Από την έντυπη έκδοση
Του Σταμάτη Ζησίμου
[email protected]
Υποχρεωμένοι να αποδεχθούν την άρση του τραπεζικού τους απορρήτου είναι οι περίπου 160.000 δανειολήπτες που έχουν ενταχθεί στον νόμο Κατσέλη (ν.3869/2010). Στην περίπτωση που φέρουν αντίρρηση, θα τίθενται εκτός νόμου, χάνοντας την προστασία. Η σχετική ρύθμιση τέθηκε σε εφαρμογή το Σάββατο 15 Σεπτεμβρίου και εντάσσεται στο πλαίσιο αποτροπής των στρατηγικών κακοπληρωτών από το να βρουν καταφύγιο στον νόμο.
Με την αποδοχή της άρσης του τραπεζικού απορρήτου ξεκινά και η ανταλλαγή στοιχείων μεταξύ των τραπεζών όσον αφορά τους καταθετικούς λογαριασμούς των εν λόγω δανειοληπτών και τα δεδομένα θα συγκεντρωθούν στη βάση δεδομένων του Τειρεσία, προκειμένου να έχουν πρόσβαση σε αυτά όλες οι τράπεζες.
Πέραν όμως της ανταλλαγής στοιχείων μέσω των τραπεζών, πλέον, με την αίτηση υποβολής για την υπαγωγή στον νόμο, θα κατατίθεται δήλωση του οφειλέτη ότι παρέχει άδεια σε οποιοδήποτε πιστωτικό ίδρυμα, στην ημεδαπή ή στην αλλοδαπή, να διαβιβάζει, έως τη συζήτηση της αίτησης, στους πιστωτές κατά των οποίων στρέφεται η αίτηση, την κίνηση των τραπεζικών του λογαριασμών και των λοιπών τραπεζικών προϊόντων (άρση τραπεζικού απορρήτου του άρθρου 1 του ν. 1059/1971, Α’ 270) για τη χρονική περίοδο από πέντε έτη πριν από την άσκηση της αίτησης έως την ημέρα της συζήτησής της.
Επίσης ο οφειλέτης θα δηλώνει ότι παρέχει άδεια προς τους πιστωτές, κατά των οποίων στρέφεται η αίτηση, να προβαίνουν αποκλειστικά για τον σκοπό δικαστικής και εξώδικης διαχείρισης της αίτησης σε επεξεργασία και ανταλλαγή των δεδομένων που κατέχουν ή λαμβάνουν από τα πιστωτικά ιδρύματα.
Όπως προαναφέρθηκε, η διάταξη αποσκοπεί στην αποκάλυψη στρατηγικών κακοπληρωτών, οι οποίοι είχαν μεγάλα ποσά κατατεθειμένα σε πιστωτικά ιδρύματα που δεν είναι διάδικοι (σ.σ. δηλαδή σε άλλες τράπεζες από αυτές που χρωστούν), αλλά και να αποτρέψει την άσκηση αιτήσεων από πρόσωπα με πτωχευτική ικανότητα, τα οποία επιδιώκουν να επωφεληθούν της αυτοδίκαιης αναστολής εκτέλεσης μέχρι την ημέρα επικύρωσης.
Οι στρατηγικοί κακοπληρωτές εκτιμώνται από τραπεζικές πηγές στους 45.000 - 50.000 και καταχρώνται τις προστατευτικές διατάξεις του νόμου ενώ διαθέτουν καταθέσεις σε άλλο τραπεζικό ίδρυμα από αυτό που έχουν το «κόκκινο» δάνειο.
Στο ίδιο πλαίσιο, προβλέπεται η μη υπαγωγή των οφειλετών στο προστατευτικό πλαίσιο του νόμου, σε περίπτωση που οι αιτήσεις υπαγωγής τους απορρίφθηκαν, είτε επειδή σκόπιμα κατέστησαν αφερέγγυοι (π.χ. οδηγήθηκαν σε χρεοκοπία, μεταβίβασαν περιουσία δολίως σε άλλα πρόσωπα), είτε επειδή σκόπιμα παραποίησαν την οικονομική τους κατάσταση (π.χ. απέκρυψαν περιουσία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό).
Πέραν των παραπάνω στις αλλαγές που έχουν εισαχθεί στον νόμο προβλέπονται μεταξύ άλλων τα εξής:
- Διενέργεια προκαταρκτικού ελέγχου από τη γραμματεία των δικαστηρίων για το αν ο οφειλέτης δηλώνει εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα και το είδος αυτής, καθώς και για το αν ο οφειλέτης έχει ασκήσει άλλες αιτήσεις στο παρελθόν ή έχει άλλες εκκρεμείς αιτήσεις. Αν διαπιστωθεί κάτι τέτοιο, ο γραμματέας το σημειώνει στον φάκελο, προκειμένου να αξιολογηθεί από τον δικαστή, με στόχο τον εντοπισμό των στρατηγικών κακοπληρωτών, οι οποίοι δεν δικαιούνται προστασία από τον νόμο.
