Από την έντυπη έκδοση
Συνέντευξη στον Σταμάτη Ζησίμου
[email protected]
Στον συνολικό ανασχεδιασμό του θεσμικού πλαισίου για τις μεγάλες, στρατηγικού χαρακτήρα επενδύσεις προχωρά το υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης, όπως δηλώνει ο γενικός γραμματέας Στρατηγικών και Ιδιωτικών Επενδύσεων Λόης Λαμπριανίδης σε συνέντευξή του στη «Ν». Σύμφωνα με τον ίδιο, το νέο πλαίσιο θα απευθύνεται σε περισσότερους κλάδους, δίνοντας βαρύτητα στη βιομηχανία και στην έρευνα και ανάπτυξη, ενώ τα προσφερόμενα κίνητρα ενίσχυσης θα είναι πλέον πολύ πιο ισχυρά. Ο κ. Λαμπριανίδης μιλά επίσης για την πορεία του τρέχοντος αναπτυξιακού νόμου, για τις επικείμενες βελτιώσεις, τις... αμαρτίες του παρελθόντος.
Κύριε Λαμπριανίδη, ο αναπτυξιακός νόμος 4399/2016 βρίσκεται ενεργοποιημένος εδώ και δύο χρόνια. Πόσες αιτήσεις έχουν υποβληθεί και ποιο είναι το ύψος των επενδυτικών σχεδίων;
«Σε 2 κύκλους καθεστώτων ενίσχυσης που προκηρύξαμε μέχρι τώρα υποβλήθηκαν 1.739 σχέδια με συνολικό προϋπολογισμό 4,9 δισ. Είναι σαφές δηλαδή ότι ο νέος αναπτυξιακός νόμος προκάλεσε έντονο ενδιαφέρον. Από αυτά, υπήχθησαν τελικά 1.184 σχέδια με συνολικό ενισχυόμενο κόστος 3,9 δισ., που θα ενισχυθούν με 1,3 δισ. (εκ των οποίων 600 εκατ. με άμεση επιχορήγηση και 700 εκατ. με φορολογική απαλλαγή)».
Σε ποιους τομείς καταγράφεται το μεγαλύτερο ενδιαφέρον;
«Από τα στοιχεία που σας ανέφερα προκύπτει ότι έχουμε πετύχει μια σημαντική στροφή σε επενδύσεις που αφορούν τη βιομηχανία και ειδικότερα την αγροδιατροφή, καθώς αυτά τα επενδυτικά σχέδια αποτελούν πάνω από το 58% των σχεδίων που αιτούνται ενίσχυσης. Επίσης, έχει επιτευχθεί ένας ακόμα στόχος του νόμου, που είναι η ενίσχυση των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων, οι οποίες αποτελούν πάνω από το 68% του συνόλου των υποβεβλημένων επενδυτικών σχεδίων. Πολύ σημαντική επίσης είναι η αποκέντρωση των επενδύσεων που πετύχαμε, καθώς το 93% των σχεδίων υλοποιείται εκτός Αττικής. Παράλληλα πετύχαμε μια σημαντική στροφή προς τις φοροαπαλλαγές που αποτελούν το 47,2% των ενισχύσεων, ενώ στους προηγούμενους νόμους ήταν πολύ λιγότερο από 5%».
Εν αντιθέσει με τα άλλα καθεστώτα, δεν έχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον για το καθεστώς «Επενδύσεις Μείζονος Σημασίας». Βλέπετε στον ορίζοντα κάποια μεγάλη επένδυση;
«Το καθεστώς αυτό πράγματι δεν προσέλκυσε το αναμενόμενο επενδυτικό ενδιαφέρον, γεγονός που μας προβλημάτισε και προχωράμε ήδη σε βελτιώσεις για να γίνει πιο ελκυστικό. Σε νομοσχέδιο που κατατίθεται άμεσα προς ψήφιση περιλαμβάνονται διατάξεις σύμφωνα με τις οποίες ο φορέας της επένδυσης στο καθεστώς αυτό θα μπορεί να κάνει χρήση της φορολογικής απαλλαγής έως του (αυξημένου) ποσού των 7 εκατ. ευρώ, ενώ ταυτόχρονα δίνεται το δικαίωμα χρήσης της ωφέλειας με την πιστοποίηση του 50% της επένδυσης και σε διάστημα τουλάχιστον 3 ετών. Στο δεύτερο ερώτημά σας, η απάντηση είναι καταφατική: πράγματι, υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για επενδύσεις στον τουρισμό, στην ενέργεια, στην αγροδιατροφή, αλλά και σε επενδύσεις που θα αξιοποιούν το υψηλής εξειδίκευσης ανθρώπινο δυναμικό της χώρας».
