Από την έντυπη έκδοση
Των Νίκου Μπέλλου και Θάνου Τσίρου
Το Εuro Working Group, μη εκφράζοντας αντιρρήσεις, έδωσε χθες στην ουσία το πρώτο «πράσινο φως» σε τεχνικό επίπεδο για τη μη περικοπή των συντάξεων στην Ελλάδα από την 1η Ιανουαρίου 2019. Στις 3 Δεκεμβρίου οι οριστικές αποφάσεις από το Εurogroup, τόσο για τις συντάξεις όσο και τα αντίμετρα.
Στη χθεσινή συνεδρίαση των τεχνοκρατών της Ευρωζώνης, που αποσκοπούσε στην προετοιμασία του έκτακτου Εurogroup της 19ης Νοεμβρίου, το οποίο θα έχει ως βασικό αντικείμενο τις προωθούμενες μεταρρυθμίσεις στην Ευρωζώνη, εμβόλιμα έγινε μια σύντομη συζήτηση για την Ελλάδα με βάση εισήγηση της Κομισιόν. Σύμφωνα με τους τεχνοκράτες της Επιτροπής, η Ελλάδα μπορεί να πετύχει το στόχο-δέσμευση για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ στο πλαίσιο του προϋπολογισμού του 2019 χωρίς τις περικοπές των συντάξεων.
Η εισήγηση της Κομισιόν ήταν αυτό που περίμεναν ορισμένοι εταίροι για να δώσουν με τη σειρά τους το «πράσινο φως» για την έγκριση του αιτήματος της κυβέρνησης. Επειδή για τεχνικούς λόγους δεν μπορούσε να ληφθεί απόφαση, η έγκριση εκφράστηκε έμμεσα, δηλαδή δεν υπήρξε καμία αντίρρηση. Βέβαια, το Βερολίνο τις προηγούμενες ημέρες είχε «φωτογραφίσει» την αποδοχή του ελληνικού αιτήματος με τις δηλώσεις του υπουργού Οικονομικών Όλαφ Σολτς.
Μετά τη χθεσινή εξέλιξη στο ΕWG, το πιθανότερο είναι πως τη Δευτέρα δεν θα γίνει ιδιαίτερη συζήτηση για την Ελλάδα στο Eurogroup πέρα από μια ενημέρωση ίσως των υπουργών. Σε κάθε περίπτωση, δεν μπορούν να ληφθούν οι οριστικές αποφάσεις στην εν λόγω συνεδρίαση και για τυπικούς λόγους. Κι αυτό γιατί το ελληνικό αίτημα είναι μέρος του πακέτου για τους προϋπολογισμούς των κρατών-μελών το 2019, που θα εγκρίνει η Κομισιόν στις 21 Νοεμβρίου, όπου θα δημοσιοποιήσει τις συστάσεις της προς το Εurogroup. Στις συστάσεις αυτές θα γίνεται αναφορά και στα ελληνικά αιτήματα για το ζήτημα των συντάξεων και τα αντίμετρα της κυβέρνησης με βάση το υπερπλεόνασμα.
Οι συστάσεις της Κομισιόν θα επιστρέψουν και στην κυβέρνηση να υποβάλει το τελικό σχέδιο του προϋπολογισμού στη Βουλή στις 21 Νοεμβρίου.
Η συζήτηση για τους προϋπολογισμούς των χωρών της Ευρωζώνης θα γίνει στο Εurogroup της 3ης Δεκεμβρίου, όπου θα ληφθούν και οι οριστικές αποφάσεις. Στην εν λόγω συνεδρίαση θα εξεταστεί και η πρώτη έκθεση της Κομισιόν για την ενισχυμένη επιτήρηση της χώρας μας, η οποία θα δημοσιευθεί επίσης στις 21 Νοεμβρίου.
Είναι προφανές ότι, με βάση τις εξελίξεις που έχουν διαμορφωθεί σήμερα στην Ευρωζώνη, η μεγάλη προτεραιότητα των Ευρωπαίων δεν είναι η Ελλάδα, αλλά η τωρινή ιταλική κυβέρνηση, η οποία αρνείται να τηρήσει τις δεσμεύσεις της προηγούμενης, επιμένοντας στον δικό της προϋπολογισμό που οδηγεί σε εκτροχιασμό τα δημόσια οικονομικά της χώρας. Για την Ελλάδα, από τη στιγμή που η Κομισιόν θεωρεί ότι θα επιτευχθούν οι στόχοι, οι εταίροι δεν είχαν κανέναν ιδιαίτερο λόγο να απορρίψουν το αίτημα της κυβέρνησης για μη περικοπή των συντάξεων.