- Αυτόματη απόρριψη (έκπτωση) του οφειλέτη σε περίπτωση καθυστέρησης της καταβολής των δόσεων που ορίζονται με τη δικαστική απόφαση. Ειδικότερα, αν ο οφειλέτης καθυστερεί την εκπλήρωση των υποχρεώσεων από τη ρύθμιση οφειλών, με συνέπεια το συνολικό ύψος του ποσού σε καθυστέρηση να υπερβαίνει αθροιστικώς την αξία τριών μηνιαίων δόσεων, διαδοχικών ή μη, ο θιγόμενος πιστωτής μπορεί να επιδώσει στον οφειλέτη εξώδικη όχληση με την οποία τον καλεί να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του εντός τριάντα ημερολογιακών ημερών. Αν ο οφειλέτης δεν συμμορφωθεί, εκπίπτει αυτοδικαίως από τη ρύθμιση έναντι όλων των πιστωτών.
- Κατάργηση της αυτοδίκαιης (χωρίς προσωρινή διαταγή) προστασίας από μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης σε περίπτωση που οι οφειλέτες έχουν παραιτηθεί από δύο προηγούμενες αιτήσεις και υποβάλλουν εκ νέου αίτηση.
- Εάν η δίκη ματαιωθεί κατόπιν αίτησης του οφειλέτη και δεν ζητήσει νέα ημερομηνία εκδίκασης εντός 30 ημερών, τότε θα θεωρείται ότι ο οφειλέτης παραιτήθηκε της αίτησής του για υπαγωγή στον νόμο.
- Αναδρομική κατάργηση της παύσης ή του περιορισμού της τοκογονίας, σε περιπτώσεις αιτήσεων που απορρίφθηκαν από το δικαστήριο.
- Παροχή δικαιώματος στους εγγυητές που εκπλήρωσαν την υποχρέωσή τους, όπως προκύπτει από την εγγύηση, να υποκαταστήσουν τον πιστωτή στο σχέδιο αποπληρωμής.
- Προστασία της πρώτης κατοικίας βάσει της εμπορικής της αξίας (και όχι της αντικειμενικής), εφόσον υφίσταται έκθεση ανεξάρτητου εκτιμητή ακινήτων που είναι εγγεγραμμένος στο οικείο μητρώο του υπουργείου Οικονομικών. Αν η εκτίμηση της εμπορικής αξίας έχει ως αποτέλεσμα να μην εξαιρεθεί η κύρια κατοικία από τη ρευστοποίηση, τότε η τιμή πρώτης προσφοράς κατά τον πλειστηριασμό της δεν θα μπορεί να είναι κατώτερη από το όριο αξίας κύριας κατοικίας που τίθεται ως προϋπόθεση για την προστασία της.
Οι βασικές αλλαγές
✔ Άρση του τραπεζικού απορρήτου των οφειλετών. Στην περίπτωση που φέρουν αντίρρηση θα τίθενται εκτός προστασίας.
✔ Δήλωση του οφειλέτη ότι παρέχει άδεια σε οποιοδήποτε πιστωτικό ίδρυμα να διαβιβάζει στους πιστωτές την κίνηση των τραπεζικών του λογαριασμών και των λοιπών τραπεζικών προϊόντων.
✔ Δήλωση του οφειλέτη ότι παρέχει άδεια προς τους πιστωτές για επεξεργασία και ανταλλαγή των δεδομένων που κατέχουν ή λαμβάνουν από τα πιστωτικά ιδρύματα.
✔ Διενέργεια προκαταρκτικού ελέγχου από τη γραμματεία των δικαστηρίων για το αν ο οφειλέτης δηλώνει εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα, αν έχει ασκήσει άλλες αιτήσεις στο παρελθόν ή έχει άλλες εκκρεμείς αιτήσεις.
✔ Αυτόματη έκπτωση του οφειλέτη σε περίπτωση καθυστέρησης της καταβολής των δόσεων που ορίζονται με τη δικαστική απόφαση.
✔ Εάν η δίκη ματαιωθεί κατόπιν αίτησης του οφειλέτη και δεν ζητήσει νέα ημερομηνία εκδίκασης εντός 30 ημερών, τότε θα θεωρείται ότι ο οφειλέτης παραιτήθηκε της αίτησής του για υπαγωγή στον νόμο.
✔ Κατάργηση της αυτοδίκαιης προστασίας από μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης σε περίπτωση που οι οφειλέτες έχουν παραιτηθεί από δύο προηγούμενες αιτήσεις.
