Από την έντυπη έκδοση
Όλα τα ενδεχόμενα ανοικτά όσον αφορά τον χρόνο της επόμενης εξόδου στις αγορές αφήνουν στελέχη του οικονομικού επιτελείου. Η αποκλιμάκωση της απόδοσης του ελληνικού 10ετούς ομολόγου κάτω από το όριο του 4% -χθες διαμορφώθηκε στο 3,83%- αλλά και οι επαφές που έγιναν τις προηγούμενες ημέρες στις Ηνωμένες Πολιτείες αυξάνουν τις πιθανότητες να επιχειρηθεί το επόμενο βήμα πριν από την ολοκλήρωση του 3ου μνημονίου, δηλαδή πριν από τις 20 Αυγούστου. Τα σενάρια είναι πολλά και προβλέπουν από την έκδοση ενός ακόμη 3ετούς ομολόγου μέχρι και την απόπειρα έκδοσης 10ετούς ομολόγου προκειμένου να «τιμολογηθεί» και το συγκεκριμένο προϊόν από τις αγορές. Η έκδοση 10ετούς ομολόγου είχε αποφασιστεί να προχωρήσει πριν από μερικές εβδομάδες, ωστόσο το σχέδιο ξαναμπήκε στο συρτάρι μετά το ξέσπασμα της κρίσης στα ιταλικά ομόλογα.
Ο προβληματισμός και η επιχειρηματολογία
Το ζητούμενο για την ελληνική πλευρά δεν είναι το ποσό που θα αντληθεί -οι συζητήσεις που γίνονται μέχρι τώρα αφορούν μια έκδοση της τάξεως των τριών δισ. ευρώ, αλλά να αυξηθεί η συναλλακτική δραστηριότητα επί των ελληνικών τίτλων. Το γεγονός ότι η διαφορά στην απόδοση του ελληνικού 10ετούς ομολόγου με το αντίστοιχο ιταλικό παραμένει στο όριο του 1% αποτελεί έναν παράγοντα έντονου προβληματισμού, ωστόσο υπάρχουν και οι υποστηρικτές της άποψης ότι η κατάλληλη ώρα για την έκδοση ελληνικών ομολόγων είναι τώρα δεδομένου ότι η ελληνική πλευρά μπορεί να «πουλήσει» στις αγορές την ιστορία της βιωσιμότητας του χρέους μέχρι τουλάχιστον το 2032 (σ.σ.: γεγονός που καθιστά ασφαλή ακόμη και την επένδυση σε 10ετείς τίτλους), αλλά και την ιστορία των υψηλών αποθεμάτων ύψους 24 δισ. ευρώ.
Αναπόφευκτη η περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους
Περισσότερη ελάφρυνση του χρέους στο μακροπρόθεσμο διάστημα θα χρειαστεί η χώρα, καθώς η συμφωνία στο Eurogroup προβλέπει το βραχυπρόθεσμο περιορισμό των χρηματοδοτικών αναγκών της Ελλάδας, αναφέρει σε έκθεσή της η Rabobank. Σύμφωνα με την έκθεση, οι υποθέσεις για τις οικονομικές και δημοσιονομικές προοπτικές της Ελλάδας φαίνονται πολύ αισιόδοξες και επομένως η περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους φαίνεται αναπόφευκτη. Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα αναμένουν ότι η οικονομική ανάπτυξη θα φτάσει κατά μέσο όρο 2% μέχρι το 2022 και 1% μετά το 2060, σε συνδυασμό με ένα πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% μέχρι το 2022 και 2,2% στη συνέχεια. Ένα τέτοιο σενάριο είναι πρωτοφανές στην ιστορία, όπως τονίζει.
