Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Τις πρώτες αποφάσεις που θα επηρεάσουν τον προϋπολογισμό του 2019 καλείται να λάβει μέσα στα επόμενα 24ωρα το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης. Από τρεις αποφάσεις -τα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια του επιδόματος στέγασης, τα κριτήρια χορήγησης του επιδόματος πετρελαίου θέρμανσης, αλλά και το μέλλον του ειδικού καθεστώτος ΦΠΑ για τα πέντε τελευταία νησιά του Αιγαίου- προκύπτει δαπάνη της τάξεως του μισού δισ. ευρώ. Το οικονομικό επιτελείο επιδιώκει να προσαρμόσει με τέτοιο τρόπο το περιεχόμενο των αποφάσεων ώστε να μην υπάρξει ο κίνδυνος μεγάλων αποκλίσεων σε σχέση με τα όσα έχουν προβλεφθεί στον προϋπολογισμό.
Για όλα τα θέματα που επηρεάζουν τον προϋπολογισμό του 2019 γίνονται συνεχείς διαβουλεύσεις με τους εκπροσώπους των θεσμών εν όψει και της επανέναρξης των διαπραγματεύσεων για την ολοκλήρωση της μεταμνημονιακής αξιολόγησης. Το ελληνικό ζήτημα αναμένεται να απασχολήσει και πάλι τους εκπροσώπους των υπουργών Οικονομικών στο Euro Working Group της 10ης Ιανουαρίου, καθώς εκεί θα οριστικοποιηθεί η ημερομηνία άφιξης των επικεφαλής των θεσμών στην Αθήνα, ενώ θα διαμορφωθεί και η ατζέντα του πρώτου Eurogroup του 2019.
Οι πρώτες αποφάσεις που θα επηρεάσουν τον προϋπολογισμό του 2019 πρέπει να είναι προσεκτικά μελετημένες για δημοσιονομικούς αλλά και για πολιτικούς λόγους. Η ελληνική Βουλή μόλις ψήφισε τον προϋπολογισμό της επόμενης χρονιάς, ο οποίος προβλέπει πρωτογενές πλεόνασμα οριακά υψηλότερο από τον επίσημο στόχο του 3,5%, κάτι που σημαίνει ότι δεν πρέπει να δοθεί κανένα περιθώριο αμφισβήτησης είτε στους εκπροσώπους των θεσμών είτε ακόμη και στις αγορές σχετικά με το αν επιτυγχάνεται ή όχι το απαιτούμενο πρωτογενές πλεόνασμα. Το γεγονός ότι μέσα στον Ιανουάριο η ελληνική οικονομία θα βρεθεί και πάλι στο «μικροσκόπιο» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθιστά ακόμη μεγαλύτερη την ανάγκη για προσεκτικές κινήσεις, δεδομένου ότι αυτή τη φορά η έκθεση των θεσμών θα κρίνει και την εκταμίευση της υποδόσης των περίπου 640 εκατ. ευρώ με τα κέρδη από τα ANFAs και τα SMPs.
Καθεμία από τις αποφάσεις που θα πρέπει να ληφθούν μέσα στα επόμενα 24ωρα έχει τον δικό της βαθμό δυσκολίας:
1. H απόφαση για το επίδομα πετρελαίου θέρμανσης της σεζόν 2018-2019 είναι έτοιμη και το μόνο που έχει απομείνει είναι να οριστεί το ποσό επιδότησης ανά λίτρο (σ.σ.: πέρυσι ήταν στα 12,5 λεπτά του ευρώ ανά λίτρο) και να δημοσιευτεί στο ΦΕΚ προκειμένου να ανοίξει και η πλατφόρμα υποβολής των αιτήσεων. Το οικονομικό επιτελείο έχει έρθει αντιμέτωπο με την εξής αλλαγή η οποία μπορεί να «φουσκώσει» το δημοσιονομικό κόστος. Με νομοθετική ρύθμιση που ψηφίστηκε στις αρχές του χρόνου, ένας δήμος μπορεί να χαρακτηριστεί «ορεινός» αν κατά 50% οι κοινότητες που τον συνθέτουν χαρακτηρίζονται ως ορεινές. Η αλλαγή αυτή στον «Κλεισθένη» εκτιμήθηκε ότι πολλαπλασιάζει τον αριθμό των νοικοκυριών που -δυνητικά- μπορούν να καταστούν δικαιούχοι του επιδόματος. Εκτιμάται ότι, μετά την αλλαγή, ο αριθμός των νοικοκυριών που μπορούν να χαρακτηριστούν ως «ορεινά» ξεπερνά ακόμη και τα 700.000. Να σημειωθεί ότι αν ένα νοικοκυριό ζει σε ορεινό δήμο δικαιούται και μεγαλύτερο επίδομα πετρελαίου θέρμανσης (σ.σ.: αν ανήκει σε νομό της 3ης ζώνης παίρνει το επίδομα της 2ης ζώνης, αν ανήκει σε νομό της 2ης ζώνης παίρνει το επίδομα της 1ης ζώνης κ.λπ.). Η αρμόδια υφυπουργός Οικονομικών, Κατερίνα Παπανάτσιου, είχε μιλήσει την περασμένη εβδομάδα ακόμη και για αύξηση 30% στον προϋπολογισμό του επιδόματος σε σχέση με τη σεζόν 2017-2018. Αναμένονται οι τελικές αποφάσεις, δηλαδή το αν αυτή η αύξηση του 30% θα προέλθει εξαιτίας της αύξησης των «ορεινών» δήμων ή αν θα υπάρξει το περιθώριο και για αύξηση της τιμής του επιδόματος από τα 12,5 λεπτά του ευρώ ανά λίτρο.
