Έκκληση για τη ριζική και εκτεταμένη μεταρρύθμιση της Κοινής Οργάνωσης Αγοράς Οίνου απηύθυνε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση, στόχος είναι να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα των κοινοτικών οινοπαραγωγών, να ενισχυθεί η φήμη των οίνων της ΕΕ, να ανακτηθούν μερίδια αγοράς, να αποκατασταθεί η ισορροπία της προσφοράς και ζήτησης και να απλοποιηθούν οι κανόνες, διατηρώντας ταυτόχρονα τις καλύτερες παραδόσεις της κοινοτικής οινοπαραγωγής και ενδυναμώνοντας τον κοινωνικό και περιβαλλοντικό ιστό στις αγροτικές περιοχές. Η Επιτροπή εξετάζει τέσσερις δυνατές επιλογές για τη μεταρρύθμιση και τάσσεται σαφώς υπέρ μιας ριζικής μεταρρύθμισης, ειδικά μελετημένης για τον κλάδο του οίνου. Προβλέπεται να ακολουθηθεί προσέγγιση ενός σταδίου ή δύο σταδίων. Η προσέγγιση «δύο σταδίων», που θα ξεκινήσει με μέτρα αποκατάστασης της ισορροπίας της προσφοράς και ζήτησης και, κατόπιν, θα εστιαστεί στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, συμπεριλαμβανόμενης της κατάργησης του συστήματος δικαιωμάτων φύτευσης.
Όπως αναφέρεται στο κείμενο της Επιτροπής, προβλέπεται να δοθούν στους παραγωγούς γενναία κίνητρα για την εκρίζωση των ζημιογόνων αμπελώνων τους, να καταργηθούν τα ξεπερασμένα μέτρα στήριξης της αγοράς, όπως η απόσταξη, και να εκσυγχρονιστούν και να απλουστευθούν τα συστήματα επισήμανσης και οι οινοποιητικές πρακτικές. Θα διοχετευθούν οικονομικοί πόροι προς μέτρα αγροτικής ανάπτυξης ειδικά για τον κλάδο του οίνου και θα χορηγηθεί σε κάθε κράτος μέλος ένα κονδύλι για να χρηματοδοτήσει μέτρα που θα αποφασίζονται σε εθνικό επίπεδο.
Με την παραλλαγή του «ενός σταδίου», το σύστημα περιορισμού των δικαιωμάτων φύτευσης είτε θα λήξει στην προγραμματισμένη ημερομηνία της 1ης Αυγούστου 2010, ή θα καταργηθεί αμέσως, με ταυτόχρονη κατάργηση του ισχύοντος συστήματος εκρίζωσης. Αφού συζητηθούν σε βάθος οι ιδέες της, η Επιτροπή προγραμματίζει να υποβάλει νομοθετικές προτάσεις τον Δεκέμβριο 2006 ή τον Ιανουάριο 2007.
Οι στόχοι της νέας πολιτικής της ΕΕ για τον οίνο
Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι στόχοι της νέας πολιτικής για τον οίνο είναι οι εξής:
- Να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα των οινοπαραγωγών της ΕΕ• να ενισχυθεί η φήμη των ευρωπαϊκών οίνων ποιότητας ως των καλύτερων στον κόσμο• να ανακτηθούν οι παλιές αγορές και να κατακτηθούν νέες.
- Να δημιουργηθεί ένα καθεστώς για τον οίνο που να λειτουργεί με σαφείς και απλούς κανόνες - αποτελεσματικούς κανόνες που εξισορροπούν την προσφορά και ζήτηση.
- Να δημιουργηθεί ένα καθεστώς για τον οίνο το οποίο να διατηρεί τις καλύτερες παραδόσεις της οινοπαραγωγής της ΕΕ, να ενισχύει τον κοινωνικό ιστό πολλών αγροτικών περιοχών και να σέβεται το περιβάλλον.
Τα προβλήματα
Η κατανάλωση οίνου στην ΕΕ ελαττώνεται σταθερά, παρόλο που αυξάνονται οι πωλήσεις οίνων ποιότητας, όπως υπογραμμίζεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής. Την τελευταία δεκαετία, οι εισαγωγές αυξάνονται με ρυθμό 10% ετησίως, ενώ οι εξαγωγές αυξάνονται με πολύ βραδύ ρυθμό. Με τις σημερινές τάσεις, η πλεονάζουσα παραγωγή οίνου θα φθάσει ποσοστό 15% της ετήσιας παραγωγής έως το 2010/11.
Τα μέτρα στήριξης της αγοράς όπως η απόσταξη προσφέρουν μόνιμη διέξοδο για τα πλεονάσματα που δεν μπορούν να πουληθούν. Αυξάνεται συνεχώς η χρήση της απόσταξης «κρίσης» για τους οίνους ποιότητας.
Οι ισχύοντες κανόνες για την προσαρμογή των οινολογικών πρακτικών είναι επαχθείς και παρεμποδίζουν την ανταγωνιστικότητα.
Οι κανόνες επισήμανσης είναι πολύπλοκοι και άκαμπτοι, προκαλώντας σύγχυση στους καταναλωτές και παρεμποδίζοντας την εμπορική διάθεση των οίνων της ΕΕ.