Συμπληρώνει ακόμη ότι μακροπρόθεσμα η ανάπτυξη πιθανότατα θα επιβραδυνθεί και κατά την άποψή της ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης περίπου 1,5% μέχρι το 2030 και 1% στη συνέχεια, όπως προβλέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, παραμένει αισιόδοξος. Και ο λόγος είναι πως η δημοσιονομική πολιτική θα πρέπει να παραμείνει σφιχτή, γεγονός που θα περιορίσει την εγχώρια ζήτηση. Με το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών να εξακολουθεί να είναι σχεδόν 25% μικρότερο από τα προ κρίσης επίπεδα, τις περαιτέρω περικοπές στις συντάξεις το 2019 και τη μείωση του αφορολόγητου ορίου το 2020, οι προοπτικές της Ελλάδας δεν φαίνονται και τόσο... φωτεινές.
Γήρανση και παραγωγικότητα
Άλλοι παράγοντες που κάνουν τη Rabobank να είναι απαισιόδοξη για τις προοπτικές ανάπτυξης της Ελλάδας είναι η γήρανση του πληθυσμού, ενώ η αύξηση της παραγωγικότητας είναι πολύ αδύναμη. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες η αύξηση της παραγωγικότητας έχει παραμείνει στάσιμη, ενώ η συνολική παραγωγικότητα των συντελεστών παραγωγής έχει συρρικνωθεί. Επιπλέον, η ανεργία -κυρίως στους νέους- είναι ακόμη πολύ υψηλή για να σταματήσει το brain drain, ενώ οι ελληνικές τράπεζες εξακολουθούν να είναι πολύ αδύναμες, με το «βουνό» των μη εξυπηρετούμενων δανείων (άνω του 40%) να περιορίζει την ικανότητά τους να τονώσουν την οικονομική ανάπτυξη και να αντέξουν μία νέα κρίση.
Fitch: Σημαντική δυναμική
Η Fitch εμφανίζεται αισιόδοξη για τα ελληνικά καλυμμένα ομόλογα. Όπως αναφέρει σε χθεσινό της σχόλιο, η έκδοση ελληνικών καλυμμένων ομολόγων έχει αναπτύξει σημαντική δυναμική λόγω της βελτίωσης της εμπιστοσύνης της αγοράς και της αποδεδειγμένης ισχύος του νομικού πλαισίου της χώρας για τα καλυμμένα ομόλογα. Συγκεκριμένα το συνολικό υπόλοιπο των ελληνικών ενυπόθηκων καλυμμένων ομολόγων που αξιολογεί η Fitch έχει αυξηθεί σε 8 δισ. ευρώ από 2,2 δισ. ευρώ στα τέλη 2016, με τις δημόσιες και ιδιωτικές σειρές να αντιπροσωπεύουν περίπου το 27% των νέων εκδόσεων. Την ίδια ώρα, το συνολικό μέγεθος των ενυπόθηκων καλυμμένων ομολογιών έχει αυξηθεί σε 11 δισ. ευρώ τον Μάιο του 2018 από περίπου 3,5 δισ. ευρώ τον Δεκέμβριο του 2016. Η εξαίρεση των καλυμμένων ομολογιών από τα capital controls έπαιξε βασικό ρόλο στο να διασφαλιστεί η έγκαιρη αποπληρωμή τόκων και αρχικού κεφαλαίου προς όλες τις καλυμμένες ομολογίες μέχρι στιγμής. Επιπλέον, το νομικό πλαίσιο για τα ελληνικά καλυμμένα ομόλογα περιλαμβάνει την εξαίρεση από το bail-in των καλυμμένων ομολόγων, με πλήρη εξασφάλιση στο σενάριο εκκαθάρισης ενός εκδότη. Υπενθυμίζεται ότι ο διεθνής οίκος αξιολογεί τα ομόλογα με «ΒΒ-».
Καμπανάκι ΣΕΒ για την αναπτυξιακή προοπτική
Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στον χειρισμό των συμφωνηθέντων από την ελληνική πλευρά, διαφορετικά, και σε συνδυασμό με την επερχόμενη πολιτική πόλωση και τις πιθανές ασυνέχειες στην άσκηση οικονομικής πολιτικής, οι προοπτικές για μια αναπτυξιακή πορεία διαρκείας θα αποδειχθούν μάλλον περιορισμένες, εκτιμά ο ΣΕΒ στο μηνιαίο ενημερωτικό δελτίο του.
