Από την έντυπη έκδοση
Tης Δανάης Αλεξάκη
[email protected]
Έναν οδικό χάρτη που επικεντρώνεται στη σήμανση και τους ελέγχους τροφίμων στο διμερές εμπόριο για την περίπτωση που δεν υπάρξει επίτευξη συμφωνίας στο πλαίσιο της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, εξέδωσε η βρετανική κυβέρνηση, ωστόσο από πλευράς ελληνικών επιχειρήσεων και παραγωγών η ανησυχία για το μέγεθος των επιπτώσεων που θα προκαλέσει στην αγορά ένα άτακτο Brexit είναι έντονη.
Όπως επισημαίνει μιλώντας στη «Ν» ο ειδικός εντεταλμένος σύμβουλος του Συνδέσμου Ελληνικών Επιχειρήσεων Εξαγωγής, Διακίνησης Φρούτων, Λαχανικών και Χυμών Incofruit-Hellas, Γιώργος Πολυχρονάκης, «πρέπει άμεσα τα αρμόδια υπουργεία να εκδώσουν “οδηγίες” για το πώς θα μπορούν να συνεχιστούν οι εξαγωγές στη βρετανική αγορά, αλλά και για σειρά άλλων θεμάτων όπως π.χ. τι θα συμβεί με τα ειδικά καθεστώτα που αφορούν στις διμερείς συμφωνίες της Ε.Ε. με τρίτες χώρες, μέσω των οποίων ανταγωνίστριες αγορές μπορεί να απολαμβάνουν το προνόμιο εξαγωγής επί βρετανικού εδάφους χωρίς δασμούς, τη στιγμή που όλες οι ευρωπαϊκές αγορές θα υποβληθούν σε δασμούς».
Όπως επισημαίνει ο ίδιος «είναι παρά πολύ σημαντικό να δοθούν σαφείς οδηγίες. Η εξαγωγή σε μια τρίτη χώρα δεν είναι απλή διαδικασία και βέβαια θα πλήξει σημαντικά τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τους παραγωγούς, που δεν έχουν την τεχνογνωσία να διαχειριστούν το νέο αυτό καθεστώς στη Βρετανία. Ο κίνδυνος την 1η Απριλίου να δουν τα εμπορεύματά τους “μπλοκαρισμένα” στα τελωνεία είναι μεγάλος».
Σύμφωνα με πληροφορίες, το υπουργείο Εξωτερικών φέρεται ότι «πατάει» γκάζι προκειμένου άμεσα να προχωρήσει στη σύνταξη οδηγιών προκειμένου να «προετοιμάσει» σε κάποιο βαθμό την εγχώρια αγορά στη νέα τάξη πραγμάτων.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η βρετανική αγορά είναι ιδιαίτερα σημαντική για τις ελληνικές εξαγωγές μεταποιημένων τροφίμων, τα οποία κατέχουν το 8% του συνόλου, καθώς και οπωροκηπευτικών, με μερίδιο της τάξεως του 6%. Συγκεκριμένα υπολογίζεται ότι η αξία των εξαγωγών στα νωπά και μεταποιημένα αγροτικά προϊόντα προς τη Βρετανία ανέρχεται σε 150 εκατ. ευρώ, με τα επιτραπέζια σταφύλια και τη σταφίδα να αποτελούν τα ισχυρά χαρτιά στα τοπικά ράφια. Ειδικά για τις δύο αυτές κατηγορίες (σταφύλια και σταφίδα) η Βρετανία είναι η πρώτη εξαγώγιμη αγορά με ποσότητες που ξεπερνούν τους 30 χιλιάδες τόνους ετησίως. Επίσης σημαντικό τζίρο επί βρετανικού εδάφους πραγματοποιούν και πολλές ισχυρές επιχειρήσεις όπως η Φάγε, η Chipita, η Κρι Κρι, η Ε.Ι. Παπαδόπουλος κ.ά., ενώ αρκετοί μικρομεσαίοι παίχτες, με αμιγώς εξωστρεφή χαρακτήρα, βασίζουν μεγάλο μέρος της δραστηριότητάς τους στους Βρετανούς καταναλωτές.
