Από την έντυπη έκδοση
Του Γιώργου Παλαιτσάκη
[email protected]
Η συσσώρευση πλήθους φορολογικών υποχρεώσεων, ιδιαίτερα κατά το τελευταίο τρίμηνο κάθε έτους, φαίνεται ότι είναι τελικά η βασική αιτία για την οποία τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς τη Φορολογική Διοίκηση αυξάνονται κάθε χρόνο. Το 2018 το σύνολο των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τις ΔΟΥ, την Επιχειρησιακή Μονάδα Είσπραξης και τα Ελεγκτικά Κέντρα αυξήθηκε κατά 4,44 δισ. ευρώ, κυρίως εξαιτίας του γεγονότος ότι την περίοδο Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου εκατομμύρια φορολογούμενοι εκλήθησαν να πληρώσουν ταυτόχρονα φόρο εισοδήματος, ΕΝΦΙΑ και ΦΠΑ.
Ο αριθμός των οφειλετών μειώθηκε ελάχιστα, μόλις κατά 0,1% το 2018 σε σχέση με το 2017, παραμένοντας σταθερά πάνω από τα 4.000.000, ενώ περισσότεροι από τους μισούς οφειλέτες του Δημοσίου, το 55% περίπου του συνόλου, χρωστούν μικροποσά μέχρι 500 ευρώ, ενώ μόλις 1% του συνόλου των φορολογουμένων με ληξιπρόθεσμα χρέη είναι μεγαλοοφειλέτες (χρωστούν ποσά άνω των 100.000 ευρώ).
Τόσο οι πρώτοι όσο και οι δεύτεροι αυξάνονται χρόνο με τον χρόνο, ενώ αντίθετα όσοι χρωστούν πάνω από 500 και μέχρι 10.000 ευρώ έχουν αρχίσει να μειώνονται, αλλά εξακολουθούν να καλύπτουν σημαντικό ποσοστό, το 38% επί του συνόλου των οφειλετών.
Τα παραπάνω ενδιαφέροντα συμπεράσματα προκύπτουν από στοιχεία της ΑΑΔΕ, που περιλαμβάνονται στη χθεσινή έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή.
Συγκεκριμένα, με βάση τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, τα οποία δημοσιεύονται σε ειδικό κεφάλαιο της έκθεσης, στο τέλος Δεκεμβρίου του 2018:
* Οι φορολογούμενοι που χρωστούν μέχρι 500 ευρώ ανέρχονταν σε 2.219.151 ή στο 54,6% του συνόλου των οφειλετών. Σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο του 2017 αυξήθηκαν κατά 0,78% ή κατά 17.241.
* Οι φορολογούμενοι με χρέη άνω των 100.000 ευρώ έφθασαν τους 42.897 ή το 1,05% του συνόλου των οφειλετών. Σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο του 2017 αυξήθηκαν κατά 5,83% ή κατά 2.363.
* Οι οφειλέτες ποσών από 10.001 έως 100.000 ευρώ ανέρχονταν σε 256.821 ή στο 6,32% του συνόλου. Σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο του 2017 ήταν περισσότεροι κατά 3,1% ή κατά 7.718. Εναντίον των οφειλετών αυτής της κατηγορίας, η Φορολογική Διοίκηση μπορεί να λάβει μόνο διοικητικά μέτρα, δηλαδή να επιβάλει κατασχέσεις σε εισοδήματα, καταθέσεις και περιουσιακά στοιχεία.
* Οι οφειλέτες ποσών από 501 έως 10.000 ευρώ ανήλθαν σε 1.545.901 ή στο 38,03% του συνόλου στο τέλος Δεκεμβρίου 2018, σημειώνοντας μείωση κατά 1,99% ή κατά 31.429 σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο του 2017. Εξαιτίας δε της σημαντικής μείωσης των οφειλετών αυτής της κατηγορίας, ο συνολικός αριθμός των φορολογουμένων με ληξιπρόθεσμα χρέη εμφανίζεται στο τέλος Δεκεμβρίου 2018 μειωμένος κατά 4.107 ή κατά 0,1%, στα 4.064.750, από 4.068.857 στο τέλος Δεκεμβρίου του 2017.
Σε σχέση με το τρίτο τρίμηνο του 2018 ο συνολικός αριθμός των οφειλετών της Φορολογικής Διοίκησης μειώθηκε κατά 247.645. Σύμφωνα με το Γραφείο Προϋπολογισμού, η εξέλιξη αυτή ερμηνεύεται σε μεγάλο βαθμό από την επίδραση της εποχικότητας. Ενδεικτικό είναι ότι τον Νοέμβριο του περασμένου έτους, που έληγε η τελευταία δόση του φόρου εισοδήματος, παρατηρήθηκε αύξηση του πλήθους των οφειλετών κατά 1.093 άτομα σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα, ενώ τον Οκτώβριο και τον Δεκέμβριο σημειώθηκε μείωση κατά 113.016 και 135.722 οφειλέτες αντίστοιχα.
ΦΠΑ και ΕΝΦΙΑ
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, το συνολικό ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο των οφειλών προς τη Φορολογική Διοίκηση διαμορφώθηκε στα 104,36 δισ. ευρώ στο τέλος Δεκεμβρίου 2018 και ήταν αυξημένο κατά 4,44 δισ. ευρώ σε σχέση με το τέταρτο τρίμηνο του 2017 και κατά 1,27 δισ. ευρώ σε σχέση με το τρίτο τρίμηνο του 2018.