Τα επόμενα βήματα
Η έγκριση σε πολιτικό επίπεδο του ελληνικού προϋπολογισμού στο πλαίσιο του Eurogroup, η κατάθεση του τελικού κειμένου του προϋπολογισμού στη Βουλή την επόμενη Τετάρτη, αυτή τη φορά με ένα και μοναδικό σενάριο, αλλά και η ψήφιση ενός νομοσχεδίου που θα καταργεί μια σειρά από ψηφισμένα μέτρα και αντίμετρα, αντικαθιστώντας τα με άλλα, είναι τα τρία επόμενα βήματα για να κλείσει οριστικά το «ελληνικό ζήτημα». Η χθεσινή συνεδρίαση του Euro Working Group επιτρέπει στο οικονομικό επιτελείο να κάνει τις τελικές προσαρμογές στον προϋπολογισμό, αλλά και να συντάξει τις νομοθετικές διατάξεις που θα πρέπει να ψηφίσει η Βουλή.
Ο προϋπολογισμός που θα κατατεθεί την επόμενη Τετάρτη στη Βουλή δεν θα περιλαμβάνει «σενάριο μηδενικής πολιτικής» και «σενάριο προτιθέμενων παρεμβάσεων», αλλά μόνο ένα σχέδιο το οποίο -εκτός απροόπτου- θα είναι και αυτό που θα κληθούν να ψηφίσουν οι βουλευτές. Θα προβλέπει ανάπτυξη της τάξεως του 2,5% -λίγο υψηλότερα από την πρόβλεψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η οποία ανεβάζει τον πήχη στο 2,3% στο ενδεχόμενο μη περικοπής των συντάξεων-, αλλά και πρωτογενές πλεόνασμα κοντά στο 3,6%.
Στο τελικό κείμενο του προϋπολογισμού αναμένεται να υπάρξουν αλλαγές σε σχέση με το προσχέδιο, οι οποίες και θα αποτυπώνουν το περιεχόμενο των συμβιβασμών που έγιναν το τελευταίο διάστημα ανάμεσα στην ελληνική κυβέρνηση και στους ευρωπαϊκούς θεσμούς προκειμένου να κλείσει το θέμα του ελληνικού προϋπολογισμού. Σε κάθε περίπτωση, η διατήρηση της προσωπικής διαφοράς στις συντάξεις και η ενεργοποίηση των μέτρων που έχει εξαγγείλει ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ θα αποτελέσουν τη «βάση» πάνω στην οποία θα οικοδομηθεί το τελικό σχέδιο του προϋπολογισμού.
Σε νομοθετικό επίπεδο, θα χρειαστεί να αλλάξει ριζικά ο νόμος 4472/2017, το νομοθέτημα που συμφωνήθηκε με το κουαρτέτο στα μέσα του προηγούμενου έτους προκειμένου να κλείσει η 2η αξιολόγηση. Ο νόμος δεν θα καταργηθεί στο σύνολό του. Οι διατάξεις που αφορούν τον προϋπολογισμό του 2020 αναμένεται να παραμείνουν ενεργές, καθώς το θέμα του προϋπολογισμού του μεθεπόμενου έτους θα αντιμετωπιστεί ύστερα από 12 μήνες. Αυτό που τώρα προέχει είναι να καταργηθούν οι διατάξεις με τα αντίμετρα που δεν θα εφαρμοστούν, να αποσυρθούν τα τρία άρθρα του νόμου που επιφέρουν τις μειώσεις στις κύριες και επικουρικές συντάξεις του Δημοσίου και των υπόλοιπων ασφαλιστικών ταμείων και φυσικά να ενσωματωθούν οι νέες διατάξεις με τις οποίες θα ενεργοποιηθεί το πακέτο των μέτρων του 2019.
Στο καλάθι των διατάξεων που θα καταργηθούν περιλαμβάνονται:
- Τα άρθρα 1 έως 3 του νόμου 4472/2017, καθώς με αυτά υλοποιείται η περικοπή των συντάξεων, κύριων και επικουρικών.
- Το άρθρο που προβλέπει την ενεργοποίηση του προγράμματος βρεφονηπιακής φροντίδας. Συγκαταλέγεται στα αντίμετρα που δεν θα εφαρμοστούν προκειμένου να εξοικονομηθεί συνολικός δημοσιονομικός χώρος 1,7 δισ. ευρώ.
- Το άρθρο που προβλέπει την περαιτέρω ενίσχυση του προγράμματος σχολικών γευμάτων.
- Το άρθρο που προβλέπει τη διάθεση 300 εκατ. ευρώ για την τόνωση του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων. Βέβαια, το ποιο ακριβώς θα είναι το κονδύλι του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων θα φανεί με τον προϋπολογισμό, καθώς υπάρχει πρόθεση το σχετικό κονδύλι να είναι αυξημένο σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό.