Έχει προαναγγελθεί και από τον υπουργό, αλλά και από εσάς ότι θα υπάρξει τροποποίηση του νόμου για τις στρατηγικές επενδύσεις. Σε ποια κατεύθυνση θα είναι;
«Προχωράμε σε έναν συνολικό ανασχεδιασμό του θεσμικού πλαισίου για τις μεγάλες, στρατηγικού χαρακτήρα επενδύσεις, καθώς διαπιστώσαμε ότι το υφιστάμενο από το 2010 πλαίσιο δεν απέδωσε τα αναμενόμενα. Επιχειρούμε έτσι να διευρύνουμε τον αναπτυξιακό χαρακτήρα, καθώς το νέο θεσμικό πλαίσιο θα απευθύνεται σε περισσότερους κλάδους, δίνοντας βαρύτητα στη βιομηχανία και στην έρευνα και ανάπτυξη. Τα προσφερόμενα κίνητρα ενίσχυσης θα είναι πλέον πολύ πιο ισχυρά και σε ποικίλες μορφές, καθώς θα αφορούν χωροταξικά κίνητρα, επιτάχυνση αδειοδότησης, μείωση φορολογίας και επιταχυνόμενες αποσβέσεις κ.ά. Ταυτόχρονα, όμως, επιδιώκουμε να συγκεράσουμε τα ενισχυμένα επενδυτικά κίνητρα με την καλύτερη προστασία του δημόσιου συμφέροντος. Έτσι, θεσπίζεται μια διαδικασία οργανωμένης ψηφιακής διαβούλευσης επί των μεγάλων αυτών επενδυτικών σχεδίων, θα υπάρχουν όργανα παρακολούθησης της διαδικασίας αδειοδότησης, η υλοποίηση κάθε επένδυσης θα γίνεται μέσα από την κατάρτιση ενός μνημονίου συνεργασίας μεταξύ της διοίκησης και του φορέα της επένδυσης κ.ά.».
Στην υπηρεσία της οποίας προΐστασθε είχαν παλιότερα διαπιστωθεί κρούσματα εκτεταμένης διαφθοράς, τα οποία σε συνδυασμό με τις μεγάλες καθυστερήσεις στις διαδικασίες των αναπτυξιακών νόμων έχουν πλήξει το κύρος της...
«Πράγματι είχε διαμορφωθεί στο παρελθόν ένα κλίμα αδιαφάνειας, αναποτελεσματικότητας και μεγάλων καθυστερήσεων. Με αποκορύφωμα τα συμβάντα του 2012, όταν συνελήφθησαν εν ώρα υπηρεσίας υπάλληλοι κατηγορούμενοι για αδικήματα κακουργηματικού χαρακτήρα. Ως αποτέλεσμα του γενικότερου κλίματος απαξίωσης και ανασφάλειας, η υπηρεσία που “τρέχει” τους αναπτυξιακούς νόμους πρακτικά παρέλυσε μεταξύ 2012-2015, καθώς εκτός των άλλων τέθηκε και στο μικροσκόπιο όλων των ελεγκτικών μηχανισμών, εγχώριων και ευρωπαϊκών. Με αυτά τα δεδομένα, το 2015 παραλάβαμε περίπου 6.000 ανολοκλήρωτα επενδυτικά σχέδια από παλιότερους νόμους με συμβασιοποιημένες οφειλές που ανέρχονταν περίπου στα 5 δισ. ευρώ. Όμως, εμείς δεν θελήσαμε να κρυφτούμε πίσω από τα “βάρη του παρελθόντος” ούτε πίσω από τον κλασικό ισχυρισμό ότι “παραλάβαμε χάος”. Ο στόχος μας ήταν από την αρχή να αναμετρηθούμε με τις εκκρεμότητες και να αντιμετωπίσουμε τις χρονίζουσες στρεβλώσεις, ενώ ταυτόχρονα έπρεπε να στηρίξουμε την υπηρεσία και τους ανθρώπους της που σηκώνουν το βάρος της αναπτυξιακής πολιτικής της χώρας και δεν μπορεί να βρίσκονται υπό το καθεστώς ηθικού στιγματισμού εξαιτίας ορισμένων αμαρτιών του παρελθόντος».
