Από την έντυπη έκδοση
Του Νίκου Μπέλλου
[email protected]
Τη σύσταση του νέου προγράμματος InvestEU, το οποίο θα διαδεχθεί από το 2021 το σημερινό επενδυτικό πακέτο Γιούνκερ, απορροφώντας 14 διαφορετικά χρηματοδοτικά μέσα για στήριξη βιώσιμων επενδύσεων σε υποδομές, έρευνα, ψηφιοποίηση, κοινωνικό τομέα, καθώς και τις μμε, ενέκριναν οι μόνιμοι αντιπρόσωποι των κρατών-μελών υπό μορφή κοινής θέσης. Η χρηματοδότηση του προγράμματος, υπό μορφή εγγυήσεων από τον κοινοτικό προϋπολογισμό, θα καθοριστεί στο πλαίσιο του καθορισμού του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου της περιόδου 2021-2027, πιθανότατα το φθινόπωρο. Ωστόσο, από την πρόταση της Κομισιόν προκύπτει ότι οι συνολικές επενδύσεις που θα προκύψουν από το InvestEU θα ξεπεράσουν την παραπάνω επταετία τα 650 δισ. ευρώ.
Το Ταμείο InvestEU θα είναι ένα μέσο που θα βασίζεται στην αγορά και τη ζήτηση. Ωστόσο, θα επικεντρώνεται και στη διαμόρφωση πολιτικών. Με την προσέλκυση χρηματοδότησης από ιδιώτες επενδυτές, θα συμβάλλει στην επίτευξη των φιλόδοξων στόχων της Ε.Ε. όσον αφορά τη βιωσιμότητα, την επιστημονική αριστεία και την κοινωνική ένταξη.
Τέσσερις τομείς προτεραιότητας
Οι επενδύσεις θα εμπίπτουν σε τέσσερις τομείς, οι οποίοι αποτελούν σημαντικές προτεραιότητες πολιτικής για την Ένωση και θα προσφέρουν υψηλή προστιθέμενη αξία για την Ε.Ε.: βιώσιμες υποδομές, έρευνα, καινοτομία και ψηφιοποίηση, μικρομεσαίες επιχειρήσεις, κοινωνικές επενδύσεις και δεξιότητες. Οι εγγυήσεις από τον προϋπολογισμό, που πρότεινε η Κομισιόν, διαιρούνται μεταξύ των τομέων πολιτικής ως εξής:
- βιώσιμες υποδομές: 11,5 δισ. ευρώ
- έρευνα, καινοτομία και ψηφιοποίηση: 11,25 δισ. ευρώ
- μικρομεσαίες επιχειρήσεις: 11,25 δισ. ευρώ
- κοινωνικές επενδύσεις και δεξιότητες: 4 δισ. ευρώ
Η Επιτροπή μπορεί να αναπροσαρμόζει τα παραπάνω ποσά έως και κατά 15% σε κάθε σκέλος πολιτικής σύμφωνα με τις εξελισσόμενες πολιτικές προτεραιότητες και τη ζήτηση της αγοράς.
Οι παραπάνω εγγυήσεις από τον κοινοτικό προϋπολογισμό, που ανέρχονται σε 38 δισ. ευρώ, θα ενισχυθούν περαιτέρω κατά 9,5 δισ. ευρώ από χρηματοδοτικούς εταίρους και θα φτάσουν τα 47,5 δισ. ευρώ. Δεδομένου ότι το InvestEU στοχεύει σε έργα και μμε καινοτομίας και υψηλότερου κινδύνου και δίνει μεγαλύτερη έμφαση στους στόχους πολιτικής της Ε.Ε., αναμένεται μια πιο συντηρητική μόχλευση στο 1 προς 13,7 ευρώ από 1 προς 15 του επενδυτικού πακέτου Γιούνκερ. Η μόχλευση θα αποφέρει επενδύσεις ύψους 650 δισ. ευρώ για την περίοδο 2021-2027.
Τα κονδύλια του Ταμείου InvestEU θα επενδυθούν μέσω χρηματοδοτικών εταίρων. Ο κύριος εταίρος θα παραμείνει όπως και σήμερα ο όμιλος της Ευρωπαϊκής Τράπεζες Επενδύσεων (ΕΤΕπ), ο οποίος έχει υλοποιήσει και διαχειριστεί με επιτυχία το ΕΤΣΕ από τη σύστασή του το 2015. Ωστόσο, για πρώτη φορά θα έχουν άμεση πρόσβαση στην εγγύηση της Ε.Ε. και άλλοι διεθνείς χρηματοδοτικοί οργανισμοί που δραστηριοποιούνται στην Ευρώπη -όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ), η Παγκόσμια Τράπεζα ή η Τράπεζα του Συμβουλίου της Ευρώπης- και εθνικές αναπτυξιακές τράπεζες, οι οποίες συνεργάζονται σε ομάδες ώστε να μπορούν να καλύπτουν τουλάχιστον τρία κράτη-μέλη.
