Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Μείωση δηλωθέντων εισοδημάτων από τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους επιτηδευματίες αποτυπώνουν -σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες- τα στοιχεία από την επεξεργασία των φετινών εκκαθαριστικών σημειωμάτων. Στέλεχος του οικονομικού επιτελείου με πλήρη γνώση των δεδομένων αναγνωρίζει ότι υπάρχει πτώση στα δηλωθέντα εισοδήματα αν και συμπληρώνει ότι ο ρυθμός ήταν φέτος μικρότερος σε σχέση με πέρυσι.
Σε κάθε περίπτωση, στη διετία 2017-2018 -δηλαδή κατά τη διετία εφαρμογής του νέου συστήματος υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών- η μείωση των δηλωθέντων εισοδημάτων των αυτοαπασχολούμενων ξεπερνά το 1,4-1,5 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί σε περίπου 0,8% του ΑΕΠ. Το «στατιστικό εύρημα» προκαλεί κινητοποίηση στο οικονομικό επιτελείο, καθώς σε αυτή ακριβώς τη συρρίκνωση των δηλωθέντων εισοδημάτων οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και ο περιορισμός του ποσού που βεβαιώθηκε φέτος στα φυσικά πρόσωπα κατά 500 εκατ. ευρώ σε σχέση με πέρυσι. Έτσι, για την επόμενη χρονιά θα εξεταστούν αλλαγές τόσο στο σκέλος των ασφαλιστικών εισφορών όσο και στο σκέλος των φορολογικών συντελεστών, καθώς πλέον διαπιστώνεται στην πράξη ότι ο συνδυασμός που επιφέρει επιβαρύνσεις ακόμη και άνω του 50% για τους αυτοαπασχολούμενους, τελικώς επιφέρει τα αντίθετα αποτελέσματα από το επιδιωκόμενο που είναι η τόνωση των φορολογικών εσόδων.
Κατά την υποβολή της φετινής φορολογικής δήλωσης, το κίνητρο για τους αυτοαπασχολούμενους να εμφανίσουν όσο το δυνατόν λιγότερα κέρδη ήταν μεγαλύτερο από κάθε άλλη χρονιά, καθώς:
1 Μειώνεται ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων. Από τη στιγμή που και τα εισοδήματα των αυτοαπασχολουμένων εντάχθηκαν στη φορολογική κλίμακα, εμφάνιση κερδών πάνω από ένα όριο μπορεί να οδηγήσει και σε αλλαγή φορολογικού κλιμακίου (σ.σ. εισοδήματα έως και 20.000 ευρώ φορολογούνται με 22%, από τις 20.000 έως τις 30.000 ευρώ ο συντελεστής αυξάνει στο 29%, από τις 30.000 έως τις 40.000 ευρώ ανεβαίνει περαιτέρω στο 39% για να καταλήξει στο 45%). Εννοείται ότι ισχύει και το αντίστροφο: η μείωση του φορολογητέου κέρδους μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης.
2 Μειώνεται το ποσό της εισφοράς αλληλεγγύης το οποίο επίσης υπολογίζεται βάσει κλίμακας με τους συντελεστές να κυμαίνονται από 2,2% έως και 10%.
3 Μειώνεται η προκαταβολή φόρου της επόμενης χρονιάς, η οποία πλέον υπολογίζεται με συντελεστή 100% για το σύνολο των επαγγελματιών. Μάλιστα, επειδή κατά τη βεβαίωση του φετινού φόρου αφαιρείται η προκαταβολή της περυσινής χρονιάς (η οποία υπολογίστηκε βάσει του περυσινού βεβαιωθέντος ποσού του φόρου εισοδήματος) και προστίθεται η καινούργια προκαταβολή (η οποία υπολογίζεται βάσει του φετινού φόρου εισοδήματος) δημιουργούνται προϋποθέσεις για κατακόρυφη μείωση του τελικού ποσού της εκκαθάρισης.
4 Περιορίζονται οι ασφαλιστικές εισφορές. Αυτή τη στιγμή, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο επιτηδευματίες πληρώνουν «προκαταβολή» ασφαλιστικών εισφορών βάσει των κερδών που εμφάνισαν στη φορολογική δήλωση του 2017 (εισοδήματα 2016). Τώρα που υποβλήθηκαν οι φετινές φορολογικές δηλώσεις, το υπουργείο Εργασίας και η Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης έχουν τα δεδομένα για να προχωρήσουν στην εκκαθάριση και των φετινών ασφαλιστικών εισφορών. Το πότε όμως θα γίνει αυτό, δεν είναι σαφές, καθώς ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί η εκκαθάριση των εισφορών του 2017 (οι οποίες υπολογίστηκαν βάσει των κερδών του 2016). Σε εκκρεμότητα βρίσκεται ο τελικός υπολογισμός των εισφορών για τους περίπου 200.000 ασφαλισμένους οι οποίοι έχουν διπλή ιδιότητα (και ελεύθερου επαγγελματία και μισθωτού). Σε κάθε περίπτωση, μείωση δηλωθέντος εισοδήματος στη χρήση του 2017 μπορεί να επιφέρει ακόμη και επιστροφή ασφαλιστικών εισφορών καθώς η προκαταβολή εισφορών (η οποία υπολογίστηκε με βάση τα κέρδη του 2016) θα είναι μεγαλύτερη από το τελικό ποσό των εισφορών που αναλογούν.