Όπως διευκρινίζει το Γραφείο Προϋπολογισμού, η αύξηση αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι στη διάρκεια του τέταρτου τριμήνου του 2018 οι εισπράξεις και διαγραφές ληξιπρόθεσμων οφειλών (1,84 δισ. ευρώ) ήταν λιγότερες από τις νέες ληξιπρόθεσμες οφειλές που δημιουργήθηκαν (3,11 δισ. ευρώ).
Εξετάζοντας την πορεία του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2018 σε μηνιαία βάση το Γραφείο Προϋπολογισμού διαπιστώνει ότι τον Οκτώβριο (την 1η/11/2018) αυξήθηκε κατά 275,96 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα, γεγονός που οφείλεται κυρίως στην επιβάρυνση πολλών φορολογουμένων με την πρώτη δόση του ΦΠΑ των περιοδικών δηλώσεων του τρίτου τριμήνου και τη δεύτερη δόση του ΕΝΦΙΑ του 2018. Η αύξηση του υπολοίπου των ληξιπρόθεσμων οφειλών συνεχίστηκε και τον Νοέμβριο (στοιχεία κατά την 1η/12/2018) και μάλιστα σε μεγαλύτερο βαθμό (715,31 εκατ. ευρώ), καθώς συσσωρεύτηκαν ταυτόχρονα επιβαρύνσεις προερχόμενες από τις λήξεις της δεύτερης δόσης του ΦΠΑ του τρίτου τριμήνου, της τρίτης δόσης του ΕΝΦΙΑ του 2018 και της τελευταίας δόσης του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων.
Τον Δεκέμβριο (στοιχεία κατά την 1η/1/2019) παρατηρήθηκε νέα αύξηση του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου κατά 281,91 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα. Η αύξηση αυτή σχετίζεται κυρίως με τη λήξη της προτελευταίας δόσης του ΕΝΦΙΑ.
Το Γραφείο Προϋπολογισμού επισημαίνει ότι η αυξητική πορεία του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου των οφειλών προς τη Φορολογική Διοίκηση κατά το τέταρτο τρίμηνο δικαιολογείται στο πλαίσιο της εποχικής διακύμανσης. Θετικό στοιχείο θεωρεί ωστόσο ότι συνεχίστηκε και στο τέταρτο τρίμηνο 2018, σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους, η αύξηση των εισπράξεων και των διαγραφών. Ειδικότερα, κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2018, οι εισπράξεις και οι διαγραφές αυξήθηκαν κατά 676,34 εκατ. ευρώ σε σχέση με το τέταρτο τρίμηνο του 2017, εκ των οποίων το μεγαλύτερο μέρος (404,94 εκατ. ευρώ) αφορά αύξηση των εισπράξεων επί των ληξιπρόθεσμων οφειλών. Σε ετήσια βάση, οι συνολικές εισπράξεις επί των ληξιπρόθεσμων οφειλών άγγιξαν το 2018 τα 5,55 δισ. ευρώ, καταγράφοντας αύξηση κατά 437 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.
Κατασχέσεις
Οι οφειλέτες του Δημοσίου που απειλούνται με κατασχέσεις θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η ισχύουσα νομοθεσία για τα αναγκαστικά μέτρα είσπραξης του Δημοσίου κρύβει γι’ αυτούς πολλές παγίδες. Συγκεκριμένα:
* Για οφειλές μέχρι 30 ευρώ, η ΔΟΥ δεν προβαίνει σε καμία ενέργεια.
* Για οφειλές από 30 έως 500 ευρώ η αρμόδια ΔΟΥ έχει δικαίωμα να κατάσχει ποσά από τις καταθέσεις του οφειλέτη στις τράπεζες. Εξαιρούνται ορισμένα κοινωνικά επιδόματα, για τα οποία οι νομοθετικές ρυθμίσεις χορήγησής τους περιλαμβάνουν ρητή διάταξη που προβλέπει το ακατάσχετο αυτών. Για τις καταθέσεις η νομοθεσία προβλέπει γενικό ακατάσχετο όριο 1.250 ευρώ, αλλά για ποσά που είναι κατατεθειμένα μόνο σε έναν τραπεζικό λογαριασμό του οφειλέτη και εφόσον ο λογαριασμός αυτός δηλωθεί ως «ακατάσχετος» σε ηλεκτρονική εφαρμογή του συστήματος ΤΑΧΙSnet.
* Για οφειλές άνω των 500 ευρώ η ΔΟΥ, εκτός από τις κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών (πλην των ακατάσχετων), μπορεί να κινήσει τη διαδικασία κατάσχεσης ακινήτων, αυτοκινήτων κ.λπ. Ωστόσο, σύμφωνα με οδηγία που έχει δοθεί προς τις ΔΟΥ και τις λοιπές φοροεισπρακτικές υπηρεσίες με εγκύκλιο του υπουργείου Οικονομικών από το 2010 (ΠΟΛ. 1055/12-5-2010) «όταν πρόκειται για ακίνητο του οφειλέτη, το οποίο αποδεδειγμένα αποτελεί την κύρια και μοναδική κατοικία του και η οποία καλύπτει τις στοιχειώδεις ανάγκες στέγασης, η αξία της οποίας δεν απέχει σημαντικά από τα όρια που τίθενται από τις κείμενες διατάξεις για την απαλλαγή ΦΜΑ ως πρώτης κατοικίας» δεν υφίσταται υποχρέωση έκδοσης προγράμματος πλειστηριασμού. Η συνδρομή της προϋπόθεσης αυτής θα πρέπει να αναφέρεται σε αιτιολογημένη έκθεση του προϊσταμένου της ΔΟΥ.