Μέχρι στιγμής, πάντως, σύμφωνα με όσα γνωστοποιεί με πρόσφατη ανακοίνωσή του το Γραφείο Εμπορικών και Οικονομικών Υποθέσεων στο Λονδίνο, η βρετανική κυβέρνηση έχει εκδώσει οδηγίες που αφορούν τη σήμανση τροφίμων για την περίπτωση που δεν υπάρξει επίτευξη συμφωνίας. Όπως τονίζεται στην ανακοίνωση «επί του παρόντος, οι διατάξεις σήμανσης των τροφίμων (labelling) ορίζονται κυρίως στον Κανονισμό 1169/2011 της Ε.Ε. τον σχετικό με την παροχή πληροφοριών στους καταναλωτές για τα τρόφιμα. Οι ρυθμίσεις της Ε.Ε. για τα πρότυπα σύστασης προϊόντων (compositional standards) πηγάζουν από διαφορετικούς κοινοτικούς κανονισμούς και καθορίζουν τις ελάχιστες προδιαγραφές για την παραγωγή, την ασφάλεια και τη σήμανση συγκεκριμένων ειδών τροφίμων όπως μέλι, μαρμελάδα, προϊόντα σοκολάτας, σάκχαρα, στιγμιαίο καφέ, εμφιαλωμένα νερά και χυμούς φρούτων. Αυτές οι ρυθμίσεις παρέχουν ίσους όρους ανταγωνισμού για τους παραγωγούς των βασικών αυτών προϊόντων, διασφαλίζοντας την τήρηση των ελάχιστων ποιοτικών προϋποθέσεων».
Αλλαγές στην περίπτωση μη συμφωνίας
Εάν δεν υπάρξει συμφωνία για την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε., από πλευράς βρετανικής κυβέρνησης προβλέπεται ότι, κατ’ αρχήν, η σχετική νομοθεσία της Ε.Ε. θα μεταφερθεί στο σύνολό της στο πλαίσιο του βρετανικού νόμου περί αποχώρησης (Withdrawal Act). Στις περιπτώσεις που το Η.Β. έχει τα δικά του πρότυπα σύστασης που δεν προέρχονται από την Ε.Ε. (όπως οι ειδικοί εθνικοί κανόνες για τα προϊόντα που περιέχουν κρέας και τη σύσταση ψωμιού και αλεύρων), αυτά θα παραμείνουν αμετάβλητα. Η χρήση του όρου «EU» στη σήμανση καταγωγής δεν θα είναι πλέον δυνατή για τα τρόφιμα ή τα συστατικά τροφίμων από το Η.Β.
Για συγκεκριμένα προϊόντα θα απαιτηθούν περαιτέρω αλλαγές. Για παράδειγμα, οι ετικέτες με μίγματα μελιού από περισσότερες από μία χώρες της Ε.Ε. θα αντικατασταθούν με πιο κατάλληλη σήμανση. Συγκεκριμένα, θα αντικατασταθεί η ένδειξη «μίγμα μελιού Ε.Ε. / εκτός της Ε.Ε.», με την ένδειξη «μίγμα μελιού από περισσότερες από μία χώρες» ή παρόμοια διατύπωση σύμφωνα με τους εγχώριους κανονισμούς μελιού του Η.Β. Επιπλέον, είναι γνωστό ότι από τον Απρίλιο του 2020 και στο πλαίσιο των κανόνων της Ε.Ε. για τη σήμανση των τροφίμων, η χώρα προέλευσης ή ο τόπος προέλευσης του πρωταρχικού συστατικού ενός τροφίμου (σε περίπτωση που η προέλευσή του είναι διαφορετική από εκείνη που παρέχεται για το συνολικό τρόφιμο) θα απαιτείται στις ετικέτες. Η βρετανική κυβέρνηση ενδέχεται να επιβάλει παρόμοιες εθνικές ρυθμίσεις για το Η.Β., όταν δεν θα ισχύουν πλέον οι κανόνες της Ε.Ε.
Τα προσυσκευασμένα προϊόντα
Είναι σημαντικό για τις ελληνικές εξαγωγές για τη μετά το Brexit περίοδο και για τα προσυσκευασμένα προϊόντα που πωλούνται στο Η.Β., το γεγονός ότι η ετικέτα θα πρέπει να περιλαμβάνει το όνομα και τη διεύθυνση υπεύθυνης για το προϊόν επιχείρησης τροφίμων στο Η.Β. Η υπεύθυνη επιχείρηση τροφίμων είναι η επιχείρηση υπό την επωνυμία της οποίας διατίθεται στο Η.Β. το τρόφιμο ή, εάν ο εν λόγω φορέας δεν είναι εγκατεστημένος στο Η.Β., ο εισαγωγέας του προϊόντος στο Η.Β. Μόνο η αναφορά διεύθυνσης σε χώρα της Ε.Ε. δεν θα είναι επαρκής πλέον για σήμανση προϊόντος στην αγορά του Η.Β. Ομοίως, μια διεύθυνση του Η.Β. από μόνη της δεν θα αρκεί πλέον για σήμανση στην αγορά της Ε.Ε. και, κατά συνέπεια, μετά την έξοδο του Η.Β. θα απαιτείται μια διεύθυνση στα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Η διεύθυνση του Η.Β. μαζί με τη διεύθυνση της Ε.Ε. στην ετικέτα θα σημαίνει ότι η ετικέτα ισχύει τόσο για τις αγορές του Η.Β. όσο και της Ε.Ε.
