Από την έντυπη έκδοση
Του Νίκου Μπέλλου
[email protected]
Σχέδιο δράσης με στόχο την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) στην Ευρώπη, αλλά και την αποτροπή νέας συσσώρευσής τους στο μέλλον παρουσίασε χθες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Με τη χθεσινή δέσμη μέτρων η Κομισιόν επιχειρεί να καθησυχάσει τις βόρειες χώρες της Ευρωζώνης, ώστε να αποδεχθούν την εγγύηση των τραπεζικών καταθέσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που είναι η βασική εκκρεμότητα στη δημιουργία της τραπεζικής ένωσης.
Οι βόρειοι, με επικεφαλής τη Γερμανία, αρνούνται εδώ και δύο χρόνια να δεχθούν ευρωπαϊκή εγγύηση των καταθέσεων, ζητώντας προηγουμένως να μειωθούν οι κίνδυνοι για τις τράπεζες των χωρών του νότου από τα ΜΕΔ.
Το σχέδιο που παρουσίασε χθες ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής και αρμόδιος για το χρηματοπιστωτικό τομέα, Βάλντις Ντομπρόβσκις, είναι μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που περιλαμβάνει ένα μίγμα συμπληρωματικών δράσεων πολιτικής σε τέσσερις βασικούς τομείς:
* διασφάλιση της δέσμευσης κεφαλαίων από τις τράπεζες για την κάλυψη των κινδύνων που συνδέονται με δάνεια που θα εκδοθούν στο μέλλον και ενδέχεται να μην εξυπηρετηθούν,
* ενθάρρυνση της ανάπτυξης δευτερογενών αγορών στις οποίες οι τράπεζες μπορούν να πωλούν τα NPL τους σε διαχειριστές πιστώσεων και επενδυτές,
* διευκόλυνση της είσπραξης οφειλών, συμπληρωματικά προς την πρόταση για την αφερεγγυότητα και την αναδιάρθρωση των επιχειρήσεων που υποβλήθηκε τον Νοέμβριο του 2016
* παροχή βοήθειας για την αναδιάρθρωση των τραπεζών στα κράτη-μέλη που το επιθυμούν μέσω της παροχής μη δεσμευτικών κατευθυντήριων γραμμών για την ίδρυση εταιρειών διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων (AMCs) ή για τη θέσπιση άλλων μέτρων για τη διαχείριση των ΜΕΔ.
Ειδικότερα, οι προτάσεις περιλαμβάνουν τα παρακάτω βασικά στοιχεία:
1. Διασφάλιση επαρκούς κάλυψης των ζημιών από τις τράπεζες για μελλοντικά ΜΕΔ
* Ο κανονισμός για την τροποποίηση τις κεφαλαιακές απαιτήσεις (ΚΚΑ) θεσπίζει κοινά ελάχιστα επίπεδα κάλυψης για πρόσφατα χορηγηθέντα δάνεια που καθίστανται μη εξυπηρετούμενα. Σε περίπτωση που μια τράπεζα δεν πληροί το εφαρμοστέο ελάχιστο επίπεδο, θα εφαρμόζονται αφαιρέσεις από τα ίδια κεφάλαιά της.
* Το μέτρο αντιμετωπίζει τον κίνδυνο ανεπάρκειας κεφαλαίων για την κάλυψη ζημιών από μελλοντικά NPLs και αποτρέπει τη συσσώρευσή τους.
2. Δυνατότητα ταχύτερης εξωδικαστικής αναγκαστικής εκτέλεσης εξασφαλίσεων δανείων
* Σύμφωνα με τις προτάσεις, οι τράπεζες και οι δανειολήπτες μπορούν να συμφωνούν εκ των προτέρων έναν ταχύτερο μηχανισμό για την ανάκτηση της αξίας δανείων που καλύπτονται από εξασφαλίσεις.
* Σε περίπτωση αδυναμίας πληρωμής του δανειολήπτη, η τράπεζα ή άλλος ενέγγυος πιστωτής μπορεί να ανακτήσει την εξασφάλιση που καλύπτει το δάνειο με συνοπτικές διαδικασίες, χωρίς να προσφύγει στη Δικαιοσύνη.