Σε ποια φάση βρίσκεται η «εκκαθάριση» των επενδυτικών σχεδίων που είχαν υπαχθεί στους προηγούμενους αναπτυξιακούς;
«Από τα 6.000 εκκρεμή επενδυτικά σχέδια που παραλάβαμε το 2015, σήμερα έχουν απομείνει λιγότερα από 1.000 έργα που μένει να ολοκληρωθούν. Σημειώνω ότι πολλά από αυτά θεωρούνται “προβληματικά”, καθώς έχουν ενταχθεί πριν από περισσότερα από 10 χρόνια χωρίς ουσιαστική πρόοδο υλοποίησης και απορρόφησης. Ταυτόχρονα, όμως, λαμβάνοντας υπ’ όψιν και τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν οι επιχειρήσεις να υλοποιήσουν τις επενδύσεις τους σε όλη αυτή την 8ετία της κρίσης, προχωρήσαμε σε στοχευμένες νομοθετικές ρυθμίσεις για να διευκολύνουμε την υλοποίηση των επενδυτικών τους σχεδίων: παρατείναμε τη λήξη των αναπτυξιακών νόμων και δώσαμε ακόμη τη δυνατότητα στους επενδυτές να ολοκληρώσουν την επένδυσή τους με πολύ μικρότερο φυσικό και οικονομικό αντικείμενο».
Σας κατηγορούν ωστόσο ότι δεν έχουν ακόμη γίνει πληρωμές στα επενδυτικά σχέδια του νέου αναπτυξιακού νόμου...
«Για εμάς πρώτιστη προτεραιότητα είναι η θεσμική θωράκιση των διαδικασιών σε όλα τα στάδια της επένδυσης, από την αξιολόγηση μέχρι την πληρωμή της. Πρόκειται για δημόσιους πόρους της ελληνικής κοινωνίας και κανένας δεν έχει δικαίωμα να τους σπαταλά. Και κυρίως, δεν θέλουμε ο νέος αναπτυξιακός νόμος να προκαλέσει τα προβλήματα που κληρονομήσαμε εμείς από τους παλαιότερους επενδυτικούς νόμους. Για να δώσω ένα παράδειγμα των βαρών του παρελθόντος, εφαρμόζουμε στη φάση αυτή παράλληλα όχι έναν αλλά τρεις νόμους, τον νέο αναπτυξιακό νόμο και δύο παλαιότερους! Έπρεπε λοιπόν να δημιουργήσουμε θεσμικό και μηχανογραφικό πλαίσιο για τρεις νόμους και φυσικά η αρμόδια υπηρεσία να φορτωθεί το βάρος τριών νόμων. Γιατί δυστυχώς δεν υπάρχει εύκολη μετάβαση από ένα πελατειακό σύστημα αδιαφάνειας σε ένα πλαίσιο που λειτουργεί με κανόνες διαφάνειας και αμεροληψίας, ούτε γίνεται από τη μία μέρα στην άλλη. Αυτό που μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε πλέον είναι ότι όλα αυτά έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί, οπότε αναμένουμε άμεσα ραγδαία επιτάχυνση των διαδικασιών εξέτασης και πληρωμής.
Θέλω όμως στο σημείο αυτό να διευκρινίσω το εξής, που θεωρώ σημαντικό: είναι παραπλανητικό να λέμε ότι η διαδικασία καθυστερεί επειδή δεν έχουν γίνει πληρωμές ακόμη για τα επενδυτικά σχέδια που υπάγονται στον νέο αναπτυξιακό νόμο. Αφενός γιατί οι επενδυτές από τη στιγμή της υποβολής αίτησης για ένταξη μπορούν να αρχίσουν την υλοποίηση της επένδυσης και αφετέρου γιατί τα έργα που υλοποιούνται με το νέο νόμο είναι ακόμη ανώριμα (ζήτημα εάν 20-30 βρίσκονται σε στάδιο υλοποίησης που επιτρέπει να γίνει ο πρώτος έλεγχος).