5 Αποτρέπεται η νέα επιβάρυνση από τις ασφαλιστικές εισφορές λόγω της αλλαγής του τρόπου υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών από την 1/1/2019. Σήμερα, οι εισφορές υπολογίζονται επί του αθροίσματος «καθαρά κέρδη συν ασφαλιστικές εισφορές προηγούμενου έτους» μειωμένου όμως κατά 15%. Αυτή η έκπτωση του 15% θα πάψει να υπάρχει από την 1/1/2019 με αποτέλεσμα να προκύψει επιβάρυνση. Επειδή ο νέος τρόπος υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών θα εφαρμοστεί αρχικά επί των κερδών του 2017 (ως προκαταβολή), όσο μικρότερα είναι τα κέρδη που αποτυπώνονται στη φετινή φορολογική δήλωση, τόσο μικρότερη θα είναι και η επιβάρυνση.
Στο «τραπέζι» τέσσερις αλλαγές
Η μείωση των δηλωθέντων κερδών δεν ήταν εξ ολοκλήρου προϊόν φοροδιαφυγής αλλά και φυσιολογικής εξέλιξης των πραγμάτων. Από τη στιγμή που το 2017 υπήρξε πολύ μεγάλη αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών για τους επαγγελματίες που δηλώνουν τα περισσότερα κέρδη, ήταν επόμενο να εμφανιστούν φέτος και αυξημένες επαγγελματικές δαπάνες (σ.σ. τέτοια είναι οι ασφαλιστικές εισφορές). Περισσότερες δαπάνες σημαίνει μικρότερο φορολογητέο κέρδος και λιγότερος φόρος.
Η μείωση των δηλωθέντων κερδών των αυτοαπασχολουμένων είχε θορυβήσει από πέρυσι το οικονομικό επιτελείο, το οποίο είχε μπει στη διαδικασία να σχεδιάσει μέτρα ανακοπής της πτωτικής τάσης. Ωστόσο, αυτά δεν προχώρησαν, καθώς με τα υπερ-πλεονάσματα της περυσινής χρονιάς το ζήτημα ξεχάστηκε. Τώρα όμως το πρόβλημα επανέρχεται μεγαλύτερο, με αποτέλεσμα να σχεδιάζονται οι ακόλουθες αλλαγές:
1. Μείωση του πλαφόν υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών, από τα 70.320 ευρώ ετησίως που είναι σήμερα. Το πλαφόν αυτό είναι εξωπραγματικό για τα σημερινά δεδομένα, καθώς αυτοί που εμφανίζουν αποδοχές αυτού του ύψους δεν θα δουν κάποια αισθητή διαφορά στη σύνταξή τους. Από την άλλη, γίνεται ζημιά στα φορολογικά έσοδα λόγω της προσπάθειας απόκρυψης που καταβάλλεται κυρίως από τους έχοντες τις υψηλότερες αποδοχές.
2. Επίλυση με ευνοϊκό τρόπο για τους αυτοαπασχολούμενους της εκκρεμότητας που υπάρχει με την καταβολή των εισφορών για επικουρική ασφάλιση και εφάπαξ. Για περίπου 140.000 επαγγελματίες, αυτές οι εισφορές έπρεπε να έχουν καταβληθεί από την 1/1/2017, κάτι που σημαίνει ότι έχει ήδη συσσωρευτεί μια πολύ μεγάλη υποχρέωση αναδρομικών. Αν εφαρμοστεί αυτό που προβλέπει ο νόμος, αυτοί οι 140.000 επαγγελματίες θα πρέπει να θυσιάσουν τις αποδοχές τουλάχιστον 2,5 μηνών για να καλύψουν την υποχρέωση.
3. Θέσπιση κλίμακας με αντίστροφα προοδευτικούς συντελεστές για τις ασφαλιστικές εισφορές ώστε αυτές να μη λειτουργούν ως αντικίνητρο για την εμφάνιση των πραγματικών εισοδημάτων.
4. Μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης μέσα από τη μείωση του βασικού συντελεστή της φορολογικής κλίμακας. Αυτό το μέτρο δεν θα ευνοήσει βέβαια μόνο τους αυτοαπασχολούμενους αλλά το σύνολο των φορολογουμένων.