* Η εξωδικαστική αναγκαστική εκτέλεση εξασφαλίσεων περιορίζεται αυστηρά στα δάνεια που χορηγούνται σε επιχειρήσεις και με την επιφύλαξη ορισμένων διασφαλίσεων. Τα καταναλωτικά δάνεια εξαιρούνται.
3. Περαιτέρω ανάπτυξη δευτερογενών αγορών για τα ΜΕΔ
* Η πρόταση θα προωθήσει την ανάπτυξη δευτερογενών αγορών για τα ΜΕΔ μέσω της εναρμόνισης των απαιτήσεων και της δημιουργίας ενιαίας αγοράς για τη διαχείριση πιστώσεων και τη μεταφορά τραπεζικών δανείων σε τρίτους σε όλες τις χώρες της Ε.Ε.
* Η προτεινόμενη οδηγία ορίζει τις δραστηριότητες των διαχειριστών πιστώσεων, καθορίζει κοινούς κανόνες για την αδειοδότηση και την εποπτεία και επιβάλλει κανόνες δεοντολογίας σε ολόκληρη την Ε.Ε. Αυτό σημαίνει ότι οι φορείς που συμμορφώνονται με τους εν λόγω κανόνες μπορούν να δραστηριοποιούνται σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. χωρίς να υπόκεινται σε χωριστές εθνικές απαιτήσεις αδειοδότησης.
* Οι αγοραστές τραπεζικών δανείων υποχρεούνται να ενημερώνουν τις αρχές κατά την αγορά ενός δανείου. Οι αγοραστές καταναλωτικών δανείων από τρίτες χώρες οφείλουν να χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες εγκεκριμένων διαχειριστών πιστώσεων από την Ε.Ε. Η προστασία των καταναλωτών εξασφαλίζεται με νομικές διασφαλίσεις και κανόνες διαφάνειας, έτσι ώστε η μεταφορά δανείου να μη θίγει τα νόμιμα δικαιώματα και συμφέροντα του δανειολήπτη.
4. Ίδρυση Εθνικής Εταιρείας Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων (ΕΔΠΣ)
* Το μη δεσμευτικό σχέδιο στρατηγικής παρέχει καθοδήγηση στα κράτη-μέλη σχετικά με τη διαδικασία ίδρυσης εθνικών ΕΔΠΣ, εφόσον το κρίνουν χρήσιμο, σε πλήρη συμμόρφωση με τους κανόνες της Ε.Ε. για τις τράπεζες και τις κρατικές ενισχύσεις.
* Μολονότι οι ΕΔΠΣ που περιλαμβάνουν στοιχείο κρατικής ενίσχυσης θεωρούνται ως έκτακτη λύση, το σχέδιο διευκρινίζει τον επιτρεπόμενο σχεδιασμό ΕΔΠΣ που λαμβάνουν δημόσια ενίσχυση. Το σχέδιο στρατηγικής καθορίζει επίσης εναλλακτικά μέτρα για τα απομειωμένα περιουσιακά στοιχεία.
* Το σχέδιο στρατηγικής προτείνει μια σειρά από κοινές αρχές σχετικά με την ίδρυση, τη διακυβέρνηση και τις δραστηριότητες των ΕΔΠΣ. Το σχέδιο στρατηγικής αξιοποιεί την πείρα και τις βέλτιστες πρακτικές από ΕΔΠΣ που έχουν ήδη συσταθεί στα κράτη-μέλη.
Προθεσμία οκτώ ετών
Με στόχο την αποτροπή της συσσώρευσης ΜΕΔ στο μέλλον, η πρόταση της Κομισιόν δίνει χρονική προθεσμία οκτώ ετών στις τράπεζες της Ε.Ε. για να διαγράφουν ΜΕΔ που έχουν εξασφαλίσεις. Σε ό,τι αφορά τα ανασφάλιστα, ζητεί τη διαγραφή τους σε διάστημα μόνον δύο ετών.