Όπως τονίζεται αρμοδίως, η εικόνα ανάκαμψης που συνθέτουν τα μέχρι σήμερα διαθέσιμα στοιχεία δεν παρουσιάζει τον απαιτούμενο δυναμισμό για την είσοδο της οικονομίας σε μία σταθερή τροχιά αύξησης των εισοδημάτων και της απασχόλησης, μετά από μια 10ετία σημαντικών απωλειών στο ΑΕΠ. Επιπλέον, η ανακοπή της βελτίωσης του κλίματος στη βιομηχανία σε ευρωπαϊκό και σε διεθνές επίπεδο σε συνδυασμό με τις αναταράξεις στο παγκόσμιο εμπόριο λόγω των τάσεων προστατευτισμού που αναπτύσσονται ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά τη μεταποιητική παραγωγή και τις εξαγωγές το επόμενο διάστημα. Στη βάση αυτών των εξελίξεων, οι αναλυτές σημειώνουν πως αναδεικνύεται για ακόμα μία φορά η ανάγκη διασφάλισης ενός σταθερού φιλοεπενδυτικού περιβάλλοντος, χωρίς οπισθοδρόμηση στο πρόγραμμα των μεταρρυθμίσεων. Προειδοποιούν, δε, ότι «η συμφωνία του Eurogroup της 21ης Ιουνίου από μόνη της δεν αρκεί για τη στροφή της οικονομίας προς δυναμική ανάπτυξη. Αυτό είναι δική μας ευθύνη ως κοινωνία, με την πολιτεία, την επιχειρηματική κοινότητα και τους εργαζόμενους, στο μέτρο που τους αναλογεί, να συμβάλλουν με όλες τους τις δυνάμεις προς αυτή την κατεύθυνση».
Τα στοιχεία δείχνουν κόπωση
Ειδικότερα, όπως καταγράφει ο ΣΕΒ, τα στοιχεία της πορείας της καταναλωτικής και της επιχειρηματικής εμπιστοσύνης τους τελευταίους μήνες δεν αφήνουν περιθώρια παρερμηνειών, δείχνοντας μια κόπωση. Αλλά και η πορεία των αγορών, είτε γίνεται αναφορά στο ελληνικό χρηματιστήριο και στην αγορά κρατικών ομολόγων, είτε στις πενιχρές αναβαθμίσεις των οίκων αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας, είναι αναντίστοιχη της ολοκλήρωσης του 3ου προγράμματος και της εκ τούτου δυνητικής πρόσβασης του Δημοσίου, των επιχειρήσεων και των τραπεζών σε δανεισμό από το εξωτερικό, με καλύτερους όρους για τη χώρα μας. Ταυτόχρονα, οι αγορές αξιολογούν αρνητικά τις δηλώσεις Κερέ (ΕΚΤ) ότι, στο πλαίσιο της ενισχυμένης και μόνο εποπτείας, δεν πρόκειται να επιτραπεί η διατήρηση της κατ’ εξαίρεση αποδοχής των ελληνικών ομολόγων ως ενέχυρο για την παροχή ρευστότητας στις ελληνικές τράπεζες και κατ’ επέκταση η ένταξη της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης. Ούτε, βεβαίως, αξιολογούν θετικά -καταλήγει ο ΣΕΒ- την απόφαση του Eurogroup για την αναβολή μέχρι τις αρχές Αυγούστου 2018 της εκταμίευσης της δόσης των 15 δισ. ευρώ, έως ότου η Ελλάδα παρουσιάσει ισοδύναμα μέτρα ύψους 28 εκατ. ευρώ για να αναπληρωθεί απώλεια εσόδων από τη μονομερή απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να διατηρήσει μέχρι τέλους του 2018 τον μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ στα νησιά που επιβαρύνονται από προσφυγικές ροές, κατά παρέκκλιση των συμφωνηθέντων.