Για παράδειγμα, μια επιχείρηση που εδρεύει στην Ελλάδα αλλά πωλεί προϊόντα στο Η.Β. μπορεί σήμερα να αναγράφει το όνομα και τη διεύθυνσή της στην Ελλάδα για προϊόντα που πωλούνται στο Η.Β. Σε περίπτωση μη συμφωνίας, η επιχείρηση θα πρέπει να αναγράφει τη διεύθυνση μιας υπεύθυνης επιχείρησης στο Η.Β. (για παράδειγμα του εισαγωγέα) αν θέλει να διαθέτει το προϊόν της στη βρετανική αγορά. Αντίστοιχα, μια επιχείρηση τροφίμων του Η.Β. που πωλεί προσυσκευασμένα τρόφιμα στην Ελλάδα μπορεί σήμερα να παρέχει απλά τη διεύθυνση της επιχείρησης στο Η.Β. Σε περίπτωση μη συμφωνίας, η βρετανική επιχείρηση θα πρέπει να δίνει μια διεύθυνση στην Ελλάδα ή σε ένα από τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ε.Ε. για να συνεχίσει να διαθέτει το προϊόν της στην Ελλάδα.
Ειδικοί κανόνες για τα φυσικά μεταλλικά νερά
Τα φυσικά μεταλλικά νερά (NMW) υφίστανται επί του παρόντος ειδική διαδικασία αναγνώρισης προκειμένου να μπορούν να κυκλοφορούν στην αγορά της Ε.Ε. Κάθε κράτος-μέλος διεξάγει αυτή τη διαδικασία, όπως ορίζεται στην οδηγία 2009/54 / ΕΚ. Το Η.Β. προτίθεται να τροποποιήσει τους εγχώριους κανονισμούς ώστε να διασφαλίσει ότι σε ένα σενάριο εξόδου χωρίς συμφωνία, θα είναι σε θέση να λάβει τις δικές του αποφάσεις σχετικά με την αναγνώριση τόσο των υφιστάμενων όσο και των μελλοντικών NMW που αναγνωρίζει η Ε.Ε. Οι Βρετανοί παραγωγοί NMW θα πρέπει να λάβουν υπόψη ότι τα φυσικά μεταλλικά νερά που αναγνωρίζονται στο Η.Β. δεν μπορούν πλέον να γίνονται αποδεκτά ως τέτοια στην Ε.Ε. Σε περίπτωση που δεν υπάρξει συμφωνία, οι παραγωγοί NMW του Η.Β. πρέπει να είναι έτοιμοι να υποβάλουν, μετά την αποχώρηση του Η.Β. από την Ε.Ε., αίτηση αναγνώρισης του νερού τους μέσω ενός κ-μ της Ε.Ε. Οι αιτήσεις αυτές θα αντιμετωπίζονται ως αιτήσεις τρίτων χωρών και θα υποβάλλονται σε επεξεργασία με τον ίδιο τρόπο όπως οι επεξεργασίες αιτήσεων για NMW τρίτων χωρών.
Φρούτα - λαχανικά
Στον τομέα των φρούτων και λαχανικών, στις οδηγίες τονίζεται ότι η «πλειονότητα των φυτών και φυτικών προϊόντων προέλευσης χωρών της Ε.Ε. (συμπεριλαμβανομένων των φρούτων, των λαχανικών και των κομμένων ανθέων) θα συνεχίσει να εισέρχεται ελεύθερα στο Η.Β., όπως ισχύει σήμερα».
Όμως, μετά την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε. πρόκειται να ισχύσει μια βασική αλλαγή στις διαδικασίες. Τα φυτά και τα φυτικά προϊόντα, τα οποία επί του παρόντος διακινούνται βάσει του καθεστώτος φυτοϋγειονομικού διαβατηρίου της Ε.Ε. (EU Plant Passport Scheme), θα υπόκεινται σε ελέγχους εισαγωγής στο Η.Β. Σύμφωνα με τη βρετανική κυβέρνηση, οι έλεγχοι αυτοί θα υποκαταστήσουν την ιχνηλασιμότητα και τη διασφάλιση που παρέχει σε παρόν στάδιο το φυτοϋγειονομικό διαβατήριο.
Μεταβατική ρύθμιση
Προκειμένου να μετριαστούν οι άμεσες επιπτώσεις των αλλαγών, ιδίως στους λιανοπωλητές τροφίμων που πωλούν στο Η.Β. τρόφιμα καταγωγής Ε.Ε., η βρετανική κυβέρνηση προτίθεται να εξετάσει τη δυνατότητα να επιτρέπεται, για περίοδο έως 6 μηνών μετά την έξοδο χωρίς συμφωνία, τα τρόφιμα που φέρουν μόνο διεύθυνση της Ε.Ε. να διατίθενται στην αγορά του Η.Β. Επιπλέον, για τρόφιμα που έχουν ήδη σημανθεί και τοποθετηθεί στην αγορά του Η.Β. και φέρουν διεύθυνση ΕΕ27, θα επιτρέπεται η πώλησή τους μέχρις ότου εξαντληθούν τα αποθέματα.
