Από την έντυπη έκδοση
Της Ειρήνης Σακελλάρη
[email protected]
Οι τέσσερις συστημικές τράπεζες έχουν θέσει τις βάσεις για την αναμόρφωση του «κόκκινου» δανειακού τους χαρτοφυλακίου, σχέδιο φιλόδοξο που προβλέπει πωλήσεις, αναδιαρθρώσεις, τιτλοποιήσεις σε ένα μίγμα ικανό να βγάλει τα πιστωτικά ιδρύματα από το δύσκολο αδιέξοδο στο οποίο έχουν περιέλθει.
Βασικά εμπόδια στην όλη διαδικασία παραμένουν μεταξύ άλλων το θεσμικό πλαίσιο, το οποίο εξακολουθεί να προστατεύει μεγάλο τμήμα των εγγυήσεων των υπερήμερων δανείων που αφορούν κυρίως την πρώτη κατοικία, αλλά και των δανειοληπτών που είναι ενταγμένοι σε νόμους προστασίας (Κατσέλη, Δένδια κ.λπ.) από τις ενέργειες των πιστωτών.
Σημαντικό όμως θέμα είναι και ο τρόπος με τον οποίο οι τράπεζες θα μπορέσουν να καλύψουν τα κεφάλαια πέραν των προβλέψεων που έχουν λάβει για τα «κόκκινα» δάνεια, καθώς υπολογίζεται πως οι ανάγκες που ανακύπτουν έρχονται πολύ κοντά στο ισόποσο των δανείων που διαγράφουν.
Λειτουργικά κόστη
Ο περιορισμός των λειτουργικών δαπανών αποτελεί ένα μεγάλο κεφάλαιο που ανοίγει όλο και συχνότερα με τις ενέργειες των τραπεζών να περιορίσουν το μισθολογικό κόστος.
Οι τράπεζες επιχειρούν να πράξουν περίπου ό,τι και η λοιπή αγορά, μόνο που κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο στο τραπεζικό σύστημα. Οι απολύσεις στις τράπεζες επιτρέπονται όπως και στον υπόλοιπο ιδιωτικό τομέα με αιτιώδη καταγγελία, που εν προκειμένω είναι η περαιτέρω διασφάλιση της λειτουργίας τους.
Παρά το γεγονός αυτό, οι τράπεζες μέσα σε όλη τη διάρκεια της κρίσης δεν απέλυσαν. Μείωσαν μέσω εθελουσίων το προσωπικό τους. Οι τράπεζες, με προσωπικό 69.000 πριν από την κρίση, κινούνται πλέον κοντά στις 45.000, ενώ ο προγραμματισμός μιλά για περαιτέρω μείωση κατά περίπου 10.000 εργαζομένων.
Επάρκεια κεφαλαίων
Ο κεφαλαιακός ανασχεδιασμός των τραπεζών αποτελεί ένα άλλο εξαιρετικά σημαντικό θέμα, καθώς, όπως έχει ήδη καταγραφεί από τους διεθνείς οίκους, ορισμένες θα χρειαστούν κεφάλαια.
Είναι απολύτως βέβαιο πως οι τράπεζες θα προχωρήσουν καταρχήν σε κάποιες εκδόσεις και αργότερα ίσως και σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, εφόσον οι συνθήκες επιτρέψουν κάτι τέτοιο. Το πότε όμως είναι το ζητούμενο. Οι αγορές φαίνεται να είναι κλειστές, τόσο για τη χώρα όσο και για τις ελληνικές τράπεζες. Κάποιοι τραπεζικοί παράγοντες που ερεύνησαν την αγορά μιλούν για επιτόκια... από άλλον πλανήτη. Και το κρίσιμο ερώτημα είναι κατά πόσο οι θεσμοί θα δώσουν στις ελληνικές τράπεζες το απαραίτητο «τράτο» χρόνου πριν τους ζητηθεί επιτακτικά να προχωρήσουν σε ενέργειες.
Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, παράγοντες της αγοράς σημειώνουν πως αμέσως μετά το SREP (Διαδικασία Εποπτικού Ελέγχου και Αξιολόγησης - Supervisory Review and Evaluation Process), οπότε και θα καθοριστούν σαφέστερα οι ανάγκες των ελληνικών τραπεζών, θα δοθεί στις τράπεζες που έχουν ανάγκη από κεφάλαια το κρίσιμο διάστημα των 6 και πιθανόν και των 9 μηνών για να βρουν τα κεφάλαια αυτά.
Ο εύλογος προβληματισμός που υφίσταται σε αυτή τη φάση είναι πως το διάστημα που ακολουθεί θα αποτελέσει προεκλογική περίοδο, γεγονός που σημαίνει πως πολύ δύσκολα οι επενδυτές -χωρίς να έχουν σαφή εικόνα- θα επενδύσουν εκ νέου στη χώρα και ιδιαίτερα στον τραπεζικό κλάδο αυτής. Άλλωστε, σε ό,τι αφορά την επενδυτική κουλτούρα που αναπτύσσουν οι ξένοι το τελευταίο διάστημα σε σχέση με την Ελλάδα, αυτή ευλόγως επηρεάζεται αρνητικά από όλα όσα γίνονται ευρέως γνωστά για εταιρείες όπως η Folli Follie, αλλά και για υποθέσεις όπως αυτή της Golden Visa.
Νέες χορηγήσεις
Σε αυτό το κρίσιμο κατά τα άλλα περιβάλλον, οι τράπεζες καλούνται όχι μόνο να βάλουν τάξη στα του οίκου τους, αλλά να χρηματοδοτήσουν και τη λοιπή οικονομία, ώστε αυτή να αναπτυχθεί και να μην παράξει νέα «κόκκινα» δάνεια, τα οποία θα πρέπει να αντιμετωπιστούν με ακόμη αυστηρότερα κριτήρια από τα πιστωτικά ιδρύματα.
Οι τράπεζες πρέπει να πραγματοποιήσουν κέρδη μέσω χορηγήσεων σε ένα περιβάλλον που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί εξαιρετικά δύσκολο.
Μέχρι το τέλος του έτους, πάντως, θα ληφθούν κρίσιμες αποφάσεις που θα αφορούν τόσο τις τράπεζες όσο και τους δανειολήπτες που εμφανίζονται υπερήμεροι.
Προστασία αδύναμων δανειοληπτών
Είναι απολύτως ξεκάθαρο πως μέχρι το τέλος του έτους θα αποσαφηνιστεί το καθεστώς προστασίας των αδύναμων δανειοληπτών.
Καταρχήν λήγει η ισχύς του νόμου Κατσέλη επίσης στο τέλος του έτους. Οι θεσμοί και κυρίως ο SSM δεν θέλουν να υπάρχει κάποιος νόμος που να προστατεύει τους δανειολήπτες συνολικά, αλλά ο καθένας από αυτούς να απευθύνεται στη Δικαιοσύνη και αν όντως είναι αδύναμος, τότε η Δικαιοσύνη θα βγάζει καταχρηστικές τις οικείες αποφάσεις των τραπεζών.
Ωστόσο, η ελληνική κυβέρνηση θα αντιπροτείνει σχετική προστασία. Οι τράπεζες από την πλευρά τους δεν βλέπουν την ανάγκη η προστασία αυτή να επεκτείνεται σε ακίνητα άνω των 100.000 ευρώ, καθώς η συντριπτική πλειονότητα των δανείων με εγγυήσεις που έχουν γίνει «κόκκινα» αφορούν κάτω από 200.000 ευρώ δάνειο.
Στην παρούσα φάση, η προστασία που ισχύει εκτείνεται έως 250.000 ευρώ σε ό,τι αφορά την πρώτη κατοικία.