Κριτήρια επιλεξιμότητας
Τα κριτήρια επιλεξιμότητας ορίζονται στον δημοσιονομικό κανονισμό. Τα έργα του InvestEU πρέπει:
- να αντιμετωπίζουν αδυναμίες ή επενδυτικά κενά της αγοράς και να είναι οικονομικά βιώσιμα
- να έχουν ανάγκη από ενωσιακή στήριξη ώστε να υλοποιηθούν
- να επιτυγχάνουν πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα και, όπου είναι δυνατόν, να προσελκύουν χρηματοδότηση από ιδιωτικές επενδύσεις
- να συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων πολιτικής της Ε.Ε.
Οι φορείς υλοποίησης έργων θα πρέπει να υποβάλουν αίτηση απευθείας στην ΕΤΕπ, τις εθνικές ή περιφερειακές αναπτυξιακές τους τράπεζες ή στα εθνικά γραφεία άλλων διεθνών χρηματοδοτικών εταίρων που προαναφέρθηκαν και οι οποίοι θα έχουν άμεση πρόσβαση. Οι μμε θα πρέπει να συνεχίσουν να υποβάλλουν αιτήσεις στις τοπικές εμπορικές ή δημόσιες τράπεζες, των οποίων τα χρηματοδοτικά προϊόντα καλύπτονται από την εγγύηση της Ε.Ε. στη χώρα ή την περιφέρειά τους. Ο τοπικός ενδιάμεσος φορέας θα πληροφορεί τους ενδιαφερομένους κατά πόσον ένα συγκεκριμένο χρηματοδοτικό πρόγραμμα καλύπτεται από το Ταμείο InvestEU.
Η διοίκηση του Ταμείου
Σε ό,τι αφορά τη διακυβέρνηση, σύμφωνα με την κοινή θέση του Συμβουλίου το πρόγραμμα InvestEU θα πρέπει να διευθύνεται από τα ακόλουθα όργανα:
- Ένα διοικητικό συμβούλιο, αποτελούμενο από τέσσερις εκπροσώπους της Επιτροπής, τρεις εκπροσώπους της ΕΤΕπ και δύο εκπροσώπους των λοιπών εταίρων υλοποίησης, επιφορτισμένων με τον καθορισμό της στρατηγικής και επιχειρησιακής καθοδήγησης για το InvestEU.
- Μια συμβουλευτική επιτροπή αποτελούμενη από εκπροσώπους των εταίρων υλοποίησης και εκπροσώπους των κρατών-μελών και η οποία θα παρέχει συμβουλές στην Επιτροπή και στο διοικητικό συμβούλιο.
- Μια επιτροπή επενδύσεων αποτελούμενη από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες, η οποία θα είναι υπεύθυνη για την παροχή εξωτερικής εμπειρογνωμοσύνης για επενδυτικές εκτιμήσεις σε σχέση με τα έργα.
Το Ταμείο InvestEU θα συγκεντρώσει έναν μεγάλο αριθμό χρηματοδοτικών μέσων υπό την ίδια στέγη με μια ενιαία, ισχυρή ονομασία, όπως το COSME και το InnovFin. Όπως τονίζεται στο πλαίσιο του Ταμείου InvestEU, θα υπάρχει ένα ενιαίο πρόγραμμα με ισχυρή ταυτότητα και ενιαίο σύνολο συνεκτικών απαιτήσεων, που θα ισχύουν για ολόκληρη την αλυσίδα χρηματοδότησης προς όφελος των τελικών δικαιούχων και των ενδιάμεσων χρηματοδοτικών οργανισμών.
Το Ταμείο InvestEU θα περιλαμβάνει επίσης ένα τμήμα ανά κράτος-μέλος για κάθε τομέα πολιτικής, πράγμα που σημαίνει ότι τα κράτη-μέλη μπορούν να προσθέτουν πόρους στην τροφοδότηση της εγγύησης της Ε.Ε. διοχετεύοντας οικειοθελώς έως 5% των κονδυλίων τους που αφορούν την πολιτική για τη συνοχή στα εν λόγω τμήματα. Με τον τρόπο αυτόν, τα κράτη-μέλη θα επωφελούνται από την εγγύηση της Ε.Ε. και την υψηλή πιστοληπτική της ικανότητα, ώστε να παρέχουν μεγαλύτερη ώθηση στις εθνικές και περιφερειακές επενδύσεις.
Η κοινή θέση του Συμβουλίου θα αποτελέσει τη βάση των διαπραγματεύσεων με την Ευρωβουλή για την οριστικοποίηση της συμφωνίας, στο πλαίσιο της διαδικασίας συναπόφασης. Η Ευρωβουλή έχει ήδη καθορίσει τη θέση από τις 16 Ιανουαρίου.