Οι προηγούμενες κυβερνήσεις επέλεγαν να δώσουν προκαταβολές που σε αρκετές περιπτώσεις έφτασαν το 100% της δικαιούμενης ενίσχυσης, χωρίς κανέναν έλεγχο εάν υλοποιείται η επένδυση. Μπορεί αυτό να έφτιαχνε μια εικόνα υψηλής απορρόφησης, αλλά ήταν απολύτως πλασματική. Για εμάς, η αναπτυξιακή πολιτική θα πρέπει να είναι ένας συνδυασμός αποτελεσματικών και ισχυρών κινήτρων προς τους επενδυτές με τη διασφάλιση του δημόσιου συμφέροντος και των πολύτιμων πόρων της ελληνικής κοινωνίας. Τώρα, εάν αυτό προκαλεί διαμαρτυρίες, είμαστε έτοιμοι να τις υποστούμε, αλλά πιστεύουμε ότι η επιλογή μας είναι η ορθή».
Ποια θεωρείτε πως είναι τα πλεονεκτήματα του αναπτυξιακού νόμου 4399/2016;
Μελετώντας σε βάθος την πολιτική που προέκριναν οι τρεις προηγούμενοι αναπτυξιακοί νόμοι, του 1998, του 2004 και του 2011, κάναμε ορισμένες κρίσιμες διαπιστώσεις: το 95% των επενδυτικών σχεδίων που ενισχύθηκαν διαχρονικά ήταν χαμηλής και σχετικά χαμηλής τεχνολογίας, το 72% των κινήτρων δόθηκε σε φωτοβολταϊκά και τουριστικά σχέδια, το 95% των ενισχύσεων δόθηκαν με την μορφή επιχορήγησης, ενώ ποσοστό μόλις 4,2% των επενδυτικών σχεδίων πήραν το 43,6% του συνόλου των ενισχύσεων, δηλαδή πολύ λίγα μεγάλα έργα πήραν τη μερίδα του λέοντος. Με βάση αυτές τις διαπιστώσεις, αποφασίσαμε να κινηθούμε σε μια τελείως διαφορετική κατεύθυνση.
Ο ν.4399/2016 φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα νέο αναπτυξιακό πλαίσιο για την επίτευξη ενός βιώσιμου, ανταγωνιστικού και κοινωνικά δίκαιου μοντέλου ανάπτυξης, ενισχύοντας κατά προτεραιότητα την εξωστρέφεια, την καινοτομία, την αύξηση της απασχόλησης, τις συνεργασίες, τη βιομηχανική παραγωγή. Στοχεύει δε στη μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων ενισχύοντας με ειδικά ισχυρά κίνητρα τις ορεινές και παραμεθόριες περιοχές, τα μικρά νησιά, τις περιοχές με μεγάλη πληθυσμιακή μείωση, αλλά και όσες έχουν σηκώσει το βάρος των προσφυγικών ροών.
Επίσης, δίνει έμφαση στη χορήγηση ενισχύσεων επί τη βάσει της υλοποίησης και γι' αυτό ενισχύει κυρίως με τη μορφή φοροαπαλλαγών παρά επιχορηγήσεων. Μάλιστα, για να μην δοθούν οι ενισχύσεις σε λίγους "εκλεκτούς" όπως συνέβαινε παλιότερα, προβλέφθηκε ανώτατο όριο στο ύψος της ενίσχυσης και μειώθηκε το ελάχιστο κόστος της απαιτούμενης επένδυσης.
Τέλος, έχει δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στη μετάβαση από ένα αδιαφανές πελατειακό σύστημα σε ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό πλαίσιο, με διαφάνεια και αμεροληψία. Για το σκοπό αυτό, όλες οι διαδικασίες του αναπτυξιακού νόμου γίνονται πλέον μόνο ψηφιακά, καταργώντας όλα τα έγχαρτα δικαιολογητικά, προκειμένου να επιτευχθεί η μείωση της γραφειοκρατίας και η διασφάλιση της διαφάνειας. Συντάχθηκαν αναλυτικοί και επικαιροποιημένοι Οδηγοί για την αξιολόγηση και τον έλεγχο των επενδύσεων, καθώς και Οδηγός Δεοντολογίας, ενώ επίσης δημιουργήθηκε ηλεκτρονική πλατφόρμα καταγγελιών για κρούσματα απάτης και διαφθοράς, απευθείας διασυνδεδεμένη με τη Γενική Γραμματεία Καταπολέμησης της Διαφθοράς.