Όπως επισημαίνει η Κομισιόν, τα ΜΕΔ είναι δάνεια στα οποία ο δανειολήπτης αδυνατεί να πραγματοποιήσει τις προγραμματισμένες πληρωμές για την εξόφληση των τόκων ή του κεφαλαίου του δανείου. Όταν οι πληρωμές εμφανίζουν καθυστέρηση άνω των 90 ημερών ή το δάνειο κρίνεται απίθανο να αποπληρωθεί από τον δανειολήπτη, χαρακτηρίζεται ως μη εξυπηρετούμενο δάνειο.
Λόγω της χρηματοπιστωτικής κρίσης και των επακόλουθων υφέσεων, περισσότεροι δανειολήπτες δεν ήταν σε θέση να εξοφλήσουν τα δάνειά τους, καθώς αυξήθηκε ο αριθμός των εταιρειών και των ατόμων που αντιμετώπιζαν συνεχείς δυσκολίες να ανταποκριθούν στις πληρωμές ή που οδηγήθηκαν σε πτώχευση. Αυτό το φαινόμενο ήταν ιδιαίτερα έντονο στα κράτη-μέλη που ήρθαν αντιμέτωπα με διαρκή η βαθιά ύφεση, με αποτέλεσμα οι τράπεζες στις χώρες αυτές να συσσωρεύσουν ΜΕΔ στα λογιστικά βιβλία τους. Παράδειγμα τέτοιας χώρας, σύμφωνα με τον κ. Ντομπρόβσκις, είναι η Ελλάδα εξαιτίας της διάρκειας της σφοδρότητας της οικονομικής κρίσης.
Βελτιωμένη η εικόνα των τραπεζών
Σύμφωνα με έκθεση που παρουσίασε η Κομισιόν στο Συμβούλιο ΕCOFIN, στις 23 Ιανουαρίου, ο τραπεζικός τομέας της Ε.Ε. βρίσκεται σε πολύ καλύτερη κατάσταση απ’ ό,τι τα προηγούμενα έτη. Από το 2014, οι τράπεζες στη Ζώνη του Ευρώ έχουν αυξήσει το κεφάλαιό τους κατά 234 δισ. ευρώ και τα ρευστά τους περιουσιακά στοιχεία κατά 813 δισ. ευρώ.
Τα υψηλά αποθέματα μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ), σε ορισμένες τράπεζες και κράτη-μέλη, έχουν μειωθεί κατά το ένα τρίτο από το 2014 και η πτωτική πορεία τους συνεχίζεται. Ωστόσο, τα ΜΕΔ εξακολουθούν να ενέχουν κινδύνους για την οικονομική ανάπτυξη και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Ο συνολικός όγκος των ΜΕΔ σε ολόκληρη την Ε.Ε. εξακολουθεί να βρίσκεται στο επίπεδο των 950 δισ. ευρώ, σαφώς υψηλότερα από τα επίπεδα προ κρίσης.
Το τρίτο τρίμηνο του 2017, έξι χώρες της Ευρωζώνης, εκ των οποίων πέντε του Νότου, είχαν διψήφιο ποσοστό ΜΕΔ επί του συνόλου των δανείων που έχουν χορηγηθεί. Η Σλοβενία 10,8%, η Ιρλανδία 11,2%, η Ιταλία 12,1%, η Πορτογαλία 14,6%, η Κύπρος 32,1% και η Ελλάδα 46,7%. Στις άλλες χώρες το ποσοστό είναι μικρό και ο μέσος όρος στην Ευρωζώνη 4,5%.
«Στο πλαίσιο της τρέχουσας ανάκαμψης της οικονομίας, η Ευρώπη πρέπει να αδράξει την ευκαιρία για να επιταχύνει τη μείωση των ΜΕΔ», δήλωσε ο κ. Ντομπρόβσκις, προσθέτοντας ότι η μείωσή τους είναι απαραίτητη για την περαιτέρω μείωση των κινδύνων στον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα και για την ενίσχυση της ανθεκτικότητάς του. «Με λιγότερα ΜΕΔ στους ισολογισμούς τους, οι τράπεζες θα μπορούν να χορηγούν περισσότερα δάνεια σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις», κατέληξε.