- Το άρθρο για τη μείωση της συμμετοχής στη φαρμακευτική δαπάνη.
Ο ίδιος νόμος προβλέπει και τις διατάξεις για την καταβολή του επιδόματος στέγασης. Είναι πολύ πιθανό ότι θα τροποποιηθούν και αυτές, καθώς αναφέρονται σε 600.000 δικαιούχους και διάθεση κονδυλίου συνολικού ύψους 600 εκατ. ευρώ. Δεδομένου ότι το τελικό ποσό που θα δοθεί θα είναι της τάξεως των 200-300 εκατ. ευρώ, θα χρειαστεί η έκδοση νέας υπουργικής απόφασης με την οποία θα τροποποιούνται τα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια. Και αυτή η απόφαση θα πρέπει να εκδοθεί μέχρι το τέλος του έτους, δεδομένου ότι οι ηλεκτρονικές αιτήσεις θα πρέπει να ξεκινήσουν να υποβάλλονται από τις αρχές του νέου έτους.
Στον ΕΝΦΙΑ, η υπάρχουσα διάταξη για τη μείωση της επιβάρυνσης κατά 200 εκατ. ευρώ, με μέγιστο ποσό έκπτωσης τα 70 ευρώ, θα αντικατασταθεί από τη νέα ρύθμιση που θα μειώνει μεσοσταθμικά την επιβάρυνση κατά 10% για φέτος. Ειδικά για τον ΕΝΦΙΑ, ενδέχεται να νομοθετηθεί η κλίμακα μειώσεων και για το 2020. Επίσης, είναι πολύ πιθανό να συμπεριληφθεί στο νομοσχέδιο και το μέτρο μείωσης των συντελεστών φορολόγησης των επιχειρήσεων, παρά το γεγονός ότι η μείωση δεν θα αφορά τον προϋπολογισμό του 2019.
Τέλος, η διάταξη για τη διάθεση του έκτακτου κοινωνικού μερίσματος μέχρι το τέλος του χρόνου, ενδέχεται να κατατεθεί νωρίτερα στη Βουλή, καθώς θα πρέπει η διάθεση του ποσού να γίνει μέχρι το τέλος του έτους και σε κάθε περίπτωση πριν από τις εορτές των Χριστουγέννων.
Ποιοι θα κινδύνευαν εάν ίσχυε τελικά ο επανυπολογισμός
Ο επανυπολογισμός των συντάξεων αφορά, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, κάθε καταβαλλόμενη ή καταβλητέα κύρια, αλλά και επικουρική σύνταξη μέχρι τη 12η/5/2016, δηλαδή, πριν από την εφαρμογή του νόμου Κατρούγκαλου (4387/16) ο οποίος δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα της κυβέρνησης στις 13/5/2016. Επισημαίνεται ότι ο επανυπολογισμός αφορά τις κύριες και επικουρικές συντάξεις (γήρατος, αναπηρίας, θανάτου) όλων των φορέων αρμοδιότητας του υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, οι οποίοι εντάχθηκαν στον ΕΦΚΑ από 1/1/2017 εκτός από τον ΟΓΑ. Δηλαδή, αφορά το τ. ΙΚΑ, τ. ΕΤΑΑ, τ. ΟΑΕΕ και τ. ΕΤΑΠ-ΜΜΕ. Επίσης, από τη διαδικασία αναπροσαρμογής εξαιρούνται και οι συντάξεις που χορηγούνται από το Ταμείο Σύνταξης της Τράπεζας της Ελλάδος.
Συγκεκριμένα, αναπροσαρμόζονται οι ήδη καταβαλλόμενες ή καταβλητέες κατά τη 12η/05/2016 συντάξεις. Συνεπώς, συντάξεις για τις οποίες η συνταξιοδοτική απόφαση εκδόθηκε μετά τη 12η/5/2016, όμως η έναρξη συνταξιοδότησης ανατρέχει σε προγενέστερη ημερομηνία και υπολογίζονται με βάση το προγενέστερο νομοθετικό πλαίσιο, εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των κοινοποιούμενων διατάξεων.