Ριζική μεταρρύθμιση του καθεστώτος οίνου
Τα μεταρρυθμιστικά μέτρα θα περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:
Το πρόγραμμα εκρίζωσης θα επανενεργοποιηθεί, με ελκυστική πριμοδότηση εκρίζωσης ώστε να ενθαρρυνθούν οι μη ανταγωνιστικοί παραγωγοί να αποσυρθούν από τον κλάδο. Η πριμοδότηση θα μειώνεται ανά έτος για να ενθαρρυνθούν οι παραγωγοί να την επιλέξουν ευθύς εξαρχής.
Στόχος είναι να εκριζωθούν 400.000 εκτάρια σε μια πενταετία, με μέγιστο ποσό ενίσχυσης 2,4 δισεκατομμύρια ευρώ. Η εκρίζωση θα γίνεται σε εθελοντική βάση.
Το σύστημα των δικαιωμάτων φύτευσης προβλέπεται να παραταθεί έως το έτος 2013, οπότε θα λήξει. Οι λιγότερο ανταγωνιστικοί παραγωγοί θα έχουν ισχυρό κίνητρο για να πωλήσουν τα δικαιώματά τους, ενώ αυτοί που θα παραμείνουν στον κλάδο θα εστιάσουν περισσότερο τις προσπάθειές τους στην ανταγωνιστικότητα, καθώς το κόστος των δικαιωμάτων φύτευσης δεν θα αποτελεί πλέον ανασταλτικό παράγοντα για την επέκτασή τους.
Οι εκτάσεις των πρώην αμπελώνων θα είναι επιλέξιμες για την ενιαία ενίσχυση ανά εκμετάλλευση και η χορήγηση των ενισχύσεων θα εξαρτάται από την τήρηση των ελάχιστων περιβαλλοντικών απαιτήσεων.
Τα εργαλεία διαχείρισης της αγοράς – όπως στήριξη για απόσταξη των υποπροϊόντων, απόσταξη της εδώδιμης αλκοόλης, ενίσχυση της ιδιωτικής αποθεματοποίησης και ενισχύσεις για τα γλεύκη – θα καταργηθούν. Η απόσταξη κρίσης θα καταργηθεί ή θα αντικατασταθεί με εναλλακτικό μηχανισμό ασφαλείας, για τον οποίο θα χρησιμοποιείται το εθνικό κονδύλι.
Τα εν λόγω εθνικά κονδύλια θα τίθενται στη διάθεση κάθε οινοπαραγωγού χώρας για τη χρηματοδότηση μέτρων προσαρμοσμένων στις τοπικές συνθήκες.
Θα μεταφερθούν κονδύλια στον πυλώνα «αγροτική ανάπτυξη» για μέτρα ειδικά για τον κλάδο του οίνου, όπως ένα πρόγραμμα πρόωρης συνταξιοδότησης ύψους 18.000 ευρώ ετησίως και γεωργο-περιβαλλοντικά προγράμματα.
Θα ασκηθεί μια σαφέστερη, απλούστερη και διαφανέστερη πολιτική ποιότητας, που θα αναγνωρίζει δύο κατηγορίες οίνων: τους οίνους με γεωγραφική ένδειξη και τους οίνους χωρίς γεωγραφική ένδειξη.
Θα θεσπιστούν απλούστεροι κανόνες επισήμανσης που θα βοηθούν τους καταναλωτές και θα διευκολύνουν τους παραγωγούς να αντεπεξέλθουν στον συναγωνισμό. Θα περιλαμβάνουν τη δυνατότητα να αναγράφεται η ποικιλία αμπέλου και το έτος συγκομιδής στην ετικέτα των οίνων χωρίς γεωγραφική ένδειξη, δυνατότητα που δεν υπάρχει σήμερα με βάση τους ισχύοντες κανόνες.
Θα μεταφερθεί η ευθύνη για την έγκριση των νέων οινολογικών πρακτικών στην Επιτροπή. Θα αναγνωριστούν οι οινολογικές πρακτικές που είναι αποδεκτές από τον Διεθνή Οργανισμό Οίνου και Αμπέλου (OIV).
Θα απαγορευθεί η χρήση ζάχαρης για αύξηση του αλκοολικού βαθμού των οίνων.
Η ανακοίνωση εξετάζει επίσης την παραλλαγή «ενός σταδίου» αυτής της ριζικής προσέγγισης της μεταρρύθμισης, η οποία θα απαιτήσει ταχύτατες και επίπονες προσαρμογές του κλάδου του οίνου.
Με βάση αυτό το σενάριο, το σύστημα περιορισμών των δικαιωμάτων φύτευσης είτε θα αφεθεί να λήξει την 1η Αυγούστου 2010 είτε θα καταργηθεί ευθύς εξαρχής. Ταυτόχρονα θα καταργηθεί το ισχύον πρόγραμμα εκρίζωσης. Κάθε εκτάριο αμπελώνα που θα εκριζώνεται με δαπάνη του καλλιεργητή θα εντάσσεται στην έκταση που είναι επιλέξιμη για το καθεστώς ενιαίας ενίσχυσης.
