Τις αλυσίδες καταστημάτων όσο και τους αγοραστικούς ομίλους που δραστηριοποιούνται στην εγχώρια αγορά εξετάζει η τέταρτη έκδοση της κλαδικής μελέτης Aλυσίδες Kαταστημάτων Λιανικής Πώλησης Ηλεκτρικών και Ηλεκτρονικών Οικιακών Συσκευών, που εκπονήθηκε από τον Τομέα Μελετών & Συμβούλων Διοίκησης της ICAP AE.
Τα τρία σημαντικότερα στοιχεία που διαμορφώνουν τα τελευταία χρόνια την εικόνα του λιανικού εμπορίου ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών οικιακών συσκευών στη χώρα μας, συνοψίζονται στα εξής:
- Έντονος ανταγωνισμός μεταξύ των επιχειρήσεων του κλάδου (σε επίπεδο τιμών, προσφορών, πιστωτικών διευκολύνσεων). Το στοιχείο αυτό ενισχύεται και από τα υψηλά επίπεδα κορεσμού που χαρακτηρίζουν αρκετές κατηγορίες συσκευών (υψηλά ποσοστά διείσδυσης στα ελληνικά νοικοκυριά), τα οποία επιδρούν αρνητικά στην αύξηση της ζήτησης,
- συγκέντρωση των μεριδίων αγοράς, με τις μεγαλύτερες αλυσίδες και τους μεγαλύτερους αγοραστικούς ομίλους να εξελίσσονται σε «κυρίαρχους» της λιανικής διάθεσης,
- είσοδος στην ελληνική αγορά κατά το 2005, τριών μεγάλων εταιρειών του εξωτερικού. Συγκεκριμένα, δύο από αυτές (Media Markt και Fnac) εισήλθαν με άμεσο τρόπο (ίδρυση δικών τους καταστημάτων και χρήση του δικού τους εμπορικού σήματος), ενώ η τρίτη (Dixons) αγοράζοντας το πλειοψηφικό πακέτο της Π. Κωτσόβολος Α.Ε.Β.Ε.
Η συμπίεση του περιθωρίου κέρδους, η οποία προέκυψε ως άμεση απόρροια της πρακτικής του πολέμου τιμών σε συνδυασμό με την πολιτική των διευκολύνσεων, προσφορών και άτοκων δόσεων, είχε σαν αποτέλεσμα την περαιτέρω ένταση του ανταγωνιστικού κλίματος και την επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης αρκετών επιχειρήσεων. Η εκμετάλλευση των οικονομιών κλίμακας, καθώς και η πραγματοποίηση αγορών ή εισαγωγών με ευνοϊκότερους όρους έναντι των μεμονωμένων καταστημάτων, αποτέλεσε τη «δικλείδα ασφάλειας» στα πλαίσια μιας επιθετικής τιμολογιακής πολιτικής από πλευράς των οργανωμένων αλυσίδων.
Συμπερασματικά, η εν γένει επιθετική πολιτική των προαναφερθέντων επιχειρήσεων, η οποία εκδηλώθηκε και με τη μορφή συγχωνεύσεων και εξαγορών, από πλευράς των «στρατηγικών παικτών», συντέλεσε στην περαιτέρω συρρίκνωση του αριθμού των υφισταμένων αλυσίδων και στην αύξηση του βαθμού συγκέντρωσης όσον αφορά τα μερίδια αγοράς.
Η εγχώρια λιανική αγορά ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών οικιακών συσκευών ακολούθησε ανοδική πορεία κατά το χρονικό διάστημα 1997–2005 με μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 5,1%. Το συνολικό μέγεθος της εξεταζόμενης αγοράς αυξήθηκε κατά 2,9% το 2005 σε σχέση με το 2004 (η χαμηλότερη ποσοστιαία μεταβολή των τελευταίων εννέα ετών), ενώ η μεταβολή για την περίοδο 2004/03 ήταν 3,5%. Όπως προκύπτει από εκτιμήσεις παραγόντων του κλάδου, σύμφωνα με τις παρούσες συνθήκες και τάσεις, η μεταβολή της αγοράς κατά τη διετία 2006-2007 θα κυμανθεί περίπου στα επίπεδα του 2%-3% ετησίως.
Στα πλαίσια κατάτμησης του κλάδου σε επιμέρους κατηγορίες προϊόντων, αναφέρεται ότι στην περίπτωση των «λευκών οικιακών συσκευών» παρατηρείται ο υψηλότερος βαθμός κορεσμού και η χαμηλότερη συχνότητα αντικατάστασης, σε αντίθεση με τις αποκαλούμενες «μαύρες συσκευές», στις οποίες ενσωματώνεται σε μεγαλύτερο βαθμό το στοιχείο της τεχνολογικής εξέλιξης. Όσον αφορά την κατηγορία των μηχανημάτων κλιματισμού, η αγορά παρουσιάζει έντονες εποχιακές διακυμάνσεις επηρεαζόμενη άμεσα από τις καιρικές συνθήκες.
Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, σημαντικό τμήμα της ζήτησης ήδη τροφοδοτείται από συσκευές νέας τεχνολογίας, όπως είναι οι τηλεοράσεις Plasma και LCD, τα DVD εγγραφής, οι βιντεοκάμερες που χρησιμοποιούν mini σκληρούς δίσκους, οι βιντεοπροβολείς wide panel κλπ. Οι μεμονωμένες επιχειρήσεις και τα μικρότερα καταστήματα του κλάδου δεν μπορούν να εκμεταλλευτούν στον ίδιο βαθμό με τις μεγαλύτερες αλυσίδες, την αυξανόμενη ζήτηση για τις τεχνολογικά προηγμένες συσκευές. Αυτό αποδίδεται στο ότι πολλά μικρά καταστήματα εμπορεύονται σε μεγαλύτερο βαθμό προϊόντα χαμηλότερης τιμής, η δε προώθηση των τεχνολογικά προηγμένων συσκευών δεν είναι πάντα εφικτή λόγω της γενικότερης «εικόνας» του καταστήματος, της επιφάνειάς του (έλλειψη ειδικών χώρων επίδειξης συσκευών λήψης, εγγραφής και αναπαραγωγής ήχου και εικόνας), της γεωγραφικής του θέσης και των εισοδηματικών κατηγοριών στις οποίες απευθύνεται.
Όσον αφορά την εξέλιξη του βαθμού συγκέντρωσης της αγοράς, πηγές του κλάδου συμφωνούν ότι το μέγεθος της εγχώριας αγοράς ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών οικιακών συσκευών είναι μικρό για να συντηρήσει τόσα πολλά εμπορικά σήματα λιανικού εμπορίου. Σημειώνεται ότι σε ευρωπαϊκές χώρες με πολλαπλάσιο πληθυσμό λειτουργούν λιγότερα εμπορικά σήματα. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ο πληθυσμός των αλυσίδων καταστημάτων αναμένεται να συρρικνωθεί περαιτέρω, μέχρι δε το 2010 αναμένεται η συγκεκριμένη κατηγορία να μείνει με 4-5 «παίκτες», με κάποιες από τις υπόλοιπες αλυσίδες να προσχωρούν σε αγοραστικούς ομίλους και άλλες να απορροφούνται από μεγαλύτερες εταιρείες. Οι «συμμαχίες» μικρότερων επιχειρήσεων με μεγαλύτερες αλυσίδες του κλάδου, όποια μορφή και αν έχουν αυτές (franchise, εξαγορά κλπ.), θα στηριχτούν κυρίως στην κάλυψη γεωγραφικών κενών.
