έχει να συμβεί ξανά από το 1953. Επίσης, οι ΗΠΑ αναμένεται να αποτελέσουν έναν από τους τρεις κορυφαίους εξαγωγείς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) πριν από το 2020, μαζί με Αυστραλία και Κατάρ. Οι ΗΠΑ έχουν αρχίσει να εξάγουν LNG από τον Φεβρουάριο του 2016 και μάλιστα να σημειωθεί ότι οι εξαγωγές LNG γίνονται με ελληνικά πλοία. Με βάση στοιχεία του 2017, οι ΗΠΑ κατείχαν την έκτη θέση στην παγκόσμια κατάταξη, με τις εξαγωγές LNG να φτάνουν τους 13,1 εκατ. τόνους ετησίως και με μερίδιο αγοράς 4,5%.
Το ασημένιο του άνθρακα διεκδικεί το φυσικό αέριο
Το φυσικό αέριο αναμένεται έως το 2030 να έχει υποσκελίσει τον άνθρακα και να αναδειχθεί στη δεύτερη μεγαλύτερη πηγή ενέργειας -μετά το πετρέλαιο- χάρη στην άνοδο του υγροποιημένου φυσικού αερίου, όπως προβλέπει η ΙΕΑ. Το παγκόσμιο εμπόριο LNG ακολουθεί ανοδική πορεία τα τελευταία χρόνια, με τον όγκο εισαγωγών και εξαγωγών να αυξάνεται κατά 35,2 εκατ. μετρικούς τόνους το 2017, στο ρεκόρ των 293,1 εκατ. τόνων. Η περιοχή Ασίας-Ειρηνικού ηγείται στις εξαγωγές LNG, έχοντας καταφέρει από το 2015 να υποσκελίσει τη Μέση Ανατολή. Παρ' όλα αυτά, το Κατάρ κρατάει τα σκήπτρα του μεγαλύτερου εξαγωγέα LNG, με εξαγωγές που ξεπερνούν τους 81 εκατ. τόνους και συνολικό μερίδιο αγοράς κοντά στο 30%, σύμφωνα με την International Gas Union (στοιχεία 2017). Στο εμιράτο ανήκει το μεγαλύτερο τμήμα του North Field, που θεωρείται το μεγαλύτερο κοίτασμα φυσικού αερίου στον κόσμο και το μοιράζεται με το Ιράν.
Εστιάζοντας αποκλειστικά στο υγροποιημένο φυσικό αέριο, το Κατάρ στοχεύει στην αύξηση της παραγωγής LNG στους 110 εκατ. τόνους ετησίως. Το εμιράτο προηγείται από τους υπόλοιπους ανταγωνιστές του, και μάλιστα με μεγάλη διαφορά. Η Αυστραλία αποτελεί τον δεύτερο μεγαλύτερο εξαγωγέα υγροποιημένου φυσικού αερίου, με εξαγωγές 56 εκατ. τόνων και μερίδιο αγοράς 19,2%, ενώ ακολουθεί η Μαλαισία, εξάγοντας το 2017 26,4 εκατ. τόνους και μερίδιο αγοράς 9%. Ακολουθεί η Νιγηρία στην τέταρτη θέση (21,3 εκατ. τόνοι) με μερίδιο αγοράς 7,3% και η Ινδονησία με εξαγωγές 16,2 εκατ. τόνων και μερίδιο αγοράς 5,5%. Οι χώρες της Ασίας-Ειρηνικού αποτελούν παράλληλα και τους μεγαλύτερους εισαγωγείς υγροποιημένου φυσικού αερίου, απορροφώντας περισσότερο από το ήμισυ της παγκόσμιας προσφοράς. Οι τέσσερις μεγαλύτερες χώρες εισαγωγής LNG είναι οι Kίνα, Ιαπωνία, Νότιος Κορέα, Ινδία και Ταϊβάν, απορροφώντας σχεδόν το 61% της παγκόσμιας παραγωγής LNG.
Η Ιαπωνία αποτελεί τον μεγαλύτερο εισαγωγέα LNG, με εισαγωγές άνω των 80 εκατ. τόνων. Ακολουθεί η Κίνα, απορροφώντας το 2017 σχεδόν το 40% της νέας παραγωγής LNG, αποτελώντας τον δεύτερο μεγαλύτερο αγοραστή υγροποιημένου φυσικού αερίου παγκοσμίως, με την κινεζική ζήτηση στους 39,5 εκατ. τόνους, αντιπροσωπεύοντας το 13,5% της παγκόσμιας ζήτησης. Εν μέσω των ευρύτερων προσπαθειών της κυβέρνησης του Πεκίνου για «απανθρακοποίηση», οι κινεζικές εισαγωγές LNG αυξήθηκαν κατά 12 εκατ. τόνους το 2017. Η Νότιος Κορέα βρίσκεται στην τρίτη θέση, με εισαγωγές 38,6 εκατ. τόνων, αυξημένες ετησίως κατά 13,2%.
Η αυξανόμενη χρήση του LNG για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος οδήγησε και σε σημαντική αύξηση των εισαγωγών στην Ευρώπη, κυρίως σε Ισπανία, Γαλλία, Πορτογαλία και Ιταλία. Η Ισπανία αποτελεί τον έκτο μεγαλύτερο εισαγωγέα LNG (12,2 εκατ. τόνοι) και η Γαλλία καταλαμβάνει την 8η θέση. Η Ευρώπη έλαβε το 2017 μεγαλύτερες ποσότητες LNG από Βόρειο Αμερική και Λατινική Αμερική από ό,τι τα προηγούμενα χρόνια, αν και βασικοί προμηθευτές της παρέμειναν οι Αφρική και Μέση Ανατολή.