✔ Παροχή δικαιώματος στους εγγυητές που εκπλήρωσαν την υποχρέωσή τους, να υποκαταστήσουν τον πιστωτή στο σχέδιο αποπληρωμής.
✔ Προστασία της πρώτης κατοικίας βάσει της εμπορικής της αξίας (και όχι της αντικειμενικής).
«Πρόσκληση» για ρυθμίσεις από τα πιστωτικά ιδρύματα
Της Ειρήνης Σακελλάρη
[email protected]
Εντείνεται η προσπάθεια των ελληνικών τραπεζών προκειμένου οι δανειολήπτες, ιδιαίτερα των στεγαστικών και καταναλωτικών δανείων, να προχωρήσουν σε ρυθμίσεις χρεών και ιδιαίτερα όσοι δανειολήπτες βρίσκονται σε καθεστώς νομικής προστασίας.
Τα πιστωτικά ιδρύματα προχωρούν πλέον μαζικά σε ελέγχους των πελατών τους και προσπαθούν να ξεχωρίσουν την ήρα από το στάρι, αν και κάτι τέτοιο δεν είναι πάντα εύκολο.
Με βάση τις αλλαγές του θεσμικού πλαισίου, αρκετοί είναι οι δανειολήπτες που μπορεί να βρεθούν αντιμέτωποι με άρση του τραπεζικού τους απορρήτου και σε αυτή την περίπτωση θα υποβληθούν σε ελέγχους σε βάθος πενταετίας.
Ωστόσο, νομικοί παράγοντες οι οποίοι ασχολούνται με το συγκεκριμένο θέμα σημειώνουν πως μαζικοί έλεγχοι τέτοιου τύπου δεν είναι πολύ εύκολο να ολοκληρωθούν, αφού το θέμα αφορά περίπου 150.000 δανειολήπτες που τελούν υπό καθεστώς νομικής προστασίας. Ακόμη και τα Ειρηνοδικεία είναι πολύ δύσκολο να υποστηρίξουν αντίστοιχους ελέγχους.
Πλην όμως οι τράπεζες, που γνωρίζουν καλά τους πελάτες τους, για κάποιους από αυτούς μπορεί να προχωρήσουν στη διαδικασία στοχευμένου ελέγχου εφόσον υπάρχει η βάσιμη υπόνοια ο πελάτης αυτός να είναι στρατηγικός κακοπληρωτής. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει σε μία τέτοια περίπτωση ένα πελάτης που πράγματι αναδεικνύεται σε στρατηγικό κακοπληρωτή είναι πως έχει δώσει ψευδή κατάθεση στη Δικαιοσύνη και επομένως αντιμετωπίζει πλέον ποινικό κατηγορητήριο.
Οι τράπεζες επιχειρούν με κάθε τρόπο να προσελκύσουν προβληματικούς δανειολήπτες στα γκισέ για νέες ρυθμίσεις, ιδιαίτερα δανειολήπτες των προηγούμενων θεσμικών πλαισίων (νόμοι Δένδια - Σταθάκη), με δεδομένο πως ο νόμος Κατσέλη αντιμετωπίζει το σύνολο του χρέους των νοικοκυριών. Αρκετοί πάντως δανειολήπτες ήδη πήγαν στις τράπεζες και ενώ είχαν υποβάλει αίτηση για ένταξη στον νόμο Κατσέλη προέβησαν σε ρυθμίσεις.
Το ποσοστό των Μη Εξυπηρετούμενων Ανοιγμάτων (ΜΕΑ) που τελεί υπό καθεστώς αίτησης για υπαγωγή σε νομική προστασία είναι μεγάλο. Στο σύνολο των χαρτοφυλακίων, το 14,4% των ΜΕΑ τελεί υπό καθεστώς αίτησης για υπαγωγή σε νομική προστασία (περίπου 13 δισ. ευρώ με βάση στοιχεία Ιουνίου) σε σύγκριση με 13,7% τον Μάρτιο του 2018, αλλά η αύξηση του ποσοστού αυτού οφείλεται ουσιαστικά στη μείωση του συνολικού ύψους των δανείων, καθώς η αξία των δανείων υπό καθεστώς νομικής προστασίας παρέμεινε σταθερή. Το υψηλότερο ποσοστό παρατηρείται στο στεγαστικό χαρτοφυλάκιο, όπου φτάνει το 30% (8,25 δισ. ευρώ).
Αυτό αναφέρεται στην τελευταία επίσημη έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος για τα «κόκκινα» δάνεια των τραπεζών. Τα παραπάνω δάνεια έχουν υπαχθεί σε καθεστώς νομικής προστασίας, για την οποία εκκρεμεί η έκδοση της τελεσίδικης δικαστικής απόφασης.