Εκτιμάται ότι στη ζώνη κινδύνου των περικοπών έως και 18% στο σύνολο της σύνταξης μπορεί να βρίσκεται έως και το 30% των σημερινών συνταξιούχων, δηλαδή περίπου 800.000 δικαιούχοι. Στο πλαίσιο αυτό οι μεγάλοι χαμένοι θα ήταν οι ασφαλισμένοι με πολλά έτη ασφάλισης και υψηλό συντάξιμο μισθό όπως: δημόσιοι υπάλληλοι πανεπιστημιακής εκπαίδευσης με περισσότερα από 30 έτη ασφάλισης και υψηλό συντάξιμο μισθό, ενώ σημαντικές απώλειες θα «μετρούσαν» και οι ψηλές συντάξεις γιατρών, δικηγόρων, πανεπιστημιακών, συνταξιούχων ΔΕΚΟ και τραπεζών που εμφανίζουν μεγάλες προσωπικές διαφορές. Με σημαντικές περικοπές στις επικουρικές συντάξεις κινδυνεύουν οι συνταξιούχοι του ΤΑΝΠΥ, το ταμείο της πρώην Αγροτικής Τράπεζας, το ταμείο των Βενζινοπωλών.
Στον αντίποδα, χωρίς απώλειες εκτιμάται ότι είναι ένα πολύ μεγάλο κομμάτι των συνταξιούχων του ΙΚΑ, καθώς οι χαμηλοσυνταξιούχοι, που είναι η πλειονότητα του συγκεκριμένου Ταμείου, έχουν μηδενικές ή ελάχιστες προσωπικές διαφορές.
Πρόκειται κυρίως για συνταξιούχους του ΙΚΑ με 20 έως 30 έτη και μέσες ασφαλιστικές κατηγορίες. Από τον επανυπολογισμό των συντάξεων εκτιμάται ότι δεν θίγεται περίπου το 1/3 των συνταξιούχων, καθώς σε αυτές τις περιπτώσεις οι διακυμάνσεις από τον παλιό τρόπο υπολογισμού της σύνταξης και από αυτόν που εισήγαγε ο νόμος Κατρούγκαλου είναι σχεδόν μηδενικές.
Το ΔΝΤ δεν μπορεί πλέον να επιβάλλει
Το ζήτημα των συντάξεων αφορά αποκλειστικά την ελληνική κυβέρνηση και τους Ευρωπαίους εταίρους τόνισε ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ Τζέρι Ράις, προσθέτοντας ότι το ΔΝΤ δεν είναι πλέον σε θέση να επιβάλει καμία πολιτική στην Ελλάδα. Ο κ. Ράις δήλωσε ότι η μη περικοπή των συντάξεων που αποφασίστηκε στο EWG στις Βρυξέλλες είναι ένα θέμα που αφορά αποκλειστικά την ελληνική κυβέρνηση και τους Ευρωπαίους εταίρους.
«Το ΔΝΤ δεν έχει πλέον οικονομικό διακανονισμό (πρόγραμμα) με την Ελλάδα, οπότε δεν συμμετέχουμε στις λεπτομέρειες αυτών των συζητήσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη» ανέφερε ο κ. Ράις χαρακτηριστικά. Κληθείς να σχολιάσει τον ρόλο που διαδραματίζει το ΔΝΤ στο πλαίσιο της μετα-προγραμματικής εποπτείας, ο εκπρόσωπος ξεκαθάρισε ότι το Ταμείο περιορίζεται πλέον σε ένα συμβουλευτικό έργο. «Εμείς -όχι μόνο στην Ελλάδα- δεν επιβάλλουμε πολιτικές στα μέλη μας. Είναι οι δικές τους πολιτικές και προσπαθούμε να τις υποστηρίξουμε. Και αυτό είναι ξεκάθαρα μια υπόθεση που αφορά και την Ελλάδα. Αλλά, όπως είπα, τώρα δεν έχουμε κανένα οικονομικό πρόγραμμα με την Ελλάδα. Έχουμε αυτό που ονομάζουμε μια διευθέτηση μετα-προγραμματικής εποπτείας, όπου επισκεπτόμαστε την Ελλάδα από καιρού εις καιρόν και εξετάζουμε την οικονομία σε συνεννόηση με την ελληνική κυβέρνηση και προσφέρουμε την ανάλυση της αξιολόγησής μας με σκοπό να είμαστε χρήσιμοι στην Ελλάδα. Ωστόσο, δεν επιβάλλουμε πολιτικές στις χώρες-μέλη. Δεν επιβάλλουμε πολιτικές στην Ελλάδα. Δεν είμαστε σε θέση να το πράξουμε» συμπλήρωσε.
Τέλος, ο κ. Ράις υποστήριξε πως η θέση του Ταμείου δεν έχει αλλάξει για το συγκεκριμένο ζήτημα, προσθέτοντας όμως πως το εν λόγω θέμα «είναι πραγματικά μια απόφαση που πρέπει να συζητηθεί από την ελληνική κυβέρνηση και τους Ευρωπαίους».
Σχετικά με τον επόμενο έλεγχο της ελληνικής οικονομίας, είπε πως τα κλιμάκια του ΔΝΤ θα επιστρέψουν στην Αθήνα στις αρχές του 2019.