2. Μια από τις τελευταίες εκκρεμότητες της χρονιάς, η οποία όμως επηρεάζει δημοσιονομικά -και πολιτικά- το επόμενο έτος, έχει να κάνει με το ειδικό καθεστώς ΦΠΑ στα πέντε νησιά που εξακολουθούν να διατηρούν το ειδικό καθεστώς. Η δημόσια δήλωση του υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής Δημήτρη Βίτσα περί παράτασης του ειδικού καθεστώτος με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου αιφνιδίασε το υπουργείο Οικονομικών το οποίο αντέδρασε -μέσω πηγών- με τη θέση «δεν γνωρίζουμε κάτι για το θέμα». Στην πραγματικότητα, ο κ. Βίτσας αποκάλυψε (ενδεχομένως πρόωρα) τις διαπραγματεύσεις με τους θεσμούς για το θέμα. Σε δημοσιονομικό επίπεδο, το ποσό που απαιτείται για την παράταση του ειδικού καθεστώτος ΦΠΑ στα πέντε νησιά του Αιγαίου (και με το επιχείρημα ότι αυτά δέχονται το μεγαλύτερο βάρος από τις μεταναστευτικές ροές) δεν ξεπερνά τα 28 εκατ. ευρώ. Σε πολιτικό και διαπραγματευτικό επίπεδο πρέπει να βρεθεί λύση. Την τελευταία φορά που η κυβέρνηση -και μάλιστα με δήλωση του ίδιου του πρωθυπουργού- προχώρησε στην παράταση του ειδικού καθεστώτος το οικονομικό επιτελείο υποχρεώθηκε στο Eurogroup αφενός να βρει ισοδύναμα (σ.σ.: μειώθηκε τότε το κονδύλι των δαπανών του υπουργείου Εθνικής Άμυνας) και αφετέρου να δεσμευτεί ότι θα προχωρήσει στην κατάργηση του ειδικού καθεστώτος από το τέλος του 2018. Το βασικό πρόβλημα αποτέλεσε προ μηνών η στάση του γερμανικού Κοινοβουλίου (και της επιτροπής προϋπολογισμού), οπότε μένει να φανεί τώρα αν θα αλλάξει κάτι στις ισορροπίες, που θα επιτρέψει την εκ νέου παράταση του ειδικού καθεστώτος με μια νέα πράξη νομοθετικού περιεχομένου.
3. Εντός της ημέρας, η Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης αποστέλλει στο διατραπεζικό σύστημα (ΔΙΑΣ) την τελική κατάσταση με τους δικαιούχους του έκτακτου κοινωνικού μερίσματος. Τα νοικοκυριά που θα λάβουν τελικώς το μέρισμα εκτιμώνται σε πάνω από 1,65 εκατομμύριο (με περισσότερα από τέσσερα εκατομμύρια μέλη), ενώ η δημοσιονομική δαπάνη θα ξεπεράσει το αρχικά προϋπολογισθέν ποσό κατά περίπου 50-60 εκατ. ευρώ. Το έκτακτο μέρισμα και η αύξηση της δαπάνης δεν απασχολούν τόσο το οικονομικό επιτελείο, δεδομένου ότι η δαπάνη βαραίνει τον φετινό προϋπολογισμό. Αυτό όμως που θέλει να αξιοποιήσει το οικονομικό επιτελείο είναι τα στατιστικά στοιχεία που συγκεντρώθηκαν. Η απότομη αύξηση του αριθμού των δικαιούχων σε σχέση με πέρυσι -πάνω από 300.000 νοικοκυριά επιπλέον- οφείλεται τόσο στη συνεχιζόμενη μείωση των δηλωθέντων εισοδημάτων όσο και στην απώλεια της ιδιότητας του φιλοξενούμενου από τουλάχιστον 400.000 φυσικά πρόσωπα.
Αυτά τα δύο στοιχεία πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπ' όψιν κατά τον σχεδιασμό του επιδόματος στέγασης. Το νομοσχέδιο αναμένεται να έρθει μέσα στον Ιανουάριο στη Βουλή. Δεδομένου ότι ο προϋπολογισμός του είναι συγκεκριμένος (400 εκατ. ευρώ), η απόφαση θα πρέπει να προβλέπει εισοδηματικά και λοιπά κριτήρια που θα βγάζουν σωστό λογαριασμό. Με βάση τα μέχρι τώρα δεδομένα, το εισόδημα δεν θα πρέπει να ξεπερνά τα 7.000 (ή 8.000) ευρώ για έναν εργένη προκειμένου να καταστεί δικαιούχος, ενώ για τα πολυμελή νοικοκυριά θα μπορεί να φτάσει ακόμη και στα 21.000 ευρώ. Σε κάθε περίπτωση, ο αριθμός των δικαιούχων θα πρέπει να «συγκρατηθεί» στα επίπεδα των 300.000-350.000.
