Η πεποίθηση ότι ο λαϊκισμός αποτελεί απειλή για τις αξίες της δημοκρατίας και του φιλελευθερισμού εκφράστηκαν από την πλειονότητα των ομιλητών σε συζήτηση κατά τη διάρκεια του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών.
Ο λαϊκισμός αποτελεί ένα πρώτο βήμα στη διόρθωση της σχέσης ισχύος μεταξύ ελίτ και μάζας σύμφωνα με τον Walter Russel Mead καθηγητή στο Hudson Institute, ο οποίος υποστήριξε ότι δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται απλώς ως μια επιθυμία επιστροφής στις παλιές καλές ημέρες.
«Ο λαϊκισμός στον πυρήνα του είναι απόρροια διαμαρτυρίας, αλλά και απότοκο της πολιτισμικής εξέλιξης εν μέσω μιας διαδικασίας απόλυτης αμφισβήτησης», εξήγησε ο κ. Mead. Πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές, όπως για παράδειγμα η μετανάστευση, δημιουργούν συνθήκες αμφισβήτησης, επεσήμανε, ενώ συμπλήρωσε ότι όσο εξαφανίζεται η ομοιογένεια των κοινωνιών τόσο αυξάνεται η αμφισβήτηση των ισχύοντων θεσμών.
Βασικός λόγος ενίσχυσης του λαϊκισμού είναι ότι οι ίδιοι οι φορείς του εκμεταλλεύονται την πεποίθηση ότι τα κόμματα έχουν απωλέσει το δικό τους αφήγημα και προσφέρουν στο λαό μέσω του εθνικισμού φωνή, εξήγησε ο Cas Mudde Associate Professor School of Public & International Affairs, University of Georgia.
Ο ίδιος αναφέρθηκε στο παράδειγμα του Brexit το οποίο όπως εξήγησε δεν θα είχε αποφασιστεί χωρίς τη συνδρομή του λαϊκισμού. Πρόσθεσε ότι το 16% περίπου του πληθυσμού ψηφίζει υπέρ λαϊκιστικών κομμάτων στην Ευρώπη συνολικά. Υποστήριξε μάλιστα ότι η στροφή προς το λαϊκισμό αποτελεί κυρίως αρνητική ψήφο και όχι υποστήριξή του.
Να καταρρίψει την πεποίθηση ότι η άνοδος του λαϊκισμού είναι φαινόμενο των ημερών επιχείρησε η Δάφνη Χαλικοπούλου Associate Proffesor in Comparative Politics Reading University. Παρέθεσε μάλιστα παραδείγματα από τη δεκαετία του ’90 κατά την οποία παρατηρήθηκε επίσης άνοδος του λαϊκισμού.
«Αν παρατηρήσουμε χώρες με πετυχημένη πορεία λαϊκιστικών κομμάτων θα διαπιστώσουμε ότι αυτά είναι τα κόμματα της άκρας δεξιάς τα οποία χρησιμοποιούν μια αστική αφήγηση στα προγράμματά τους» σημείωσε η ίδια. Ταυτόχρονα υποστήριξε ότι δεν είναι πάντα άμεση απειλή κατά της δημοκρατίας ο λαϊκισμός, αναφερόμενη στα ορισμένα κράτη που δεν τον αντιμετωπίζουν με αρνητισμό. «Πολλά λαϊκίστικα κόμματα υποστηρίζουν με φιλελεύθερη αφήγηση τα προγράμματά τους» εξήγησε.
Στο ελληνικό παράδοξο αναφέρθηκε ο καθηγητής εγκληματολογίας Γιάννης Πανούσης που τόνισε ότι η δημοκρατία στη χώρα μας βρίσκεται υπό συνεχή διαπραγμάτευση ως προς τους κανόνες λειτουργίας της.
Τα επτά κοινά χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν το λαϊκιστικό αποτύπωμα παρουσίασε η ο Τάκης Παπάς, ακαδημαϊκός και συγγραφέας. Οι ηγέτες λαϊκιστικών κυβερνήσεων:
-προσπαθούν να τοποθετήσουν σε όλα τα αξιώματα δικούς τους ανθρώπους, κυρίως στα υψηλά πόστα
-αλλάζουν το σύνταγμα
-ασκούν έλεγχο στα μέσα μαζικής ενημέρωσης
-επιτίθενται στο δικαστικό σύστημα
-προχωρούν σε επιθέσεις κατά του εκπαιδευτικού συστήματος
-δημιουργούν δική της ελίτ και στηρίζει το δικό της καπιταλισμό
-αποδυναμώνουν την αντιπολίτευση πολώνοντας την κοινωνία.
Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα λαϊκισμού ανέφερε ο συγγραφέας Χρήστος Χωμενίδης την πόλωση του λαού κατά τη διάρκεια του δημοψηφίσματος στην Ελλάδα το καλοκαίρι του 2015.