Αν λοιπόν θέλαμε να συνοψίσουμε τον χαρακτήρα του νέου αναπτυξιακού νόμου, θα λέγαμε ότι "συνδυάζει την εξωστρέφεια με τη συνεργασία, την απασχόληση με την καινοτομία, τη δίκαιη με την ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη, την αποτελεσματικότητα με τη διαφάνεια"».
Ωστόσο, πριν λίγο καιρό ανακοινώσατε ότι με συγκεκριμένες τροπολογίες θα επέλθουν αλλαγές στοναναπτυξιακό . Τι επιδιώκετε με αυτές;
«Κάθε δημόσια πολιτική, για να είναι αποτελεσματική, δεν πρέπει να σχεδιάζεται για να εφαρμοστεί άπαξ, αλλά με πρόνοια για διαρκή αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της και για την προσαρμογή της σε νέες συνθήκες. Ακριβώς σε αυτό το πνεύμα, και αποτιμώντας τη μέχρι τώρα λειτουργία του Αναπτυξιακού Νόμου, έχει ήδη κατατεθεί προς ψήφιση σειρά διατάξεων, σε μια προσπάθεια να γίνει ακόμα πιο ελκυστικό το θεσμικό πλαίσιο.
Πού στοχεύουν αυτές οι διατάξεις; Καταρχάς, στον εξορθολογισμό και τη βελτίωση στον τρόπο παροχής των ενισχύσεων, ώστε να είναι ταχύτερη και απλούστερη η παροχή ενέσεων ρευστότητας στην πραγματική οικονομία. Για να σας αναφέρω μερικές ενδεικτικές παρεμβάσεις, που ενδιαφέρουν το επιχειρηματικό κοινό: Παρέχεται η δυνατότητα στους επενδυτές που εντάσσονται στον αναπτυξιακό νόμο να κάνουν χρήση των κινήτρων σε πιο σύντομο χρόνο. Παράλληλα, προβλέπεται ότι με την υλοποίηση έργου ύψους ίσου με το 25% της επένδυσης, θα μπορεί να καταβληθεί το 25% της δικαιούμενης ενίσχυσης. Με τον τρόπο αυτό ενισχύουμε τη ρευστότητα των επιχειρήσεων στο δύσκολο στάδιο της έναρξης υλοποίησης της επένδυσης, αλλά και εν γένει την οικονομική ανάπτυξη της χώρας σε αυτή την κρίσιμη περίοδο».
Είσαστε ήδη σε αυτή τη θέση περισσότερο από 3 χρόνια. Τί θεωρείτε πως έχετε επιτύχει;
«Η Γενική Γραμματεία Στρατηγικών και Ιδιωτικών Επενδύσεων είναι μια νευραλγική γραμματεία που μαζί με τη Γραμματεία ΕΣΠΑ συναποτελούν το κέντρο εκπόνησης και συντονισμού των βασικών αναπτυξιακών προγραμμάτων και εργαλείων της χώρας. Θεωρώ πως στο διάστημα της θητείας μας έχουμε αναπτύξει πολύ σημαντικές πρωτοβουλίες με πολλαπλά και απτά αποτελέσματα. Θα αναφέρω ενδεικτικά τον νέο αναπτυξιακό νόμο 4399/2016, με τον οποίο προχωρήσαμε σε έναν σαφή επαναπροσανατολισμό των αναπτυξιακών κινήτρων, αλλά και την συμβολή στην εκπόνηση της Εθνικής Αναπτυξιακής Στρατηγικής, την τροποποίηση του πλαισίου για τις λεγόμενες στρατηγικές επενδύσεις, την ενίσχυση των κινήτρων για ξένες άμεσες επενδύσεις, την πρωτοβουλία "Γέφυρες Γνώσης και Συνεργασίας" για την αναστροφή του brain drain, τη δημιουργία μιας δομής στήριξης μικρομεσαίων επιχειρήσεων και άλλα πολλά».
